Trzy miesiące Witkacego – zobacz niezwykłą wystawę [ZDJĘCIA]

Wszystkie eksponaty dotyczą Eugenii Wyszomirskiej, kobiety, którą Witkacy spotkał przypadkiem w Warszawie, a do tego stopnia zainteresowała go jej asymetryczna twarz, że namalował ok. 100 jej portretów. O szczegółach ekspozycji i imprezach jej towarzyszących opowiedziano podczas wernisażu 5 sierpnia.

5 sierpnia, na wernisażu...

... gościem specjalnym był najbardziej uznany witkacolog prof. Janusz Degler, który o ekspozycji użyczonej Wrocławiowi przez katowickie Muzeum Historii, powiedział m.in.: – To jest zbiór wyjątkowy. To kolekcja kobiety, która była muzą Witkacego przez sześć lat i którą spotkał przypadowo na ulicy. Zafrapowała go jej oryginalna uroda, dlatego nazwał ją „asymetryczną damą”, i zapragnął ją systematycznie portretować. Świadczą o tym zachowane listy, w których raz po raz zaprasza ją na seans portretowy. Podobno takich portretów powstało ponad 100. Niestety w czasie wojny część z nich zaginęła.

Jeśli chodzi o modelkę Witkiewicza, to wiadomo, że Witkacy poważnie wpłynął na jej życie, o czym także wspomniał prof. Degler: – W roku 1935, Wyszomirska, żona jubilera, wyjechała do Zakopanego, łyknęła potężną dawkę „zakopianiny”, po której nikt już do normalnego życia, a tym bardziej do męża, powrócić nie jest w stanie... Po rozwodzie Wyszomirska wyszła za wspaniałego górala, przewodnika tatrzańskiego, i cały czas, jak można wnioskować z korespondencji, była do dyspozycji Witkacego. Ten zaś znajdował w Eugenii to, czego często nie widział w dziesiatkach innych osób. Sądzę, że portretowanie Eugenii Wyszomirskiej było dla niego swoistą ucieczką od banalności twarzy wielu „klientów” jego firmy portretowej – zauważył prof. Janusz Degler.

Więcej o losach Asymetrycznej Damy i jej portretach przeczytaj w rozmowie z prof. Januszem Deglerem  

Kuratorką wystawy jest katowiczanka Anna Baster, która przyznała, że kolekcja portretów Asymetrycznej Damy chyba dopiero po raz drugi opuściła miejsce swojej stałej prezentacji.

– Na wystawie jest dwanaście portretów, cała kolekcja liczy dwadzieścia sześć. Dlaczego tylko, a właściwie aż dwanaście przyjechało do Wrocławia? Ponieważ pastele są bardzo wrażliwe i ze względów konserwatorskich zgodzono się na tak daleką podróż i wyeksponowanie właśnie tych dwunastu prac – powiedziała kuratorka. Dodała jednak, że aby pokazać Witkacego w szerszym kontekście, uzupełniono wystawę o listy kartki pocztowe artysty do Eugenii Wyszomirskiej i ich prywatne zdjęcia ze wspólnych wycieczek i spotkań.

– Zależało mi na tym, żeby ta wystawa była absolutna i by pokazać złożoność mistrzostwa Witkacego – mówi Anna Baster. – Dlatego zaplanowaliśmy szereg wydarzeń towarzyszących i przez całe trzy miesiące planujemy zaskakiwać odwiedzających, pokazując Witkacego z różnej strony – filmowej czy teatralnej – ponieważ był on osobą wybitną w wielu dziedzinach – filozofii, portrecie, literaturze, fotografii. Mam nadzieję, że ten czas pozwoli na na poznanie jego mistrzostwa i prawdziwej twarzy – dodaje.  

Zaplanuj zwiedzanie, bo...

...wystawa rzeczywiście jest godna uwagi. Kolekcja w zamkowej galerii jest ciekawa i robi spore wrażenie. Duża w tym zasługa pracowników CK „Zamek”, którzy (zresztą chwaleni na wernisażu) mocno zaangażowali się w odpowiednie przygotowanie ekspozycji pasteli Witkacego, spełniając m.in. szereg wyśrubowanych wymagań konserwatorskich, w jakich portrety mogą być eksponowane. Chodzi zwłaszcza o odpowiednią temperaturę – dodajmy dość niską, więc trzeba się przygotować na lekki chłodek podczas podziwiania eksponatów – i wilgotność pomieszczenia.

Jednorazowo kolekcję może oglądać ok. trzydziestu osób, dlatego pozostali chętni w czasie oczekiwania na swoją kolej mają możliwość obejrzenia filmu animowanego, sprowadzonego z Kanady, zrealizowanego na kanwie „Panny Tutli-Putli” autorstwa Witkiewicza. Obraz był nominowany do Oscara w swojej kategorii w 2008 r. W specjalnym zamkowym sklepiku można także obejrzeć i nabyć wiele wydawnictw, związanych z Witkacym i jego twórczością.  

O portretach Asymetrycznej Damy i imprezach towarzyszących wystawie przeczytasz również poniżej.

Witkacy zobaczył ją po raz pierwszy w Warszawie na Nowym Świecie. Był rok 1933, a słynny artysta zanotował potem słowa: „Pałam chęcią rysowania jej Asymetrii”. Swoje pragnienie zrealizował błyskawicznie, bo jeszcze na ulicy zaproponował zaskoczonej kobiecie wykonanie portretu. Wybór tej właśnie modelki był nieprzypadkowy, zważywszy na jej podobieństwo do Jadwigi Janczewskiej, narzeczonej artysty, która popełniła samobójstwo w 1914 roku. Eugenia Wyszomirska (z domu Sikora) w kolejnych latach była przez Witkacego portretowana aż 100 razy, choć do dziś przetrwało jedynie 26 prac. Zobaczymy 12 z nich, przywiezionych specjalnie z Muzeum Historii Katowic. To gratka nie tylko dla miłośników Witkacego, ale i fanów sztuki. – Pastele są wyjątkowo wrażliwe na warunki atmosferyczne, dlatego rzadziej podróżują i są pokazywane w innych miejscach – zwraca uwagę Anna Baster, kuratorka wystawy „Asymetryczna Dama”. Oprócz pasteli na wystawie będzie można obejrzeć 10 fotografii, na których Eugenia Wyszomirska została uwieczniona przez Witkacego albo występuje w większej grupie znajomych, z którymi wybierali się na wycieczki po Zakopanem.