Okolice na wschód od Żmigrodu od wielu dekad są celem wypraw przyrodników, botaników i ornitologów ze wszystkich stron świata. Dla miłośników odpoczynku na łonie przyrody mają wszelkie cechy Arkadii, dla ciekawych świata wizyta nad rzeką Baryczą i okolicznymi stawami jest okazją na spotkanie z perkozem, derkaczem, kormoranem i dziesiątkami innych ptaków
Raj dla ptaków i ornitologów
Park Krajobrazowy Dolina Baryczy (i leżące na jego terenie rezerwaty przyrody) to jedno z największych i najważniejszych w Europie siedlisk ptaków wodnych i wodno-błotnych. Zajmuje ponad 87 tysięcy hektarów. Specjaliści szacują, że nad Baryczą, Stawami Milickimi i pozostałymi mniejszymi akwenami rezyduje blisko trzysta gatunków ptaków.
Park Krajobrazowy Dolina Baryczy, fot. archiwum Urzędu Gminy w Żmigrodzie
Park Dolina Baryczy to także doskonałe miejsce dla botaników. W poszczególnych rezerwatach można zobaczyć wyjątkowe lasy łęgowe, lasy bagienne, grądy, z wyjątkową roślinnością.
Ruiny pałacu i apartament w wiekowej baszcie
Wartym odwiedzenia jest sam Żmigród, choćby dla tutejszego zespołu pałacowo-parkowego. Jego centralnym punktem są ruiny pałacu. Historia tego miejsca sięga końca XIII w., o stojącej tu warowni donoszą dokumenty z 1296 r.
Pierwszy murowany obiekt powstał sto lat później i miał charakter obronny. Przez kolejna dwa stulecia zmieniał właścicieli, należał m.in. do biskupów wrocławskich, książąt oleśnickich oraz miejscowych rycerzy. W okresie wojny trzydziestoletniej został przebudowany na twierdzę. Zimą 1640 r. Żmigród nie poddał się oblegającym go Szwedom, którzy ustawili działa na zamarzniętej Baryczy. Kiedy obrońcy wypuścili wodę z leżących wyżej stawów, lód na rzece pękł i armaty potonęły.
Ruiny pałacu w Żmigrodzie, fot. archiwum Urzędu Gminy w Żmigrodzie
Dopiero w latach 80. XVII-stulecia nowi właściciele – rodzina von Hatzfeld, zburzyli umocnienia i zbudowali w tym miejscu barokowy pałac. Niedługo potem obiekt spłonął. Nowy pałac (budowany w latach 1706-1708) nie miał już żadnych elementów dawnego zamku.
Za kolejną modernizację budowli (w latach 1762-1765) odpowiadał Carl Langhans. Budowniczy Bramy Brandenburskiej dołączył do istniejącego budynku blisko stumetrowe południowe skrzydło – utrzymany w klasycystycznym stylu pałac letni. To tu w 1813 r. w tzw. Wielkiej Sali, król pruski Fryderyk II Wilhelm, car Aleksander I oraz emisariusze Anglii i Austrii, uzgodnili plany decydującej rozgrywki przeciwko Napoleonowi Bonaparte.
Kolejna modernizacja pałacu w drugiej połowie XIX w. doprowadziła do jego powiększenia, a fasada zyskała neorenesansowy wystrój, który można podziwiać do dzisiaj.
W styczniu 1945 r. rezydencja Hatzfeldów została spalona przez żołnierzy radzieckich. W latach 2007-2008 przeprowadzono renowację fasady i zabezpieczenia korpusu głównego pałacu, który jest obecnie dostępny jako trwała ruina.
Najstarszą zachowaną do dziś w całości budowlą zespołu pałacowo-parkowego jest wieża z 1560 roku. Przez wieki basztę kilkukrotnie podwyższano. Kolejne dokonania architektów i budowniczych dokumentują pamiątkowe płyty na jej ścianie.
Do 1945 roku wieża pełniła funkcję archiwum, był to jeden z największych na Śląsku prywatnych zbiorów dokumentów.
Baszta w parku w Żmigrodzie, fot. archiwum Urzędu Gminy w Żmigrodzie
Dzisiaj na parterze działa punkt informacji turystycznej, na pierwszym piętrze znajduje się sala konferencyjna. Drugie piętro zajmuje tzw. sala rycerska z miejscem na wystawy, kameralne koncerty, nad nią jest apartament hotelowy, natomiast na samej górze – taras widokowy.
Ruiny zamku otacza piętnastohektarowy romantyczny park, założony na przełomie XVIII i XIX w. w miejscu zlikwidowanych fortyfikacji ziemnych dawnej twierdzy.
W parku warto zwrócić uwagę na dwa pomniki przyrody: dąb szypułkowy i stary okaz cisa. Na terenie parku jest też zabytkowy żelazny maszt na chorągwie z drugiej połowy XIX w., a w południowej jego części - dawna oranżeria zbudowana przez Carla Langhansa z II poł. XVIII w.
Park w Żmigrodzie, fot. archiwum Urzędu Gminy w Żmigrodzie
Dzisiaj w parku zobaczymy m.in. na tzw. trejaż – symbolizujący nieistniejące już długie skrzydło pałacowe, wyspę z dwoma mostkami i placem wypoczynkowym z miejscem na ognisko, grillem, pergolą oraz domkiem chińskim.
Rynek z widokiem na wieżę
Do żmigrodzkich ciekawostek należy wieża ciśnień. Nieco ponad stuletnia konstrukcja stoi w centrum miasta, nieopodal rynku. W centrum Żmigrodu jest także kościół pw. Św. Trójcy.
Świątynia pochodzi z przełomu XVI i XVII w., ale później kilkukrotnie ją przebudowywano i remontowano. Po pożarach w 1702 r. wnętrzu kościoła nadano barokowego charakteru. Jeszcze większe zmiany budowla przeszła w drugiej połowie XIX stulecia. Do istniejącej bryły dobudowano neogotyckie prezbiterium z monumentalnym ołtarzem przedstawiającym Trójcę oraz sceny z Nowego Testamentu. Zmiany i remonty szczęśliwie przetrwał renesansowy portal, nad którym zachował się herb fundatorów świątyni Katarzyny i Adama von Schaffgotschów.
Tekst na podstawie materiałów informacyjnych UG w Żmigrodzie
Jak dojechać?
Samochodem: wyjazd z Wrocławia w kierunku Leszna, Poznania drogą szybkiego ruchu S5. Odległość 48 km, czas przejazdu 40 minut
Pociągiem: wyjazd z dworca Wrocław Główny w kierunku Leszna, Poznania. Odległość 47 km, czas przejazdu 35-44 minuty.
Żmigród
