Empatyczne wzornictwo na wystawie w Dizajn BWA Wrocław

Czym jest empatyczne wzornictwo i czy odgrywa jakąś rolę we współczesnej sztuce?

Michał Bachowski: – Zacznijmy od tego, że dizajn, przynajmniej w moim rozumieniu, ma dziś niewiele wspólnego ze sztuką. W największym skrócie – to projektowanie produktów lub usług, które mogą lepiej spełniać potrzeby określonej grupy użytkowników.

Empatia, teraz!, fot. Danil Daneliuk

Projektowanie empatyczne jest jednym z etapów tego procesu, który pozwala projektantom spojrzeć na świat z perspektywy przyszłych odbiorców ich pracy. Dzięki temu wybrane produkty i usługi, które trafiają na rynek, stają się coraz lepsze, a oferujące je firmy zarabiają więcej pieniędzy. Nie mam nic przeciwko temu, ale wystawa „Empatia, teraz!” ma pokazać, że zadaniem dizajnu empatycznego nie powinno być tylko zaspokajanie potrzeb uprzywilejowanych grup społecznych oraz generowanie zysków dla marek.

Czyli...?

– Czyli że stoją przed nami znacznie większe wyzwania niż zaprojektowanie kolejnego, trochę wygodniejszego krzesła czy nieco bardziej intuicyjnego smartfona. Oczywiście nie próbuję nikomu wmówić, że projektanci mają rzucić wszystko i „ratować świat” w pojedynkę, mogą jednak stać się ważnym ogniwem w procesie poprawiania tego świata.

Empatia, teraz!, fot. Danil Daneliuk

Rozumiem, że nowa wystawa w Dizajn BWA Wrocław jest prezentacją tego, w jaki sposób to osiągnąć... Do głównego jej tytułu dopisali Państwo także rozwinięcie: „Dizajn empatyczny kontra największe errory współczesnego świata” – o jakich errorach jest mowa? 

– Na wystawie pokazujemy, że umiejętność współodczuwania i wczuwania się w perspektywę innych ludzi może pomóc w tworzeniu lepszych rozwiązań dla zmuszonych do opuszczenia swoich domów migrantów i uchodźców, których jest obecnie więcej niż po II wojnie światowej.

Empatia, teraz!, Sheltersuit by Bas Timmes, fot. Danil Daneliuk

Przyglądamy się również problemom poszkodowanych przez katastrofy naturalne, których liczba będzie nadal rosła w wyniku postępujących zmian klimatycznych. Nie zapominamy także o milionach mieszkańców miast, którzy ze względu na rosnące ceny nieruchomości mają coraz większe problemy ze znalezieniem lokum, pozwalającego na godne życie.

To moim zdaniem trzy najważniejsze wyzwania, przez którymi obecnie stoimy. Problemów, w których rozwiązaniu mógłby pomóc dizajn empatyczny, jest jednak znacznie więcej.

Jakie eksponaty i czyjego autorstwa znajdziemy na wystawie „Empatia, teraz!”

– Obiekty i projekty, które zebraliśmy, są bardzo zróżnicowane. Na pewno warto przyjrzeć się projektowi „Sheltersuit”, stworzonemu przez Basa Timmera. To kurtka, wyposażona w śpiwór, która zapewnia bezdomnym oraz uchodźcom ochronę przed mrozem, wilgocią i wiatrem. Świetna jest też „Szkoła w pudełku”, stworzona przez UNICEF. Ta aluminiowa skrzynia jest wypełniona akcesoriami edukacyjnymi dla 40 dzieci i nauczyciela, można więc szybko wysłać ją wszędzie tam, gdzie budynek szkoły został zniszczony. Wywiesiliśmy też „Flagę Refugee Nation", pod którą reprezentacja uchodźców wystartowała na ostatniej olimpiadzie i która nadała tożsamość milionom wysiedlonych oraz zwróciła uwagę mediów na ich problemy.

Empatia, teraz, fot. Danil Daneliuk

Na wystawie są też polskie projekty. Wśród nich jest „Domek z kart” Jerzego Łątki, wykładowcy Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej. To system tanich, tymczasowych domów, wykonanych z materiałów pochodzenia papierowego, projektowanych m.in. z myślą o poszkodowanych przez katastrofy naturalne. Pokazujemy też historie pracowników Kuchni Konfliktu – warszawskiego baru serwującego potrawy z regionów świata objętych konfliktem, który zatrudnia uchodźców, dając im miejsca pracy oraz szansę podzielenia się swoją kulturą.

