- Konstytucja 3 Maja łączyła elementy polskiej tradycji ustrojowej z rozwiązaniami nowymi. Ta konstytucja stała się wielkim narodowym mitem. Przez lata zaborów wracano do tego dokumentu, który stał się uosobieniem Polski i polskości – opowiada dr hab. Ryszard Balicki, wykładowca Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego.
Kulisy uchwalenia Konstytucji 3 Maja
W 1791 r. sytuacja Rzeczpospolitej była trudna ze względu na presję polityczną ze strony sąsiadów, przede wszystkim Rosji. Uchwalenie konstytucji – forsowane przez grupę określaną patriotami, miało usprawnić funkcjonowanie, państwa, który połączyłby polskie tradycje ustrojowe z liberalnymi rozwiązaniami z Europy Zachodniej.
Grupa patriotów miała opozycję w Sejmie Wielkim, w tym frakcję prorosyjską. Dlatego uchwalenie ustawy zasadniczej nie było wcale oczywistością.
Dr hab. Ryszard Balicki: Konstytucję przyjęto dzięki pewnemu fortelowi – liczono na to, że nie wszyscy posłowie zdążą po przerwie świątecznej przyjechać do Warszawy Doszło do przedstawienia projektu konstytucji, po wystąpieniu króla większość uznała, że jest to dokument, który daje szansę Polsce. Jak dzisiaj wiemy, nie do końca to się ziściło.
Znaczenie Konstytucji
Konstytucja 3 maja nigdy nie weszła w życie. Uniemożliwiły to zabory, które wymazały Rzeczpospolitą z mapy Europy. Odrodzone państwo polskie przyjęło nową konstytucję w marcu 1921 r. Obecnie obowiązuje ustawa zasadnicza z 2 kwietnia 1997 r.
- Konstytucja to dokument, który określa zasady działania najważniejszych organów państwa – podsumowuje dr hab. Ryszard Balicki – Z punktu widzenia obywatela najważniejsze jest to, że buduje nasze prawa i wolności. To jest dokument, na podstawie którego możemy domagać się przestrzegania naszych podstawowych praw.
Rys. Rysunek Józefa Peszki z 1813 r. „Zaprzysiężenie Konstytucji 3 Maja”, z archiwum Ossolineum
Uwr/w
