Chodząc po wybrukowanym pl. Solnym trudno się domyślić, że pod nami wylane są tysiące ton betonu, z którego powstała pokaźna budowa o łącznej powierzchni 870 metrów kwadratowych.
Mieści się tam poniemiecki schron przeciwlotniczy, który jest posadowiony na monolitycznej płycie fundamentowej grubości jednego metra. Ściany zewnętrzne sięgają miejscami do 2,4 metra. Podziemna kryjówka mogła pomieścić około 300 osób. Wejście do podziemi mieści się obok wejścia do publicznych toalet na pl. Solnym. Podnosimy rolety, otwieramy kratę i schodzimy jeszcze kilka schodów w dół. Witają nas ciężkie masywne drzwi, całe już pokryte rdzą, z dużym wizjerem na środku. Bez latarki nie mielibyśmy czego tam szukać. Na ścianach napisy w języku niemieckim przypominają o przeszłości tego miejsca. Prostopadle do głównego holu idzie kilka korytarzy, a z nich wejścia do ciasnych, ale bezpiecznych pomieszczeń, gdzie w trakcie nalotów mieszkali ludzie. Budowla jest w bardzo dobrym stanie, nie widać na niej śladów zniszczeń i skutków ataków. W środku ciągle są ślady po instalacjach elektrycznych, wodno-kanalizacyjnych i po urządzeniach sanitarnych.
Jak powstał schron? - W 1940 roku aliantom udało się przeprowadzić pierwsze skuteczne ataki lotnicze na niemieckie miasta. W związku z tym Adolf Hitler rozkazał wprowadzenie w życie tzw. Natychmiastowego Programu Przeciwlotniczego. W ramach tego programu w całych Niemczech przystąpiono do powiększania możliwości ochronnych ukryć i schronów. Dla Wrocławia przewidziano pierwotnie budowę 5, a następnie 8 dużych schronów przeciwlotniczych, w tym kilku podziemnych. W związku z tym już od 1941 Richard Konwiarz zajmował się projektowaniem schronu, który miał znajdować się pod placem Solnym. Budowa ruszyła w czerwcu roku 1942 i została ukończona w roku 1943. Powstał obiekt typowy dla swojej klasy - co różniło go zasadniczo od pozostałych wrocławskich realizacji tzw. głębokich schronów przeciwlotniczych – opowiada Stanisław Kolouszek z Wrocławskiego Stowarzyszenia Fortyfikacyjnego.
Budowa schronu pod pl. Solnym(zdjęcie www.dolny-slask.org.pl).
Wchodzili tylko wybrańcy Schron przydał się mieszkańcom Breslau kilkukrotnie podczas ogłaszanych w mieście nalotów. Również wówczas, kiedy alianckie bombowce obracały w gruzy znajdujące się na Górnym Śląsku zakłady produkcji paliw syntetycznych w Blachowni Śląskiej. - Później obiekt pełnił swoją funkcję w czasie oblężenia. Ale nie każdy mógł ze schronu korzystać - potrzebna była specjalna przepustka wystawiana przez organa policji. Podobnie było z pozostałymi dużymi schronami we Wrocławiu. Bez przepustki można było chować się w większości szczelin przeciwlotniczych i przygotowanych w roli ukryć piwnicach – mówi Stanisław Kolouszek.
Miejskie legendy Po wojnie obiekt nie znalazł zastosowania, chociaż plany były szeroko zakrojone - początkowo miały się tu znaleźć magazyny, później planowano przerobić poniemiecki obiekt na nowoczesny schron przeciwatomowy. Nie udało się tego dokonać, temu też zawdzięczamy dość dobre zachowanie części oryginalnego wyposażenia. Wokół schronu, głównie dzięki temu, że pozostawał przez lata niedostępny, narosło kilka fantastycznych legend, mówiących między innymi o tym, jakoby budowla posiadała kilka zalanych kondygnacji lub tajne przejście łączące schron z podobnym obiektem przy Dworcu Głównym. - Wszystko to na razie tylko niedające się potwierdzić fantazje – dodaje pasjonat z Wrocławskiego Stowarzyszenia Fortyfikacyjnego.
Do schronu weszliśmy dzięki uprzejmości pracowników Centrum Zarządzania Kryzysowego, bo to pod ich opieką jest obiekt. Mimo, że na co dzień jest on niedostępny, sporadycznie organizowane są wycieczki dla mieszkańców. W 2013 roku organizowało taką właśnie Wrocławskie Stowarzyszenie Fortyfikacyjne.Janusz Krzeszowski, współpraca:Wrocławskie Stowarzyszenie Fortyfikacyjne
