Oba wydarzenia otworzyli oficjalnie w Centrum Kongresowym Hali Stulecia wiceprezydent Wrocławia Jakub Mazur oraz pomysłodawca i dyrektor tego wrocławskiego wydarzenia kinowego Stanisław Dzierniejko.
– To wielkie wydarzenie wrocławskie, ogólnopolskie, ale również europejskie. Niezwykle cieszymy się, że przez kilka dni będziemy mogli spotkać się z najlepszym polskim kinem, jego twórcami – reżyserami i aktorami, tutaj, w mieście otwartym, radosnym, mieście dialogu. Życzę nam wszystkim wielu niezapomnianych wrażeń – powiedział m.in. wiceprezydent Mazur.
Wtórował mu dyrektor Dzierniejko, zapraszając zgromadzoną publiczność na filmy konkursowe, spotkania, recitale i galę zakończenia obu wydarzeń filmowych, która zaplanowana jest na 12 sierpnia.
Prowadzący galę – Anna Samusionek i Zbigniew Zamachowski przedstawili wszystkich nominowanych do tegorocznych nagród reżyserów i aktorów (za role pierwszo- i drugoplanowe), ubiegających się o nagrody Złotych Dzików i Złotych Szczeniaków. O przyznaniu nagród dla aktorów decydować będzie jury w składzie: Anna Seniuk, Zbigniew Waleryś – przewodniczący, i Robert Gonera.
Zobacz: Program 10. FAF i 14. FRF i nominowanych do nagród
Wybitny reżyser z Kryształowym Dzikiem
Juliusz Machulski został laureatem tegorocznej nagrody Festiwalu Reżyserii Filmowej za wybitne osiągnięcia reżyserskie w polskim kinie. Trafiła do niego jedna ze statuetek Kryształowego Dzika. Laureat nie mógł być obecny na gali, jednak połączył się z widzami i gośćmi festiwalu wirtualnie, żeby podziękować za – dodajmy, kolejną i jedną z wielu w swojej artystycznej karierze – nagrodę. Kryształowego Dzika odebrał w imieniu reżysera „Vabanku” – Janusz Majewski, zresztą jeden z poprzednich laureatów tego wyróżnienia.
– Cieszę się, z wielu powodów, a jednym z nich jest Wrocław, tu w 1975 roku miałem bowiem przyjemność występować w pierwszym filmie Krzysztofa Kieślowskiego pt. „Personel”, który kręciliśmy w Operze Wrocławskiej, a mieszkaliśmy w hotelu Monopol. Więc Wrocław pamiętam bardzo dobrze – powiedział m.in. Juliusz Machulski.
– Poza tym, to, że dostaję tę nagrodę z rąk Janusza Majewskiego, to tak, jakby życie zatoczyło krąg, ponieważ gdyby nie Janusz Majewski moje wczesne, jeszcze w dzieciństwie z nim spotkanie, do tego dzisiejszego odbioru tej nagrody mogłoby nie dojść, bo po prostu nie zostałbym reżyserem filmowym. Przekonałem się bowiem, oglądając jego dzieła, że w Polsce można zrobić film, który... nie wygląda jak polski film. Pomyślałem, że jeśli jest już ktoś taki, to może trzeba iść tą drogą. Najpierw się więc na filmach Janusza Majewskiego wychowałem, a potem miałem to szczęście, że mógł mi dawać rady, był moim profesorem w szkole filmowej i promotorem mojej pracy dyplomowej, a później zatrudnił mnie jako asystenta w filmie i dał mi rolę – podkreślił laureat Kryształowego Dzika 2021.
Łączenie online z laureatem Kryształowego Dzika
Przypomnijmy, artysta ma dziś 66 lat i pochodzi ze znanej aktorskiej rodziny Haliny i Jana Machulskich. Zanim trafił do łódzkiej szkoły filmowej, którą ukończył w 1980 r., studiował polonistykę w Warszawie. Na planie filmowym zaczynał jednak jako aktor, potem asystent reżysera, a własne filmy zaczął kręcić w 1978 r.
