Nowy Capitol
Niewątpliwie wydarzeniem, które zelektryzowało wrocławian było otwarcie Teatru Muzycznego Capitol po trwającej dwa lata przebudowie. Zrealizowano ją dzięki funduszom unijnym. Stosowną umowę z miastem podpisał w kwietniu 2010 roku minister kultury i dziedzictwa narodowego Bogdan Zdrojewski.
Nowy budynek teatru zaprojektowała krakowska pracownia KKM Kozień Architekci, a przebudowę Capitolu realizowała firma Warbud z Warszawy. Całkowity koszt inwestycji to 145 mln. zł, w tym 80 mln zł pochodzi ze środków unijnych, reszta pieniędzy pochodzi od miasta. Dawny gmach Capitolu powstał w 1929 roku, był perłą ekspresjonistycznej architektury. Zachwycał złotą fasadą, oświetloną jednymi z pierwszych w tym czasie neonów. Był kinoteatrem, a to oznaczało, że miał małą i płytką scenę, na której nie zawsze mieściły się spektakle. Po przebudowie Capitol nie tylko zyskał nowoczesną i większą scenę, ale także ma nowe sale prób, garderoby i magazyny. Ma też wystrój zgodny z pierwotnym, ekspresjonistycznym projektem. Oficjalne otwarcie teatru nastąpiło 28 września. Scenę zainaugurowano znakomitą premierą „Mistrza i Małgorzaty” według powieści Michaiła Bułhakowa w reżyserii Wojciecha Kościelniaka.
Światowe arcydzieła we Wrocławiu
Od marca do czerwca mieliśmy okazję oglądać wystawę „Od Cranacha do Picassa” - niezwykle bogaty zbiór najwspanialszych arcydzieł malarzy i artystów związanych z hiszpańskim dworem królewskim z kolekcji Fundacji Banco Santander. Tworzą go Dzieła Zubarána, El Greco, Cranacha Starszego, Rubensa, Tintoretta, Picassa i Miró. Tę wyjątkową kolekcję hiszpański bank buduje od pokoleń. Składają się na nią obrazy, rzeźby, gobeliny, dzieła sztuki użytkowej, setki monet bitych w Hiszpanii od III wieku przed naszą erą do wieku XX. We Wrocławiu zobaczyliśmy 60 starannie wybranych dzieł obejmujących okres prawie 500 lat – od XVI wieku po wiek XX. Wystawę obejrzało ponad 84 tys. osób (84.400). To największy sukces frekwencyjny w dziejach wrocławskiego Muzeum Narodowego.
„Rodzina Brueghlow. Arcydzieła Malarstwa Flamandzkiego” to wystawa, którą od końca lipca do końca września obejrzało 75 tys. widzów. Na ekspozycji w Muzeum Miejskim Wrocławia w Pałacu Królewskim podziwiać można 100 dzieł – 84 obrazy i 16 rysunków z prywatnych kolekcji. Jej pomysłodawcą jest kolekcjoner Joseph Guttmann. Do Wrocławia przyjechały skrzynie z 121 pracami nie tylko flamandzkiej rodziny Brueghlów (nestora rodu Pietera Bruegla Starszego poprzez jego dwóch synów Pietera Brueghela Młodszego i Jana Brueghela Starszego po syna tego ostatniego, Jana Brueghela Młodszego i jego syna Abrahama Brueghela), ale także obrazem Hieronymusa Boscha (którego sztuką inspirował się Pieter Bruegel Starszy) i znakomitymi sześcioma obrazami Martena Van Cleve z cyklu „Chłopskie wesele”. Wystawę zorganizowali Galeria Miejska, Muzeum Miejskie oraz Vernon Consulting z Pragi i Global Exhibition Inc. z Nowego Jorku.
Mniejszą, ale przez to nie mniej interesującą wystawę zaproponowało wrocławianom Muzeum Architektury. „Ernst May. Nowe miasta na trzech kontynentach” to ekspozycja poświęcona niemieckiemu architektowi Ernstowi Mayowi, który właśnie na Dolnym Śląski rozpoczął realizację osiedli mieszkaniowych dla każdego. I choć jego nazwiska nie znają mieszkańcy Ołtaszyna, czy Kowali, to mieszkają w domach zaprojektowanych przez jego zespół. Wystawę, przygotowaną przez Deutsches Architekturmuseum z Frankurfurtu nad Menem, przy współpracy z Ernst-May-Gesellschaft oglądaliśmy od marca do czerwca 2013.
