„Całe morze budowania” – premiera książki o wrocławskiej architekturze lat 1956-1970

Najnowsza propozycja wydawnicza wrocławskiego Muzeum Architektury i współwydawcy – Ośrodka „Pamięć i Przyszłość” jest pierwszą próbą szczegółowego opisania architektonicznego rozwoju Wrocławia między 1956 a 1970 r. To również swoista kontynuacja idei bliskiej autorce – odkrywania i pokazywania powojennego Wrocławia z perspektywy jego budowy i odbudowy.

Autorka, Agata Gabiś, napisała we wstępie do swojej książki:„Wciąż brakuje książki prezentującej powojenną architekturę stolicy Dolnego Śląska. „Całe morze budowania” jest pierwszą próbą opisania zmieniającego się szybko miejskiego pejzażu w okresie między 1956 a 1970 rokiem. Tytuł jest zresztą celowym nawiązaniem do nazwy wystawy plenerowej, prezentowanej […] na placu Solnym.”

Budynek Panoramy Racławickiej, projekt Ewa i Marek Dziekońscy, fot. Anna Morgowicz

Rzeczona wystawa odbyła się w 2008 r. i była to, jak dotąd największa, ekspozycja plenerowa, pokazująca wrocławską architekturę, zorganizowana przez Ośrodek „Pamięć i Przyszłość”. Kuratorami byli Michał Duda z wrocławskiego Muzeum Architektury i Agata Gabiś – wrocławska historyk sztuki i architektury, adiunkt w Zakładzie Historii Kultury Materialnej w Instytucie Historycznym UWr, zawodowo i z zamiłowania zajmująca się historią architektury XX wieku, w szczególności polską architekturą powojenną, jej aspektami artystycznymi, politycznymi oraz socjologicznymi.

480 stron wiedzy i 298 ilustracji

Podobnie jak wspomniana wystawa, ukazująca się właśnie książka – przypominała ludzi, którzy Wrocław projektowali i pracowali przy powstawaniu konkretnych budynków i miejsc.

„Całe morze budowania" jest syntezą okresu 1956-1970. Zrealizowane osiedla, budynki i futurystyczne pomysły na nowy Wrocław, które zachowały się jedynie na archiwalnych projektach i makietach, zostały zaprezentowane z uwzględnieniem całej różnorodności i niejednoznaczności tamtych czasów. To celowe, a dokładniej najważniejsze założenie autorki, które definiuje już na pierwszych stronach swojej książki.

Budowa superjednostki przy ul. Drukarskiej, projekt Leszek Zdek, fot. materiały prasowe

Agata Gabiś pisze:„Dla zrekonstruowania okoliczności powstawania wrocławskich budynków kluczowe jest zrozumienie uwarunkowań politycznych, ekonomicznych i kulturowych, mających znaczny wpływ na działalność architektoniczną”.

Uwidocznia się to w głównej części monografii, rozpoczynającej się od omówienia fali poodwilżowego entuzjazmu i modernistycznego zwrotu, poprzedzonej obszernym wstępem o tym, co działo się wcześniej (czyli w latach 1945-1955). Wtedy to rozpoczynali naukę studenci architektury, którzy w następnej dekadzie opanowali pracownię „Miastoprojektu-Wrocław" i zaczęli planować konkretne budynki i całe dzielnice.

fot. mat. prasowe

Efekty ich pracy pojawiają się w kolejnych rozdziałach. To przede wszystkim budownictwo mieszkaniowe – bloki i osiedla oraz szkoły, ponieważ na te inwestycje przeznaczana była wtedy większość środków finansowych. Nowe kina czy domy handlowe pozostały w sferze planów. Poniekąd dlatego, że nie było na to środków, a poniekąd dlatego, że powojenny Wrocław miał już większość tego typu obiektów, wybudowanych jeszcze przed 1945 r.

Całe morze rozważań o architekturze

W książce można zobaczyć jednak niektóre, niezrealizowane pomysły. Warto podkreślić, że część z nich publikowana jest po raz pierwszy. Wspólnie z fotografiami (dawnymi i współczesnymi) oraz planami archiwalnymi tworzą ciekawą i zróżnicowaną oprawę wizualną książki, która jest również efektem pracy grafików: Mariana Misiaka i Olafa Schindlera.

Dom-igloo, widok od strony ogrodu, projekt Witold Lipiński, fot. Anna Morgowicz

Pierwszy z nich to także znany typograf, autor m.in. projektów dla Muzeum Narodowego we Wrocławiu: identyfikacji wizualnej i kampanii promującej Rok Kościuszkowski, które zdobyły pierwsze nagrody na III Przeglądzie Muzeum Widzialne. Natomiast drugi – to autor grafiki strony internetowej Muzeum Architektury we Wrocławiu, która zdobyła również pierwszą nagrodę na wspomnianym przeglądzie.

Książka Agaty Gabiś to niezwykła opowieść o architekturze powojennego Wrocławia, o jego odbudowie i budowie, o ludziach i miejscach, o architekturze i powolnym – zdeterminowanym ograniczeniami politycznymi i ekonomicznymi – procesie utożsamiania się z miastem.

Obejrzyj książkę na spotkaniu z autorką

„Całe morze budowania” będzie można wziąć do ręki i przekartkować podczas spotkania promocyjnego w Muzeum Architektury we Wrocławiu, które poprowadzi Beata Maciejewska – dziennikarka, dobrze znana wszystkim miłośnikom historii i architektury Wrocławia.

Promocja książki będzie jednym z wydarzeń, które odbędą się w ramach cyklu Blok #1 | Architektura PRL, organizowanego w październiku przez Muzeum Architektury. Dlatego też – poza promocją monografii – w harmonogramie cyklu, poświęconego architektonicznym rozważaniom, organizator przewiduje: debaty, wykłady, spotkania i pokazy filmów.

Książkę będzie można kupić od 8 października br. w księgarniach (stacjonarnej przy ul. Bernardyńskiej 5 i internetowej) Muzeum Architektury.

oprac. na podst. mat. prasowych