Remonty szkół i przedszkoli, rozwój komunikacji miejskiej czy remonty ulic i chodników - to tylko kilka z setek zadań, które realizują każdego roku jednostki samorządu terytorialnego. Te mogą być wykonywane dzięki dochodom pochodzącym przede wszystkim z podatku PIT. Tymczasem program „Polski Ład” spowoduje znaczne ograniczenie wpływów z tego tytułu.
– Wrocław odczuł już reformy rządowe z poprzednich lat – mówi Marcin Urban, Skarbnik Wrocławia. – W wyniku reformy podatkowej z 2019 r. nastąpiło znaczne zmniejszenie dynamiki wpływów z PIT i CIT. Teraz w ramach proponowanego Polskiego Ładu słyszymy o kolejnych działaniach mających na celu dalsze, niekorzystne w skutkach dla samorządów zmiany w systemie podatkowym. Rekompensaty, które proponuje rząd w zamian za odebrane wpływy z podatku PIT, są absolutnie niewystarczające. Z podatku PIT do kasy Wrocławia wpływa około 240 mln zł. Aby uzupełnić ten ubytek, w przyszłym roku proponuje się nam jednorazową kwotę, która dla naszego miasta wyniesie 183 mln zł. Oznacza to, że w 2022 roku będziemy stratni bisko 60 mln zł. W dodatku to będzie tylko jeden rok, kiedy otrzymamy większą kwotę. W kolejnych latach, po 2023 roku, będą one znacznie mniejsze. Otrzymamy wówczas około 40 mln zł, czyli Wrocław straci co roku około 200 mln zł.
Jak twierdzi Skarbnik Wrocławia, może to spowodować znaczne ograniczenie np. wydatków na kulturę czy prowadzone przez miasto liczne programy zdrowotne.
Nowy Ład. Stracą wszystkie samorządy
Według wyliczeń Ministerstwa Finansów ubytek w dochodach z tytułu podatku PIT może wynieść nawet 145 mld zł w ciągu najbliższych 10 lat. W tym samym czasie budżet centralny uzyska 27 mld zł dodatkowych dochodów.
Utracone 145 mld zł to tyle, ile potrzeba na funkcjonowanie i rozwój Wrocławia przez blisko 25 lat, budowę 9 tysięcy nowych szkół podstawowych czy zakup 18,5 tys. nowych tramwajów.
– Rząd chce zabrać samorządom 145 mld złotych, a jednocześnie przewiduje rekompensaty na poziomie zaledwie 1/3 tej kwoty. To tylko potwierdza, że to samorządy miałyby sfinansować Polski Ład. Dlatego wracamy do postulatu o zwiększenie udziału naszych miast w podatku PIT co najmniej o 18 proc. Podstawą finansowania samorządów są dochody własne i po tej korekcie subwencje nie byłyby potrzebne – twierdzi Krzysztof Mączkowski, przewodniczący Komisji Skarbników Unii Metropolii Polskich, skarbnik Łodzi.
Potrzebne zwiększenie wpływów z podatków
Skarbnicy miast Unii Metropolii Polskich stoją na stanowisku, że aby zapewnić mieszkańcom miast usługi publiczne realizowane przez samorządy na dotychczasowym poziomie oraz zrealizować zaplanowane inwestycje, konieczne jest zwiększenie udziału jednostek samorządu terytorialnego w PIT.
Obecnie samorządy otrzymują około 50 proc. wpływów z podatku PIT i poniżej 10 proc. wpływów z podatku CIT. Z kolei VAT w całości pozostaje w budżecie państwa. Zatem, zdaniem skarbników, aby zachować obecny poziom rozwoju polskich samorządów i jakości życia mieszkańców miast i miasteczek – niezbędna jest zmiana udziału samorządów przy podziale podatku od osób fizycznych. z 50,08 proc. do 68,42 proc.
Proponowane zmiany do ustawy o PIT w ramach Polskiego Ładu negatywnie oceniły także Unia Metropolii Polskich oraz Związek Miast Polskich. Także agencja ratingowa Fitch podała, że zmiany te spowodują znaczny ubytek w dochodach samorządów oraz wpłyną negatywnie na ich zdolność kredytową. Efektem tego będzie ograniczony dostęp do finansowania zewnętrznego, który jest bardzo istotny przy inwestycjach czy dotacjach z funduszy europejskich.
W skład Komisji Skarbników miast Unii Metropolii Polskich wchodzą skarbnicy: Białegostoku, Bydgoszczy, Gdańska, Katowic, Krakowa, Lublina, Łodzi, Poznania, Szczecina, Warszawy, Wrocławia oraz Rzeszowa.