Ma na swoim koncie wiele nagród resortowych, ale i tych, zdobytych m.in. na festiwalach filmowych za swoje dzieła – najwięcej splendoru w Polsce i za granicą przyniosły Machulskiemu „Vabank” i „Seksmisja”, wchodząc jednocześnie do kanonu tzw. dzieł kultowych polskiego kina. W 1985 r. został laureatem Nagrody Artystycznej Młodych im. Stanisława Wyspiańskiego I stopnia, a rok później – odebrał dyplom Ministra Spraw Zagranicznych za zasługi w popularyzowaniu kultury polskiej na świecie. Potem były inne nagrody za twórcze dokonania w reżyserii filmu fabularnego, m.in. Nagroda Ministra Kultury i Sztuki za rok 1998 za osiągnięcia reżyserskie i producenckie w dziedzinie filmu. W roku 2005 został odznaczony Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, a w 2014 r. – odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. 10 grudnia 1998 r. odsłonięto jego gwiazdę w Alei Gwiazd na łódzkiej ul. Piotrkowskiej.
Juliusz Machulski był też członkiem Komitetu Kinematografii (1989-1991) i wykładowcą w Hunter College w Nowym Yorku (1993). W 2011 został powołany do Rady Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej. Od 1988 r. jest kierownikiem artystycznym studia filmowego „Zebra”, które założył.
Super Diament(owy) Janusz Majewski
Znaczenie i zasługi dla polskiego filmu Janusza Majewskiego, o których wspominał Juliusz Machulski, świetnie wpisały się w jeden z najważniejszych elementów gali otwarcia 10. FAF i 14. FRF. Twórca m.in. „Zaklętych rewirów”, „Lekcji martwego języka” czy „Złota Dezerterów” otrzymał bowiem od władz naszego miasta specjalną nagrodę Wrocławia – Super Diament.
Janusz Majewski stworzył we Wrocławskiej Wytwórni Filmów Fabularnych kilka swoich pierwszych filmów. Jest wieloletnim przewodniczącym jury wrocławskiego Festiwalu Reżyserii Filmowej. Przebywając w naszym mieście, chętnie dzieli się wiedzą i doświadczeniem z młodymi adeptami sztuki filmowej, ale także z tymi w wieku senioralnym, którzy interesują się tą dziedziną sztuki i sami amatorską ją uprawiają. Wybitny reżyser i pedagog m.in. pomaga wrocławskim seniorom poznać arkana zawodu i warsztatu reżysera w czasie prowadzonych przez siebie warsztatów i spotkań w ramach Wrocławskiego Filmowego Centrum Seniora.
Pochodzi ze Lwowa, gdzie urodził się 5 sierpnia 1931 r. Przez lata kariery stał się nie tylko uznanym reżyserem, ale i scenarzystą, scenografem, pisarzem, a nawet okazjonalnie aktorem. Wydaje się, że to, czym będzie się w życiu zajmował, pojął chyba bardzo wcześnie, gdy jako siedmiolatek dostał pod choinkę dziecięcy projektor filmowy.
W późniejszych latach przyszły kolejne fascynacje – jako krakowski licealistą zaczytywał się w Mrożku, poznał intelektualistów skupionych m.in. wokół tygodnika „Przekrój”, a po maturze szczególnie wciągnęła go fotografia. Właściwie miał zamiar od razu zdawać egzaminy do szkoły filmowej, jednak za namową rodziny zrezygnował z tego na rzecz architektury na krakowskiej Politechnice. Ukończył ją w 1955 r. dyplomem, którym był... projekt wytwórni filmów fabularnych. Marzenia o studiach filmowych jednak mu się w ziściły. W 1958 r. trafił na wydział operatorski łódzkiej Filmówki, a w już 1961 został absolwentem reżyserii tejże uczelni.
W swojej późniejszej wieloletniej karierze Janusz Majewski nie tylko fabule kinowej i telewizyjnej poświęcił swoje siły twórcze. Był też dokumentalistą – np. za nakręcony w 1964 r. „Pojedynek” otrzymał wiele zagranicznych nagród, m.in. na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Oberhausen (1964); główne na – Międzynarodowego Festiwalu Filmów Telewizyjnych w Buffalo i Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Vancouver (1965) czy specjalną na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cork (1965) – a także twórcą wielu spektakli w Teatrze Telewizji.