Empatia, teraz!, fot. Danil Daneliuk

Jest u nas także „ICOON for refugees” – słownik obrazkowy, pozwalający przełamywać bariery językowe uchodźcom i tym, którzy chcą się z nimi porozumieć. To tylko wybrane spośród kilkunastu projektów prezentowanych w ramach wystawy. Warto też przy okazji zwrócić uwagę na minimalistyczną ekspozycję autorstwa Agaty Nowak, która inspirowała się projektami Shigeru Bana, oraz mocną identyfikację wizualną, stworzoną przez Danila Daneliuka.

Empatia, teraz! ICOON for refugees by Gosia Warrink, fot. Danil Daneliuk

To, co zobaczymy za chwilę we Wrocławiu, w lipcu mieli już okazję oglądać zwiedzający na Gdynia Design Days. Jakie recenzje zebrała tam wystawa i czego spodziewają się Państwo po jej wrocławskiej odsłonie?  

– Wydaje mi się, że na Gdynia Design Days nasze intencje zostały dobrze zrozumiane i odebrane, bo usłyszeliśmy naprawdę sporo dobrych słów zarówno wśród ponad trzech tysięcy widzów, jak i przedstawicieli branży projektowej oraz mediów. Bardzo się cieszę, że niespełna cztery tygodnie po premierze wystawa pojechała właśnie do galerii Galerii Dizajn BWA Wrocław, gdzie będzie można ją zobaczyć przez ponad dwa miesiące. Ta galeria mieści się w bezpośrednim sąsiedztwie wrocławskiego Rynku, mam nadzieję, że dzięki temu dotrzemy z tak ważnym tematem do zupełnie nowej publiczności, także do przeciętnych przechodniów. Podziękowania za to należą się Kasi Roj z BWA Wrocław, która sama odezwała się do nas i bardzo zabiegała, żeby ściągnąć wystawę „Empatia, teraz!” do Wrocławia. 

Czy Pańskim zdaniem masowi producenci są przychylni empatycznemu dizajnowi?

– Oczywiście! Umiejętność obserwacji konsumentów i spoglądania na świat z ich perspektywy pozwala tworzyć produkty lepiej dostosowane do potrzeb użytkowników, a zatem takie, które mają większe szanse na sukces rynkowy. Tak tworzone są więc dziś chociażby meble znanych marek czy sprzęt elektroniczny i aplikacje, z których korzystamy na co dzień. Cieszy też, że coraz więcej firm pamięta o bardziej społecznym aspekcie projektowania empatycznego. Przykładem może tu być IKEA.

Empatia, teraz!, kuchnia IKEA Sunnersta, fot. Danil Daneliuk

Na wystawie „Empatia, teraz!” pokazujemy minikuchnię tej marki, którą można zaaranżować nawet w najmniejszym wnętrzu. Jej zaletą jest też przystępna cena, skalkulowana także z myślą o klientach z najniższymi dochodami. IKEA ma jednak znacznie więcej empatycznych projektów. Firma współtworzyła głośny projekt taniego, uniwersalnego schronienia dla uchodźców „Better Shelter”, którego ze względów organizacyjnych nie mogliśmy pokazać na wystawie. Szwedzi ruszyli też z programem wytwarzania niektórych produktów w obozach dla uchodźców, dając pracę mieszkającym tam ludziom.

Wernisaż wystawy w piątek, 3 sierpnia o godz. 19.00.

Michał Bachowski: – Jeżeli ktoś chce posłuchać, jak opowiadam więcej o projektach prezentowanych na wystawie, to zapraszam na oprowadzanie kuratorskie w sobotę, 4 sierpnia, o 12.00 do galerii Dizajn BWA Wrocław przy ulicy Świdnickiej 2-4, fot. Anna Bystrowska

Zdjęcia w tekście pochodzą z wystawy „Empatia, teraz”, pokazywanej podczas Gdynia Design Days. Fot. Danil Danieluk