Ludwik Flaszen był krytykiem teatralnym
Przyszły reformator polskiego teatru przyszedł na świat w 1930 roku Krakowie, (dzieciństwo spędził w Czechowicach-Dziedzicach), w 1939 roku wyjechał z rodzicami do Krakowa, rok później do Lwowa, skąd – w ramach wywózki – trafił do Republiki Maryjskiej. Do Polski wrócił w 1946 roku, ukończył gimnazjum, a następnie rozpoczął studia na Wydziale Polonistycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Był uczniem wybitnego polonisty, profesora Kazimierza Wyki, a z Janem Błońskim, Andrzejem Kijowskim i Konstantym Puzyną należał do tzw. krakowskiej szkoły krytyków.
Jego teksty ukazywały się na łamach „Przekroju” „Życia Literackiego” (prowadził tam rubrykę „Z notatnika szalonego recenzenta”), „Nowej Kultury”, „Przeglądu Kulturalnego”, „Współczesności”. W 1953 roku trafił do Teatru im. Juliusza Słowackiego, a następnie objął w nim funkcję kierownika literackiego. Cztery lata później zastąpił Sławomira Mrożka w fotelu recenzenckim dziennika „Echo Krakowa”. Pisywał m.in. o teatrze Cricot II Kantora czy Teatrze 38 Waldemara Krygiera.
Współpracownik Jerzego Grotowskiego
W 1959 przeniósł się do Opola, by jako kierownik literacki wraz z Jerzym Grotowskim prowadzić Teatr 13 Rzędów. Po latach Grotowski następująco opisał to zdarzenie: „Ludwik pisywał bardzo krytycznie o mnie jako o reżyserze i właśnie Ludwik dostał propozycję objęcia dyrekcji w Opolu i scedował tę propozycję na mnie (mówiąc: «Pan będzie dyrektorem i reżyserem, a ja będę głównym Pana współpracownikiem» – nie byliśmy wtedy jeszcze nawet na «ty»”.
Bliska współpraca Flaszena z Grotowskim przywodzi na myśl słynne duety z historii teatru XX wieku: Juliusz Osterwa – Mieczysław Limanowski oraz Konstantin Stanisławski – Władimir Niemirowicz-Danczenko. Jak pisał podkreślał Grotowski: „W naszej współpracy z Ludwikiem jego uderzająca, ożywcza rola polegała na tym, by być advocatus diaboli”.
Efektem pracy Flaszena były przede wszystkim teksty: zarówno zwięzłe komentarze do przedstawień publikowane regularnie w biuletynie zespołu „Materiały – Dyskusje”, jak i te mające charakter syntez czy poświęconych sztuce aktorskiej.
Był autorem słynnej formuły „teatr ubogi” z 1962 roku. W drugiej połowie lat sześćdziesiątych Flaszen zaczął prowadzić seminaria teoretyczne dla zagranicznych stażystów Teatru Laboratorium, a w latach siedemdziesiątych został „aktorem-animatorem”. Początkowo prowadził „Dialogi w grupie”, następnie staż „Medytacje na głos”, uczestniczył także w projekcie „Drzewo Ludzi”. W okresie 1980–1984 pełnił funkcję dyrektora Teatru Laboratorium. Po samorozwiązaniu zespołu zamieszkał w Paryżu.
Ludwik Flaszen - reżyser spektakli
Prowadził liczne staże, współpracował z wieloma ośrodkami teatralnymi, uczestniczył w konferencjach naukowych. W 1989 roku zadebiutował jako reżyser, realizując w Théâtre La Chamaille w Nantes we współpracy z Claudine Hunault spektakl „Marzyciele”, do którego napisał scenariusz, i w którym również wystąpił.
W latach dziewięćdziesiątych współpracował m.in. z Teatro Libero z Palermo. W Polsce jako reżyser zadebiutował w 1995 roku, przygotowując spektakl „Biesy albo mały Plutarch” na podstawie Dostojewskiego w Starym Teatrze w Krakowie.
Tłumacz z języka rosyjskiego
Jako pierwszy w Polsce przełożył fragmenty „Problemów poetyki Dostojewskiego” Michała Bachtina, które opublikował wrocławski miesięcznik „Odra” (1966, 1967 i 1974).
W jego przekładzie ukazały się też „Bajki rosyjskie” (1962) oraz zbiór opowiadań dziewiętnastowiecznych pisarzy rosyjskich „Onager”. Z języka francuskiego przełożył teksty Jerzego Grotowskiego, m.in. „Wschód – Zachód” oraz „Tu es le fils de quelqu’un”.
Redaktor i autor książek, laureat nagród
W 2001 roku we współpracy z Carlą Pollastrelli i Renatą Molinari Ludwik Flaszen zredagował, antologię „Il Teatr Laboratorium di Jerzy Grotowski (1959–1969)”. Autor książki „Grotowski & Company”, która ukazała się w językach: angielskim (2010), francuskim (2013), włoskim (2014), portugalskim (2015), hiszpańskim (2016) i polskim (wersja rozszerzona, pt. „Grotowski & Company. Źródła i wariacje”, 2014).
Laureat licznych nagród, w 2000 roku został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej, a w 2009 złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. W 2014 roku otrzymał doktorat honoris causa Uniwersytetu w Turynie.
Bohater filmów dokumentalnych: „Cyrograf nie podpisany… Ludwik Flaszen i jego wędrówki” Elżbiety Sitek (1997) oraz „Grotowski ← Flaszen” Małgorzaty Dziewulskiej (2010).
Czytelnia im. Ludwika Flaszena
Od października 2018 roku w Instytucie im. Jerzego Grotowskiego działa Czytelnia im. Ludwika Flaszena, w której znajduje się księgozbiór Ludwika Flaszena liczący ponad 6 tys. woluminów.
