Biografia na 100-lecie urodzin
Sejm RP przyjął już w ubiegłym roku uchwałę o ustanowieniu 2021 Rokiem Tadeusza Różewicza. Dokładnie 9 października 2021 roku związany z Wrocławiem, poeta i dramaturg obchodziłby setną rocznicę urodzin.
Na jesień planowana jest powstająca od kilku lat biografia Tadeusza Różewicza pióra Magdaleny Grochowskiej, na którą środowisko literackie będzie czekać pewnie z nie mniejszą niecierpliwością, co na książkę Andrzeja Franaszka poświęconą Zbigniewowi Herbertowi.
Autorka jest cenioną reportażystką, a jej portrety m.in. Jerzego Giedroycia, Jana Strzeleckiego i intelektualistów polskich (w tomie „W czasach szaleństwa”) zdobywały nominacje do Nagrody Nike. Grochowska została laureatką Nagrody Nike czytelników oraz Nagrody miesięcznika „Odra” za książkę „Jerzy Giedroyc. Do Polski ze snu”.
Biografia Tadeusza Różewicza ukaże się w wydawnictwie Dowody na Istnienie specjalizującym się w książkach reportażowych (założycielami są Mariusz Szczygieł i Wojciech Tochman).
Na razie wydawcy opublikowali zajawkę tomu: „Boję się miedzianego nieba Różewicza. Jego nocy, podczas których »otwierał żyły wierszom« i jego przebudzeń »z ustami pełnymi/ piachu«. Boję się pułapek, które zastawiało na niego życie, pułapek na człowieka. Nakrywał je kruchą taflą wiersza, przez który – jak przez szkło – prześwieca jama”.
Biografia Różewicza naznaczona wojną
– Wydaje mi się jednak, że piszę dla czytelnika „otwartego”, wrażliwego; wiek nie gra tu roli... – tak wybitny poeta Tadeusz Różewicz odpowiedział niegdyś na ankietę redakcji „Kultury” (warszawskiej).
Urodził się i wychowywał w Radomsku, w rodzinie urzędniczej. W 1938 roku sytuacja materialna zmusiła go do przerwania nauki, dorabiał korepetycjami, był gońcem w Zarządzie Miejskim i pracował fizycznie. W trakcie II wojny światowej młody Tadeusz Różewicz ukończył tajny kurs szkoły podchorążych i walczył w oddziałach partyzanckich Armii Krajowej oraz współpracował z prasą konspiracyjną. Wtedy właśnie, posługując się pseudonimem Satyr, ogłosił zbiór poezji i opowiadań „Echa leśne”.
W 1945 roku Tadeusz Różewicz złożył egzamin dojrzałości na kursach dla pracujących w Częstochowie i zapisał się na wydział historii sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. W 1946 roku wydał zbiór satyr prozą i wierszem „W łyżce wody”.
Od 1949 roku do 1968 Różewicz mieszkał i pisał w Gliwicach (po wojnie przeniosła się na Górny Śląsk jego żona z grupą dawnych działaczy i konspiratorów z Armii Krajowej). W 1950 r. wyjechał do Budapesztu. Po roku wrócił jednak do Gliwic – tam urodzili się synowie małżeństwa Różewiczów – Kamil i Jan.
W gliwickim antykwariacie Tadeusz Różewicz zakupił książkę poświęconą życiu Adama Mickiewicza. Książeczka była moją stałą lekturą i pociechą w trudnych latach, czytałem ją często, czytając byłem bliżej Poety; (...) Kochałem i kocham Mickiewicza „całego”, kocham poetę i człowieka, któremu nic, co ludzkie, nie było obce – pisał po latach.
W Gliwicach powstały sztuki teatralne „Kartoteka”, „Świadkowie albo nasza mała stabilizacja” oraz „Stara kobieta wysiaduje”.
Tadeusz Różewicz we Wrocławiu
W 1968 roku Tadeusz Różewicz przyjechał do Wrocławia, który na kolejne lata stał się jego domem. W latach 90. ogłosił dramat „Kartoteka rozrzucona” oraz nowe tomy m.in. „Zawsze fragment. Recycling” i „Matka odchodzi” (za który to tom otrzymał Nagrodę Nike). Po roku 2000 ukazały się m.in. tomy „Nożyk profesora”, „Szara strefa” i „Wyjście”.
W 1994 otrzymał tytuł Honorowego Obywatela miasta, a w 2008 r. został pierwszym laureatem Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius, przyznanej za całokształt twórczości. – Podjęliśmy szybką decyzję – uzasadniał wówczas werdykt jury prof. Jacek Łukasiewicz. – To najwybitniejszy polski poeta, a jego twórczość wywarła i ciągle wywiera wielki wpływ na współczesną poezję – dodał.
Nazwisko Tadeusza Różewicza było również wymieniane w kontekście Literackiej Nagrody Nobla.
Jego utwory tłumaczono na ponad 50 języków świata. Są obecne także na scenach teatrów wszystkich kontynentów.
Tadeusz Różewicz zmarł 24 kwietnia 2014 r. we Wrocławiu. Zgodnie z wolą poety jego prochy zostały złożone na cmentarzu przy kościele ewangelickim Naszego Zbawiciela w Karpaczu.
We Wrocławiu twórca jest stale obecny w pamięci. W Muzeum Pana Tadeusza poświęcono mu specjalny gabinet, zawartość oryginalnej szuflady z jego biurka obejrzeć można w Centrum Historii Zajezdnia, a popiersie Tadeusza Różewicza wzbogaciło Galerię Sławnych Wrocławian w Sali Mieszczańskiej Starego Ratusza.