65 lat Muzeum Narodowego we Wrocławiu
Rok 2013 to obchody jubileuszu 65-lecia Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Jubileuszowy rok zamknęły dwie wyjątkowe wystawy: „Kolekcję Hermasdorferów” i „Sztuki polskiej XVII - XIX wieku”. Wyjątkowa i niezwykle bogata wystawa współczesnej sztuki to pożegnanie Mariusza Hermansdorfera ze stanowiskiem dyrektora Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Po 30 latach pracy odchodzi on na emeryturę i z tej okazji przekazuje Muzeum część swoich imponujących, prywatnych zbiorów. Przez lata Mariusz Hermansdorfer zbierał obrazy, rysunki, grafiki, rzeźby – powstała z nich Kolekcja Hermansdorferów licząca ponad 300 dzieł. Znajdują się w niej prace najsłynniejszych polskich artystów, którzy wpłynęli na współczesną sztukę jak: Magdalena Abakanowicz, Henryk Stażewski, Jan Lebenstein, Jerzy Nowosielski, Tadeusz Brzozowski, Władysław Hasior, Adam Marczyński, Jan Tarasin, Jerzy Tchórzewski, Zbigniew Makowski, Eugeniusz Get Stankiewicz, Natalia Lach-Lachowicz i wielu, wielu innych. Wystawa „Sztuka polska XVII –XIX wiek” jest wystawą stałą. Zgromadzono na niej najwspanialsze dzieła z wrocławskich zbiorów - portrety, sceny rodzajowe, pejzaże i sceny historyczne pędzla takich artystów jak Canaletto, Bacciarelli, Michałowski, Matejko, Grottger, Malczewski, Boznańska, Podkowiński, Wyspiański. Większość dzieł pochodzi z przekazanych po wojnie dzieł z kolekcji muzeów Lwowa i Kijowa.
Zamknięciem wystawy „Działania na terenie zaludnionym" w BWA Dizajn było otwarcie instalacji Aureola na podwórku za galerią. Autorem interaktywnego dzieła jest Jakub Szczęsny, autor słynnego, warszawskiego Domu Kereta - najwęższego domu świata. Instalacja Aureola ma średnicę czterech metrów. Świeci w dół i do wnętrza, kiedy ktoś się pojawi w jej centrum. Aureola jest częścią zrewitalizowanego podwórka według projektu architekt Ewy Mączyńskiej –Szymczak.
Z teatralnej sceny
Wrocławski Teatr Lalek zadebiutował bardzo udanym I Przeglądem Nowego Teatru dla Dzieci. Młoda publiczność zobaczyła w czerwcu 13 spektakli z całej Polski - m.in. „ Śpij” Teatru Baj z Warszawy, „Słoń i kwiat” Białostockiego Teatru Lalek i Grupy Coincidentia, „Najmniejszy bal świata” Teatru Baj Pomorskiego z Torunia, „Światełko” Opolskiego Teatru Lalki i Aktora, „Odyseję” Teatru Lalki z Warszawy. Spektakle w mądry sposób poruszały trudne tematy jak śmierć, uczyły umiejętności panowania nad własnymi emocjami i szacunku do drugiego człowieka, stawiały pytania o tożsamość i kwestię dobrej woli. Podobny przegląd – Międzynarodowy Festiwal Teatrów dla Dzieci zorganizowało też jesienią Biuro Festiwalowe ESK 2016. Spektakle odbywały się w Imparcie, ale też w specjalistycznym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym przy Parkowej, Ekologicznym Przedszkolu Niepublicznym przy Miłoszyckiej. Występowali aktorzy Kliniki Lalek, także czeskie Divadlo loutek, niemiecki Theater O.n. i holenderski Rik Rikken.
Tegoroczne najciekawsze, warte odnotowania premiery teatralne to „Mistrz i Małgorzata” w reż. Wojciecha Kościelniaka na otwarcie Teatru Muzycznego Capitol, „Walentina. The last human dog” we Wrocławskim Teatrze Współczesnym w reż. Natalii Sołtysik i wydarzenie łączące teatr, literaturę i sztuki plastyczne, czyli „Ganymed Goes Europe” w Muzeum Narodowym. Złożyło się na niego siedem dzieł sztuki, siedem tekstów literackich, siedmiu aktorów. Pisarze – we Wrocławiu byli to Mariusz Wilk, Małgorzata Sikorska-Miszczuk, Thomas Glavinic, Martin Pollack, Marek Bieńczyk, Agnieszka Drotkiewicz – wybrali dzieła sztuki ze zbiorów Muzeum Narodowego i inspirując się nimi stworzyli utwory literackie, które aktorzy zagrali dla widzów. Świetne role stworzyły Marta Malikowska i Anka Graczyk.
Kuratorzy i osiedle ESK
W maju 2013 powołano dziewięciu kuratorów ESK, którzy zajmują się przygotowaniami Wrocławia do Europejskiej Stolicy Kultury 2016. Są to Ewa Michnik, dyrektor Opery Wrocławskiej, dyrygent, organizatorka wielkich megawidowisk operowych odpowiada za projekt opera. Teatrem zajmuje się Jarosław Fret, założyciel teatru ZAR, dyrektor Instytutu im. Jerzego Grotowskiego. Filmem opiekuje się Roman Gutek, organizator międzynarodowego festiwalu filmowego Nowe Horyzonty i American Film Festival. Sztuki plastyczne nadzoruje Michał Bieniek, dyrektor Przeglądu Sztuki Survival. Agnieszka Franków – Żelazny, dyrektor Chóru Filharmonii Wrocławskiej i Akademii Medycznej koordynuje działania związane z muzyką. Za performance odpowiada Chris Baldwin, reżyser i dyrektor artystyczny m.in. Sztafety Ognia w Worcester w ramach Igrzysk Olimpijskich w Londynie w 2012 roku. W zespole kuratorów jest też Krzysztof Czyżewski, który przygotowuje swój projekt deep culture. Za literaturę i czytelnictwo odpowiada Irek Grin, wydawca, dyrektor Międzynarodowego Festiwalu Kryminału, organizator festiwali Brunona Schulza oraz Miłosza. Architekturę, w tym działania związane z Wuwą 2, koordynuje Zbigniew Maćków, architekt i przewodniczący Okręgowej Dolnośląskiej Izby Architektów.