Do najgłośniejszych dzieł filmowych Janusza Majewskiego należą dziś m.in.: wielokrotnie nagradzany „Sublokator” (Nagroda FIPRESCI na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Mannheim, 1967; Srebrny Medal na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cork, 1967; Nagroda Główna za scenariusz i reżyserię na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Panamie, 1968), „Zbrodniarz, który ukradł zbrodnię”, „Lokis. Rękopis Profesora Wittembacha” (m.in. Złoty Medal na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Wenecji, 1970), „Zazdrość i medycyna”, „Zaklęte rewiry” (m.in. Nagroda na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Londynie, 1975; Nagroda za reżyserię na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Panamie, 1977; Grand Prix na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Melbourne; 1977), „Sprawa Gorgonowej”, „Lekcja martwego języka”, serial „Królowa Bona”, „C.K. Dezerterzy” (Złoty Talar na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni, 1986; Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia, 1987; Złota Kaczka tygodnika „Film”, 1987), serial „Siedlisko”, „Złoto Dezerterów” (Srebrny Granat na Festiwalu Filmów Komediowych w Lubomierzu, 1999), „Czarny Mercedes”.
Super Diament – był jedną ze statuetek wręczonych podczas gali otwarcia festiwalu, fot. www.wroclaw.pl
Długa jest także lista odznaczeń, którymi uhonorowano reżysera pracę i osiągnięcia, wśród nich są Krzyż Oficerski OOP za wybitne zasługi dla rozwoju polskiej kinematografii (2001) i Krzyż Komandorski OOP za wybitne zasługi dla kultury narodowej, za osiągnięcia w twórczości artystycznej i działalności dydaktycznej (2013), a także nagroda „Orła” – za osiągnięcia życia. Janusz Majewski ma też swoją gwiazdę na ul. Piotrkowskiej w Łodzi, w Alei Gwiazd.
Kryształowy Dzik dla Zbigniewa Zamachowskiego
To nagroda, o której decydują reżyserzy, doceniając dobrą współpracę na planie z aktorami. Na wrocławskim festiwalu Kryształowego Dzika dla twórczą współpracę aktora z reżyserem otrzymali dotychczas m.in. Janusz Gajos, Beata Tyszkiewicz, Bogusław Linda, Katarzyna Figura, Robert Więckiewicz i Agata Kulesza.
7 sierpnia br. trafiła natomiast do rąk Zbigniewa Zamachowskiego, którego znamy z wielu wybitnych ról filmowych, które zagrał pod okiem równie wybitnych reżyserów, jak Krzysztof Kieślowski, Kazimierz Kutz, Wojciech Marczewski, Andrzej Wajda, Robert Gliński czy Teresa Kotlarczyk.
Filmowe dossier Zbigniewa Zamachowskiego publiczność gali obejrzała w telegraficznym skrócie
Zadebiutował jako Rysiek w „Wielkiej majówce” w reż. Krzysztofa Rogulskiego w roku 1981 i od razu zdobył ogromną sympatię widzów. Na pewno wielki wpływ na jego karierę miały role w trylogii Krzysztofa Kieślowskiego – w „Niebieskim”, „Białym” i „Czerwonym”. Jest aktorem porywającym zarówno w dramacie obyczajowym, jak i komedii. Warto podkreślić, że Zbigniew Zamachowski to także ceniony aktor teatralny i dubbingowy oraz wykonawca piosenek, do których tworzy też teksty i muzykę.
Zbigniew Zamachowski z kolejną, „upolowaną” przez siebie nagrodą
Wielokrotnie nagradzany przez widzów, dziennikarzy czy jurorów różnych festiwali. We Wrocławiu w roku 1997 wyśpiewał sobie Nagrodę im. prof. Aleksandra Bardiniego na XVIII Przeglądzie Piosenki Aktorskiej, ale ma też na koncie m.in.: Nagrodę im. Zbyszka Cybulskiego (1989) za role w filmach: „Dotknięci”, „Zabij mnie, glino”, „Ludożerca”, „Zad wielkiego wieloryba” i „Dekalog”, trzy telewizyjne „Wiktory” (1992, 1993, 1997), dwukrotnie nagrodę na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych za rolę w „Zawróconym” w reż. K. Kutza (1994) i w „Przybyli ułani” w reż. Sylwestra Chęcińskiego (2006), dwie Złote Kaczki miesięcznika „Film” (1995, 2002), dwukrotnie Polską Nagrodę Filmową „Orzeł” za najlepszą rolę męską w „Cześć Tereska w reż. Roberta Glińskiego (2002) i w „Zmruż oczy” w reż. Andrzeja Jakimowskiego (2004).
Odebrał też odznaczenia państwowe: Krzyż Kawalerski OOP, Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2015), Złoty Krzyż Zasługi (2005) i odznakę Zasłużony Działacz Kultury (1996).
