Brzoza brodawkowata na znaczku według projektu Janusza Towpika
Miękka kreska, niezwykle starannie dobierane barwy, ciekawa perspektywa, wreszcie niezaprzeczalna miłość do natury w całej jej różnorodności.
– A jednocześnie wnikliwa obserwacja przyrody, doskonałe rozpoznawanie gatunków i zmysł syntezy – wylicza Anita Wincencjusz-Patyna, historyk sztuki, autorka komentarza w katalogu wystawy "Janusz Towpik, projektant i ilustrator".
Badaczka przypomina, że urodzony w Cieszynie, a związany przez całe zawodowe życie z Warszawą (wykładał na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej) artysta najchętniej zajmował się dwoma rodzajami ilustracji. Popularnonaukowymi (m.in. namalowana przez niego tablica zoogeograficzna trafiła do IV tomu Encyklopedii Powszechnej PWN) oraz literacko-narracyjnymi (zwłaszcza do książek dla dzieci inspirowane niejednokrotnie sztuką afrykańską, czy arabską).
– Współtworzył fenomen polskiej szkoły ilustracji – podkreśla Anita Wincencjusz-Patyna.
Tablica zoogeograficzna w Encyklopedii Powszechnej PWN według projektu Janusza Towpika
W kraju Janusz Towpik dał się poznać jako niezwykle utalentowany i wrażliwy ilustrator, na świecie zwrócił na siebie uwagę m.in. za sprawą znaczków. Sześć drzew z cyklu "Ochrona środowiska" namalowanych przez niego farbami akrylowymi, a potem zminiaturyzowanych do formatu znaczków zachwyciły jury 32. Jesiennego Salonu w Paryżu w 1978 toku. Poczcie Polskiej przyznano wówczas Wielką Nagrodę Filatelistyki Europejskiej, a ozdobny wazon ze słynnej manufaktury w Sèvres ufundował prezydent Francji Valéry Giscard d'Estaing. Przepiękny przedmiot także znalazł się na wrocławskiej wystawie. Drzewa (m.in. brzoza, sosna, dąb, klon zwyczajny) spodobały się także rok później na 9. Międzynarodowym Konkursie Sztuki Filatelistycznej we włoskim Asiago wygrywając w dziale znaczków o tematyce ekologicznej.
Jeden ze znaczków z serii zaprojektowanej z okazji 50-lecia Warszawskiego ZOO
Po serii drzew Poczta Polska emitowała jeszcze znaczki na 50-lecie warszawskiego ZOO ze zwierzętami (oraz ich potomstwem) narysowanymi przez Janusza Towpika. Artysta szkicował faunę w stolicy, ale dekadę wcześniej, na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych przyjeżdżał do Wrocławskiego Ogrodu Zoologicznego. Zaprzyjaźnił się z Hanną i Antonim Gucwińskimi.
– Mieli mnóstwo wspólnych tematów, ponieważ ojciec uwielbiał jeździć konno, podobnie jak Pani Hanna – wspomina Barbara Towpik-Roszkiewicz, córka ilustratora. – Szukał ponadto pięknych plenerów, a w domu mamy do dzisiaj mnóstwo ołówkowych szkiców właśnie z Wrocławia –dodaje. W środowisku artystów plastyków utarło się nawet określenie "towpiki" na notatki, które są punktem wyjścia do dalszego malowania.
O Januszu Towpiku pamięta się w Polsce nie tylko za sprawą muzealników, ale może przede wszystkim dzięki zabiegom rodziny artysty, która w wyjątkowy sposób pielęgnuje jego spuściznę. Na wystawie można obejrzeć przepiękne gobeliny według drobiazgowych projektów. Niektóre zostały wykonane dopiero niedawno na specjalne zamówienie Barbary Towpik-Roszkiewicz, która ma w planach zlecenie tkania kolejnych gobelinów na podstawie materiałów, jakie pozostały w archiwum po przedwcześnie zmarłym ojcu i być może pokazać je za rok w 100. rocznicę urodzin Janusza Towpika w jego rodzinnym Cieszynie.
Wystawa w Muzeum Poczty i Telekomunikacji potrwa do 27 maja. Specjalnie na jej potrzeby powstał okolicznościowy datownik (pieczątkę otrzymamy w kasie nr 4 na parterze).
Magdalena Talik
