Rafał Franciszek Dutkiewicz urodził się w Mikstacie, w 1959 roku. Ukończył matematykę stosowaną na Politechnice Wrocławskiej. W 1986 roku obronił doktorat z logiki na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. W czasie stanu wojennego działał w Solidarności. W 1989 roku został sekretarzem Komitetu Obywatelskiego, a w 1990 jego przewodniczącym. Współorganizator pierwszych Tygodni Kultury Chrześcijańskiej we Wrocławiu. Był pracownikiem naukowym KUL-u (1982-1992) i Uniwersytetu Wrocławskiego (1989-1994). Stypendysta Katholischer Akademischer Auslandsdienst we Freiburgu. W latach 90. założył polski oddział "Signium International", międzynarodowej firmy zajmującej się wyszukiwaniem kadr kierowniczych. Był także współtwórcą Radia Eska.
Pierwszy prezydent Wrocławia wybrany w wyborach bezpośrednich w 2002 roku. W kolejnych wyborach uzyskał wynik drugi w kraju - 86% poparcia. W 2010 roku wybrany na trzecią kadencję. W 30 listopada 2014 r. poraz czwarty został wybrany na stanowisko prezydenta Wrocławia.
Autor książki "Nowe horyzonty", nagrodzonej Nagrodą im. ks. Józefa Tischnera, przyznawaną przez krakowski "Znak". Prezydent Lech Kaczyński odznaczył Rafała Dutkiewicza Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2009) za wybitne zasługi dla rozwoju samorządu terytorialnego, za osiągnięcia w podejmowanej z pożytkiem dla kraju pracy zawodowej i społecznej. "Człowiek Roku" województwa dolnośląskiego według miesięcznika "Forbes" (2006). Fenomen Przekroju 2006 "za skuteczne ściąganie inwestorów, odnowienie wizerunku i plany organizacji EXPO, za namawianie młodych i wykształconych do powrotu z zagranicy". Otrzymał dyplom Ministra Spraw Zagranicznych "Za promowanie Polski za granicami kraju" (2006), Odznaczenie Królestwa Belgii: Belgijski Oficer - Order Korony "Za zasługi dla kraju" (2006) oraz Krzyż Komandorski Orderu Gwiazdy Solidarności Włoskiej (2008). Trzy razy z rzędu wybrany najlepszym prezydentem w Polsce w rankingu Newsweeka (2010, 2011, 2012), a w roku 2013 Superprezydentem. Odznaczony przez króla Szwecji Karola Gustawa Królewski Orderem Gwiazdy Polarnej (2011). Academia Europea, prestiżowa organizacja naukowa, która zrzesza około 2500 tysiąca profesorów, w tym 50 noblistów przyznała Rafałowi Dutkiewiczowi honorowe członkostwo (2011). Odznaczony Legią Honorową - najwyższym orderem przyznawanym przez państwo francuskie wybitnym osobistościom.
Zna niemiecki, angielski i rosyjski.
Jest żonaty, ma dwójkę dzieci.