WuWa2 to Osiedle Europejskiej Stolicy Kultury. W tym roku rozpoczęły się przygotowania związane z budową na Nowych Żernikach. Nowe Żerniki to olbrzymie przedsięwzięcie, inspirowane wystawą WuWa (Wohnuung und Werkraum) sprzed 85 lat, zorganizowaną przez śląski oddział Werkbundu na wrocławskiej Wielkiej Wyspie. WuWa okazała się jednym z najciekawszych eksperymentalnych osiedli modernistycznych lat 20. ubiegłego wieku. Nowa WuWa zajmie obszar 40 hektarów w okolicy Nowych Żerników. Zostanie wybudowana na terenie należącym do miasta. Będzie osiedlem w pełni ekologicznym, z zagospodarowaną przestrzenią publiczną, w której powstaną przedszkole, szkoła, dom kultury, kościół, osiedlowy bazarek, dom opieki, boiska, siedziba lekarza rodzinnego. Architekci pracujący na projektem zaprezentowali 40 projektów budynków, wyłoniono też zwycięski projekt Domu Kultury i Aktywności Lokalnej.
Książki i laureaci
W lutym Bukowy Las, małe wrocławskie wydawnictwo kupiło giganta - czwarte co do wielkości polskie wydawnictwo – Świat Książki. Nowy właściciel obiecał zachować program wydawniczy oficyny i jak najszybciej wznowić wydawanie książek. Świat Książki to marka wśród polskich wydawnictw, pod jego szyldem swoje książki wydawali m.in. Jerzy Pilch, Janusz Głowacki, Hanna Krall, Władysław Bartoszewski, Manuela Gretkowska, Marek Bieńczyk, Michał Witkowski i Sylwia Chutnik.
W maju podczas uroczystej gali w Teatrze Współczesnym we Wrocławiu przyznano Nagrodę Poetycką Sielsius. Krystyna Miłobędzka została laureatką Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej SILESIUS za całokształt twórczości. Marcin Baran został laureatem Silesiusa w kategorii książka roku za tom Niemal całkowita utrata płynności (emg), a w kategorii debiut roku laureatką została Ilona Witkowska za tom Splendida realta, który ukazał się nakładem Wydawnictwa WBPiCK.
Ukraińska pisarka Oksana Zabużko, autorka „Muzeum porzuconych sekretów” i jej tłumaczka Katarzyna Kotyńska zostały w październiku laureatkami ósmej edycji Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus 2013, przyznawanej przez miasto Wrocław prozaikom z Europy Środkowej. Nagrodę wręczyła pisarce Natalia Gorbaniewska, przewodnicząca jury Angelusa, która odeszła nagle 29 listopada w Paryżu, gdzie mieszkała.
Po raz pierwszy w historii Wrocławskie Targi Dobrych Książek zorganizowano na Dworcu Głównym PKP. 22. WTDK trwały od 5 do 8 grudnia, przyjechało na nie 130 wydawnictw z całej Polski. Na stoiskach znalazło się mnóstwo książek zarówno dla dorosłych, jak i dla dzieci oraz młodzieży. Pojawiły się także nowoczesne e-booki, gry edukacyjne i czasopisma. Targom towarzyszył program, w którym znalazły się spotkania z autorami, wykłady, debaty, wystawy oraz szereg atrakcji i zajęć kreatywnych dla dzieci.
Wrock for Freedom
Za nami jedna z najlepszych edycji Wrock for Freedom, koncertów organizowanych w rocznicę podpisania porozumień sierpniowych, w zajezdni przy ul. Grabiszyńskiej, gdzie w roku 1980 rozpoczęły się strajki. Wrocławian do tańca porwał Goran Bregović i jego weselno-pogrzebowa orkiestra. Bregović przypomniał swoje największe przeboje – było „Ederlezi”, „Mesecina”, „Cajesukarije Cocek”, a na zakończenie "Kalasnjikov". Tańczyli wszyscy, chyba nie było osoby, która stałaby niewzruszona – nawet siedzący przy stolikach dali się porwać bałkańskim rytmom. I to właśnie chodzi, jak przypominali organizatorzy Wrock for Freedom, o radosne świętowanie wolności.
Agnieszka Kołodyńska