Grażyna Szapołowska z Platynowym Szczeniakiem
Krystyna Janda, Maja Komorowska, Jan Englert, Anna Dymna, Olgierd Łukaszewicz, Magdalena Zawadzka, Anna Seniuk, Andrzej Seweryn, Barbara Krafftówna, Dorota Kolak, Jan Nowicki... – to tylko niektórzy spośród tych artystów, którzy kiedyś wyjechali z Wrocławia z tą nagrodą.
Lista filmów z udziałem kolejnej nominowanej do Platynowego Szczeniaka dla najwybitniejszych odtwórców filmowych ról w polskim kinie jest tak długa, że – jak zauważyła prowadzącą galę Anna Samusionek – można by ją odczytywać do rana. Grażynę Szapołowską znają wszyscy, którzy pamiętają zarówno ponętną panią inżynier z serialowego „Czterdziestolatka”, tajemniczą Mariscę z „Białej wizytówki” i „Magnata” czy uroczą Telimenę z „Pana Tadeusza”, ale ta aktorka nie ma również oporów, by piękne suknie zamienić na ekranie np. na roboczy fartuch i zagrać np. sprzątaczkę, tak jak w „Rysiu”.
Za co cenimy Grażynę Szapołowską – w skrócie
Na wielkim ekranie Grażyna Szapołowska zadebiutowała w 1977 r. w polsko-jugosłowiańskim dramacie psychologicznym „Zapach ziemi” (1977). Doceniono jej rolę Livii w dramacie wyreżyserowanym przez Mártę Mészáros w 1981 r. pt. „Inne spojrzenie”, zwróciła także uwagę kreacją w „Wielkim Szu” w reż. Sylwestra Chęcińskiego (1982), a wielką popularność przyniósł jej występ w „Latach dwudziestych... latach trzydziestych...”, komedii muzycznej w reż. Janusza Rzeszewskiego (1983).
Współpraca z Krzysztofem Kieślowskim i jej role w „Bez końca” oraz w „Krótkim filmie o miłości” (nagroda Srebrnego Hugo na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Chicago i za najlepszą rolę kobiecą XIII Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni) potwierdziły klasę aktorską Grażyny Szapołowskiej. Ważne w jej dorobku są także na pewno kreacje w „Kronikach domowych” (reż. Leszek Wosiewicz, 1997) czy wspomnianym „Panu Tadeuszu” (reż. Andrzej Wajda, 1999).
Platynowego Szczeniaka wręczył aktorce wiceprezydent Wrocławia
Aktorka „zostawiła” swoją dłoń na Promenadzie Gwiazd w Międzyzdrojach, a także odlew podpisu na tablicy w Alei Gwiazd na Rynku Staromiejskim w Toruniu. Wśród licznych nagród, odebrała m.in. pięciokrotnie Złote Kaczki dla najlepszej aktorki (za rok 1985, 1986, 1988, 1999, 2011), Złoty Ekran za rolę w filmie „Przez dotyk” (1987), nagrodę za najlepszą rolę kobiecą na festiwalu filmowym w Gdyni (1988) czy Polską Nagrodę Filmową „Orzeł” za najlepszą rolę kobiecą (2000).
Warto wspomnieć też o związkach Grażyny Szapołowskiej z Wrocławiem. Tu, w latach 1972-1974 występowała w zespole Wrocławskiego Teatru Pantomimy pod kierunkiem Henryka Tomaszewskiego. Po latach zaistniała także jako reżyser przedstawień operowych – w Operze Wrocławskiej przygotowała „Halkę” Moniuszki oraz plenerowe przedstawienie „Traviaty” Verdiego (2018-2019).
Żarcik à propos Joanny Trzepiecińskiej
Jak bawić się dźwiękiem i raz żartobliwie, a raz lirycznie interpretować tekst piosenki – zaprezentowała na zakończenie pierwszego dnia festiwali Aktorstwa Filmowego i Reżyserii Filmowej inna znana i lubiana aktorka – Joanna Trzepiecińska. Zwłaszcza że bardzo sprzyjał jej w tym dziele repertuar, czyli w dużej części piosenki stworzone przez Jeremiego Przyborę i Jerzego Wasowskiego dla Kabaretu Starszych Panów, ale także utwory napisane przez Marię Czubaszek czy Jonasza Koftę.
Pełny recital, poprzetykany przez artystkę zabawnymi anegdotami i historiami, nie tylko muzycznymi, bardzo spodobał się publiczności, która doceniła również towarzyszących wykonawczyni muzyków. Na fortepianie zagrał Bogdan Hołownia, na kontrabasie Paweł Pańta, a na trąbce Robet Murakowski.
