Walka miała potrwać kilka dni. W sumie było ich jednak 63, które pochłonęły ok. 18 tys. ofiar wśród bojowników Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej, a 26 tys. żołnierzy AK odniosło rany. Zabitych i pomordowanych zostało również ok. 150 tys. osób cywilnych. Po upadku Powstania Warszawskiego – największego zrywu zbrojnego współczesnej Europy – które nastąpiło 2 października, hitlerowcy w odwecie jeszcze przez trzy miesiące równali miasto z ziemią.
Zobacz: Syreny alarmowe 1 sierpnia we Wrocławiu
Wierni przysiędze
W obliczu Boga Wszechmogącego i Najświętszej Maryi Panny, Królowej Korony Polskiej, przysięgam być wierny Ojczyźnie mej, Rzeczypospolitej Polskiej. Stać nieugięcie na straży jej honoru, o wyzwolenie z niewoli walczyć ze wszystkich sił, aż do ofiary mego życia. Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej, Naczelnemu Wodzowi i wyznaczonemu przezeń Dowódcy Armii Krajowej będę bezwzględnie posłuszny, a tajemnicy niezłomnie dochowam, cokolwiek by mnie spotkać miało. Tak mi dopomóż Bóg.
Taką przysięgę składali żołnierze AK. 1 sierpnia 1944 r. szli do powstania, nie mając ciężkiej broni, tylko broń ręczną, którą dostał zaledwie co dziesiąty bojownik. Wyszli naprzeciw 55-tysięcznemu korpusowi oddziałów niemieckich wojsk regularnych, wyszkolonych do walk ulicznych, SS i policji, wspieranemu przez jednostki RONA (Rosjanie i Ukraińcy w służbie niemieckiej) i azerbejdżańskich kolaborantów.
Grupa powstańców na ul. Czackiego u zbiegu ze Świętokrzyską z ciężką bronią zdobytą w gmachu policji na Krakowskim Przedmieściu, źródło: Archiwum Państwowe w Warszawie
Wróg miał artylerię, broń pancerną, lotnictwo, ciężki sprzęt saperski, pociągi pancerne, a nawet monitory rzeczne. Mimo jednak tak ogromnej przewagi militarnej Niemcy także ponieśli ogromne straty – to 10 tys. poległych, 7 tys. zaginionych i 9 tys. rannych.
Wrocław śpiewa z Warszawą (nie)zakazane piosenki
Koncert
31 lipca 2021 19:00
Klub Muzyczny Stary Klasztor
Gdy ucichł „ten pierwszy marsz”...
Bilans Powstania Warszawskiego jest oczywiście tragiczny, choć heroizm tych, którzy zdecydowali o przystąpieniu do niego, niezaprzeczalny. Warszawa została zburzona w ponad 85 proc. zburzona. Hitlerowcy dokonali także grabieży dóbr materialnych i wielu bezcennych przedmiotów polskiej kultury.
Po kapitulacji powstania, o której zdecydował (po upadku Żoliborza, gdy w rękach powstańców znajdowało się już tylko Śródmieście, a ci nie mieli już ani amunicji, ani żywności) komendant główny AK Tadeusz Bór-Komorowski, zaczęło się opróżnianie miasta z ludności.
W nocy z 2 na 3 października 1944 r. w podwarszawskim Ożarowie w kwaterze SS-Obergruppenführera Ericha von dem Bacha, który dowodził niemieckimi wojskami w stolicy, Warszawie, płk Kazimierz Iranek-Osmecki „Jarecki" i ppłk Zygmunt Dobrowolski „Zyndram" podpisali układ o zaprzestaniu działań wojennych, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe
Około 15 tys. trafiło do niemieckich obozów jenieckich. Około 650 tys. ludności cywilnej Warszawy wywieziono do obozu przejściowego w Pruszkowie, z czego 150 tys. skierowano na przymusowe roboty do Niemiec, a 50 tys. osób do obozów koncentracyjnych.
Temu, jak umierała Warszawa, z drugiej strony Wisły obserwowały oddziały Armii Czerwonej, która po dojściu do linii rzeki 13 września 1944 r. wstrzymała ofensywę. Tylko oddziały 1. Armii Wojska Polskiego, wchodzące w skład wojsk rosyjskich, podjęły we wrześniu próbę sforsowania Wisły, zakończoną fiaskiem, pomocy powstańcom.
Armia Czerwona i Wojsko Polskie wkroczyły do wymarłej i obróconej w gruzy Warszawy dopiero 17 stycznia 1945 r. Wówczas Niemców, zdążyli się już wycofać.
Powstańcy warszawscy we Wrocławiu
Z szacunków wynika, że do dolnośląskiej stolicy mogło trafić nawet kilka tysięcy uczestników Powstania Warszawskiego, a po wojnie osiedliło się około trzystu. Spośród nich żyje kilkunastu. Więcej na ich temat warto dowiedzieć się m.in. z opracowania Centrum Historii Zajezdnia, do którego w tym miejscu odsyłamy:
Czytaj: 1 sierpnia. Z Warszawy do Wrocławia, czyli rzecz o Powstańcach Warszawskich
Dzieci powstania, źródło: Muzeum Powstania Warszawskiego
