Kilka lat temu powrócono do idei szlaku spacerowego, który najpierw dojrzewał w Biurze Rozwoju Wrocławia, a dziś misję tę przejęło Biuro Zrównoważonej Mobilności wrocławskiego magistratu. Także sami mieszkańcy dostrzegli potencjał tego terenu, pozwalający na długie spacery i wypoczynek w otoczeniu zieleni. Efektem tego jest niebywała wręcz aktywność we Wrocławskim Budżecie Obywatelskim. Jak grzyby po deszczu, co roku powstają nowe siłownie, place zabaw, stopniowo montowane jest oświetlenie, poprawiany jest stan szlaków komunikacyjnych. Pojawiło się zagrożenie, że ta gorączka inicjatyw odbije się negatywnie na spójności funkcjonalnej szlaku. Bez wiedzy i szacunku dla historii Promenady oraz wartości przyrodniczej, kolejne inwestycje mogą się przyczynić do utraty części bogactwa, z jakim z pewnością mamy do czynienia.
Powiększ mapę „klikając”
Sytuacja dojrzała do podjęcia decyzji o opracowaniu fachowej koncepcji Promenady Krzyckiej. Dokument będzie bazować na kwerendzie materiałów archiwalnych i analizach przyrodniczych, ale także uwzględniać zasady projektowania nowoczesnych terenów rekreacyjnych. Prace nad tą koncepcją rozpoczęły się w wakacje 2018 r. i potrwają rok. Ich elementem są także konsultacje społeczne, dzięki którym mieszkańcy mają możliwość wniesienia swojego wkładu w kształt Promenady, na co bardzo liczymy.
Historia
Jej historia sięga drugiej połowy XIX w. Tworzona wtedy linia kolejowa do Świdnicy przez Sobótkę biegła przez pola uprawne, przy wsiach położonych na południe od ówczesnego Wrocławia – Krzyków, Partynic, Ołtaszyna, Wojszyc. Pod koniec tamtego stulecia z podobnym podejściem powstała budowana na wysokim nasypie towarowa obwodnica Wrocławia. Kolej miała wtedy absolutny priorytet, dzięki czemu dość swobodnie podchodzono do ograniczeń prawa własności, przecinając istniejące działki w różnych proporcjach i pod różnymi kątami. W efekcie powstało szereg przestrzeni w kształcie trójkątów i trapezów, które do dziś stanowią wyróżnik tej trasy. Kolejną cechą rozpoznawczą są liczne wzniesienia i wzgórza. Część z nich (Mała Sobótka, Wzgórze Bendera, Skórnik) to efekt zagospodarowania gruntu nawiezionego, lecz niewykorzystanego w celu budowy nasypu kolejowego. Pozostałe (Wzgórze Gajowickie, Gajowe i Tarnogajskie) to zrekultywowane „górki śmieciowe”, powstałe na skutek składowania odpadów komunalnych, przemysłowych lub powojennych gruzów.
Wzgórze widokowe w parku Południowym, pocz. XX w., źródło: http://dolny-slask.org.pl/
Prace nad zagospodarowaniem bezpośredniego sąsiedztwa nasypu kolejowego na cele rekreacyjne i spacerowe rozpoczęły się pod koniec XIX w. staraniem ówczesnego Wrocławskiego Towarzystwa Upiększania Miasta. Początkowo trasa pomyślana jako zielony łącznik pomiędzy parkami: Południowym i Grabiszyńskim. Nieco później zyskała nazwę na cześć jednego z członków i niekwestionowanych liderów tego środowiska, jakim był dyrektor Ogrodów Miejskich, Hugo Richter. Założenia szlaku rozwijały się, wraz z wkraczaniem na te tereny zabudowy miejskiej. Przed II wojną światową Hugo Richter Weg sięgał na wschodzie już nie parku Południowego, lecz okolic Wzgórza Tarnogajskiego, a nawet dzisiejszej ulicy Mościckiego. Na zachodzie rozwidlał się w okolicy Małej Sobótki – jedna odnoga kierowała spacerowiczów do parku Grabiszyńskiego, druga do terenów sportowych przy osiedlu Kwaśnych Źródeł, stanowiącym część dzisiejszych Gajowic.
Po wojnie idea trasy łączącej parki uległa zapomnieniu, a same ścieżki stopniowej degradacji. Dziś w wielu miejscach nie ma praktycznie śladu po dawnym zagospodarowaniu i urządzeniach. Przykładowo, z trzech wybudowanych niegdyś pawilonów wieńczących szczyty tutejszych wzgórz, dziś nie zachował się żaden z nich. Ostatnia altana spłonęła na początku sierpnia w parku Południowym, na Wzgórzu Bendera. Biegnące wzdłuż nasypu drogi gruntowe po deszczach zamieniają się w nieprzystępne grzęzawiska.
Wzgórza przy promenadzie
Wzgórze Gajowickie (Górka Pafawag)
Wysokość: 140 m n.p.m. Obszar: ok. 2,1 ha. Lokalizacja: rejon ulic Kruczej i Hallera. Geneza: dawne wysypisko śmieci, rekultywowane i adaptowane na cele rekreacyjne w latach 20. XX w.
Mała Sobótka (Górka Skarbowców)
Wysokość: 136 m n.p.m. Obszar: ok. 2,4 ha. Lokalizacja: rejon ulic Racławickiej, Skarbowców, Stolarskiej. Geneza: wzgórze rekreacyjno-widokowe, powstało pod koniec XIX w. z zagospodarowania ziemi nawiezionej do budowy nasypu kolejowego.
Wzgórze Bendera
Wysokość: 131 m n.p.m. Obszar: ok. 0,8 ha. Lokalizacja: park Południowy, rejon ulic Sudeckiej, Waligórskiego. Geneza: wzgórze ozdobno-widokowe, powstało na początku XX w. z zagospodarowania ziemi nawiezionej do budowy nasypu kolejowego, jako część Parku Płd.
Skórnik (Górka Partynicka)
Obecnie w stanie ruiny. Wysokość: 129 m n.p.m. Obszar: 0,4 ha. Lokalizacja: rejon ulic Koszyckiej i Agrestowej. Geneza: powstał w podobnym czasie i w miał podobny charakter jak Wzgórze Bendera.
Wzgórze Gajowe
Wysokość: 155 m n.p.m. Obszar: ok. 12 ha. Lokalizacja: rejon ulic Bardzkiej, Świeradowskiej, Wambierzyckiej. Geneza: powstało na skutek gromadzenia gruzu po II wojnie światowej (lata 50./60.).
Wzgórze Tarnogajskie
Wysokość: 133 m n.p.m. Obszar: ok. 2 ha. Lokalizacja: rejon ulic Ziembickiej, Gazowej, Śliwkowej. Geneza: powstało stopniowo jako hałda odpadów z funkcjonującej obok gazowni, zrekultywowana w formie wypłaszczonego wzniesienia w latach 90. XX w.
Artykuł bazuje na materiałach opracowanych przez autorów: J. Kuśnierskiego i A. Duszę w ramach projektu „Promocja Promenady Richtera (Promenady Krzyckiej)”, realizowanego przez Fundację EkoRozwoju (grudzień 2017).
Tomasz Stefanicki Oficer Pieszy Wrocławia
– Spacerowicze eksplorowali tereny podmiejskie w poszukiwaniu ciekawych miejsc lub po prostu ładnych widoków. Ze wzgórz (...) podziwiano Masyw Ślęży, Karkonosze, Góry Sowie, a nawet czeskie Jesioniki Przeczytaj, jak wyglądała historyczna promenada Hugo Richtera.
