– Ale to tylko jeden z elementów, planujemy wiele przedsięwzięć – zapewnia Zbigniew Maćków, wrocławski architekt i kurator ESK 2016 ds. architektury. – Nadrzędny cel to partycypacja społeczna w budowaniu nowych przestrzeni dla piękna i temu posłużą Nowe Żerniki, ale i szereg punktowych projektów – podkreśla.
Są wśród nich m.in. Trzonolinowiec, czy inicjatywa stworzona z myślą o wrocławskich podwórkach z dokładnym pokazaniem procesu, w jaki sposób mieszkańcy mogą je zmienić. – Architektura na początku XXI wieku nie powinna być domeną jedynie omnipotentnych specjalistów, którzy wiedzą lepiej, jak robić przestrzeń, ale powinna wyjść do ludzi, by o niej współdecydowali, tak jak to się stało np. w modzie, gdzie dyktat wiodą teraz blogerzy – wyjaśnia Zbigniew Maćków.
Partycypacja – niezgoda na utarte schematy
Według kuratora zasadniczym problemem pozostaje to, że mieszkańcy czują się niekompetentni w dyskusji na temat tego, co ich otacza, obawiają się kompromitacji, niezrozumienia. – Taki stan utrwalił się przez lata – przyznaje architekt. Jak rozbudzić estetyczne apetyty mieszkańców? Poprzez partycypację, świadome uczestnictwo, nawołuje Zbigniew Maćków. – Wciągamy ludzi do gry, by nie było dipola – to oni nam zbudowali brzydkie miasto, a my się w nim męczymy. Chcemy powiedzieć ludziom, że kupując mieszkanie mają prawo zachowywać się trochę, jak w restauracji, gdzie wybierają jedzenie na swoje potrzeby – opisuje architekt.
– Bycie świadomym użytkownikiem, domaganie się, powoduje obudzenie się świadomości obywatelskiej – zwraca uwagę kurator ESK 2016. Mają temu służyć cykle różnych, wystaw, wykłady (być może z udziałem wielkich nazwisk ze światowej architektury). Kilka odbędzie się w Muzeum Architektury, jest plan wydania kieszonkowego przewodnika po architekturze wrocławskiej XX i XXI wieku z aplikacją mobilną. – Jesteśmy jednym z nielicznych dużych europejskich miast, które tego nie ma – zaznacza Zbigniew Maćków.
Dla tych, którzy chcą partycypować, ustalać sami, idealnie sprawdzi się projekt Kooperatywa, w którym przyszli lokatorzy przed wybudowaniem domu tworzą grupę, sami mają wpływ na wybudowanie ich wymarzonego domu (kupują grunt, zlecają projekt, i nadzorują proces budowlany). Za granicą ten model doskonale się sprawdził.
Jak architektura może zachęcić do uczestniczenia w kulturze?
Choćby poprzez duże przedsięwzięcia infrastrukturalne dedykowane kulturze, jak Narodowe Forum Muzyki, Pawilon Czterech Kopuł, Przejście Świdnickie w formie galerii, Bar Barbara, pasaż Ruska 46-zagłębie artystów, czy centrum kinowe na Psim Polu, które będzie dopełnieniem rewitalizowanego niedawno rynku w tej dzielnicy. Ale wielu już zachwyca zrewitalizowane przedszkole na osiedlu WUWA (na którym, po serii konsultacji społecznych, zrewitalizowano już dwa domy), w którym obecnie mieści się Dolnośląska Izba Architektów. – To ma być gorące kulturalne miejsce Wrocławia z naciskiem na architekturę, już zaczęliśmy warsztaty, a dwa razy w miesiącu będziemy organizowali seanse architektonicznego DKF-u z dyskusją – opowiada Zbigniew Maćków.
WUWA 2 nie tylko dla wybranych
Zbigniew Maćków wyraźnie zwraca uwagę, że nie należy traktować osiedla WUWA 2 jako projektu, który jest adresowany tylko do ludzi, którzy w nim zamieszkają. – Mamy nadzieję, że to będzie rodzaj eksperymentalnej hodowli drożdży, które przeniesione m.in. przez deweloperów w inne miejsca zaczną fermentować – zapowiada architekt. Ów ferment to m.in. zmiana nastawienia deweloperów, która już ma miejsce. Jeden z inwestorów kupił działkę na osiedlu WUWA 2, ale stanowi ona jedynie ułamek tego, co buduje. Tymczasem dyskusji na temat nowego miejsca odbył znacznie więcej niż przy którejkolwiek z poprzednich budów.
– Po kilku miesiącach po zakupie zaczyna myśleć i robić plany w zupełnie nowych kategoriach – mówi Zbigniew Maćków. Architekt liczy na to, że projekt WUWA 2 będzie promieniował. – Może ludzie zaczną domagać od deweloperów podobnych rozwiązań w zupełnie innym miejscu Wrocławia – ma nadzieję kurator ESK 2016.
Magdalena Talik
