27 września 1939 r. powstała Służba Zwycięstwu Polski i od tej daty przyjmuje się powstanie Polskiego Państwa Podziemnego. Podczas okupacji na terenie kraju powstały instytucje i organizacje państwowe kierowane przez rząd polski na uchodźstwie. Była Armia Krajowa, sądownictwo, tajne nauczanie, a nawet pomoc społeczna.
– Mało kto pamięta, że podczas okupacji dziesięć tysięcy zdało maturę i uzyskało dyplom wyższej uczelni. Nikt w okupowanej Europie tak się nie zorganizował – mówi Wojciech Trębacz, kier. referatu edukacji w Oddziale Instytutu Pamięci Narodowej we Wrocławiu.
Wystawa „Polska Walcząca - Fighting Poland”
Składa się z plansz, na których przedstawiono najważniejsze wydarzenia z historii PPP i sylwetki osób, które działały w ramach państwa podziemnego. Ich losy najczęściej były tragiczne. Ginęli podczas wojny lub w sowieckich łagrach i ubeckich katowniach.
Kolejne plansze opowiadają o formach walki przeciwko okupantowi (zarówno niemieckiemu, jak i sowieckiemu), przebiegu Akcji „Burza", wybuchu Powstania Warszawskiego. Na wystawie znajdują się także informacje o „Żołnierzach Wyklętych", którzy kontynuowali walkę o niepodległą Polskę po 1944 r. Ekspozycję uzupełniają zdjęcia z prac poszukiwawczych prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej w kwaterze „Ł" cmentarza na Powązkach, gdzie w ostatnich latach odnajdywane i identyfikowane są szczątki bohaterów Polski Walczącej rozstrzelanych w komunistycznych więzieniach. Specjalna część zatytułowana jest „Akowcy dziś” i przedstawia współczesne losy żołnierzy Armii Krajowej.
– Kiedyś nie wolno było o tych sprawach mówić i pisać, a to są ważne wydarzenia dla naszej historii. Szczególnie interesujące są prezentowane sylwetki osób, którym zawdzięczamy naszą wolność. To istotne szczególnie dla młodego pokolenia – mówi Lidia Horbacz, która w czwartek oglądała wystawę.
Informacje na planszach są tłumaczone na język angielski. To ważne bo obcokrajowcy nie zawsze wiedzą o polskich doświadczeniach z okresu II wojny światowej.
– Trudno jest Anglikowi czy Francuzowi wytłumaczyć, co to była Polska Walcząca i Polskie Państwo Podziemne. Nasza historia nie jest powszechnie znana. Konieczne są wyjaśnienia i kontekst historyczny. Ta wystawa ma zainteresować by móc dalej samemu drążyć temat – dodaje Wojciech Trębacz.
Ekspozycje poświęconą PPP Instytut Pamięci Narodowej zorganizował po raz pierwszy. Prezentowano ją wcześniej w kilkunastu miastach w Polsce. Na pl. Solnym będzie do 13 października. Później trafi m.in. do wrocławskich szkół.
Tekst i fot. Jarek Ratajczak