Najważniejsze informacje (kliknij, aby przejść)
- Każde drzewo jest na wagę złota
- Im starsze, tym cenniejsze
- Supergwiazdy wśród drzew, czyli pomniki przyrody
- Nie każde drzewo może stać się pomnikiem przyrody
- Drzewa-pomniki: chronione i kochane
- Pomniki przyrody we Wrocławiu
- Gdzie można podziwiać drzewa pomnikowe we Wrocławiu?
- Ty też możesz zgłosić wyjątkowe drzewo!
We Wrocławiu wystartowała kampania „Pomnik z historią w korzeniach”, zachęcająca mieszkańców, aby zgłaszali przez przeznaczony do tego formularz drzewa, które warto ich zdaniem objąć ochroną i szczególną opieką specjalistów jako pomniki przyrody. Stąd też hasło kampanii: Ochrońmy drzewa, z którymi dzielisz wspólną historię. Takie drzewa muszą mieć szczególną wartość przyrodniczą i wyróżniać na tle innych.
Czym są takie pomniki i dlaczego trzeba zrobić wszystko, by zachować je dla przyszłych pokoleń? Rozmawiamy o tym z Małgorzatą Rudy, botaniczką.
Każde drzewo jest na wagę złota
Wszystkie drzewa są cenne, choćby dlatego, że chronią nas przed skutkami suszy, upałów oraz nawalnych deszczów, a więc zjawisk, z którymi mamy do czynienia coraz częściej.
Drzewo magazynuje wilgoć, a gdy jest gorąco, działa jak klimatyzator: zasysa z ziemi chłodną wodę, a potem ją odparowuje przez liście, tworząc wokół siebie specyficzny mikroklimat. To właśnie dzięki temu w parku lub innym zielonym miejscu jest podczas upałów chłodniej i przyjemniej niż np. na betonowym placu.Małgorzata Rudy, ekspertka wykonująca ekspertyzy botaniczne, a zarazem nauczycielka biologii w XII LO we Wrocławiu
Mechanizm zasysania wody z gleby sprawdza się również podczas nawalnych deszczów, potocznie nazywanych oberwaniem chmury i powodujących powodzie błyskawiczne: jej nadmiar odbiera drzewo, które jest nie tylko naturalnym klimatyzatorem, ale i osuszaczem.
– Drzewa są także fabrykami tlenu oraz filtrami, które wyłapują z powietrza zanieczyszczenia tak samo jak filtr w odkurzaczu, a także stołówkami i schronieniem dla wielu najróżniejszych stworzeń: pszczół i innych owadów, ptaków, wiewiórek, nietoperzy, grzybów i mikroorganizmów – przypomina botaniczka. – Każde z nich jest na wagę złota.
Im starsze, tym cenniejsze
Szczególną wartość mają stare drzewa.
– Są dorodne i rozłożyste, a więc skuteczniej nas chronią, dają więcej cienia i tlenu, mają więcej miejsca dla ptaków i innych mieszkańców – podkreśla ekspertka. – Są też odporniejsze: dobrze się zaadaptowały do warunków, w których żyją, poradziły sobie z miejskimi zanieczyszczeniami, a ich korzenie znalazły dla siebie miejsce w ziemi z gruzem, rurami wodociągowymi i innymi przeszkodami. Skoro zdołały przetrwać w takich warunkach przez dziesięciolecia, mają szansę na wiele kolejnych.
Z młodymi, dopiero co posadzonymi drzewkami sprawa wygląda inaczej: mimo starań, podlewania i innych zabiegów, wiele z nich ginie.
Supergwiazdy wśród drzew, czyli pomniki przyrody
Choć wszystkie drzewa mają ogromną wartość, niektóre z nich są absolutnie wyjątkowe i właśnie te zostają objęte ochroną prawną i szczególną opieką specjalistów jako pomniki przyrody. Wszystko po to, by zachować je dla przyszłych pokoleń.
Drzewa-pomniki przyrody wyróżniają się czymś na tle innych reprezentujących ten sam gatunek. Są wyjątkowe np. ze względu na rozmiar, wiek, imponującą wysokość lub rozłożystość korony albo inne indywidualne cechy. Mogą również nimi być szczególnie cenne skupiska, np. aleje lub szpalery. Drzewa otrzymują taki status także ze względu na wyjątkowe walory przyrodnicze, krajobrazowe, naukowe, kulturowe lub historyczne. Niektóre z nich są świadkami historii lub upamiętniają jakieś wydarzenie, legendę lub wybitną postać.Małgorzata Rudy, botaniczka
Pomnikami przyrody mogą być także krzewy, niekiedy nawet pnącza, a także przyroda nieożywiona, np. skały, jaskinie, wodospady itd., ale to już temat na zupełnie inną opowieść.
Nie każde drzewo może stać się pomnikiem przyrody
Żeby drzewo mogło się stać ustanowionym przez gminę, chronionym prawnie pomnikiem przyrody, musi spełnić kryteria, określone w ustawie z 2004 roku o ochronie przyrody i rozporządzeniu Ministra Środowiska z 2017 roku, to jest mieć odpowiednio imponujący obwód pnia, czyli pierśnicę (mierzy się ją na wysokości 130 cm) oraz wyróżniać się na tle innych drzew tego samego gatunku. Np. w przypadku dębów minimalna pierśnica to 300 cm.
Pomnik przyrody otrzymuje specjalne oznakowanie.
Więcej informacji o pomnikach przyrody, procesie ich ustanawiania, a także ich pielęgnacji i ochronie znajdziesz w tekście „Pomniki Przyrody. Poznaj najważniejsze informacje na ich temat!”, opublikowanym w naszym portalu.
Drzewa-pomniki: chronione i kochane
Drzewa pomniki są pod szczególną ochroną prawną i pod wyjątkowo troskliwą opieką arborystów, ale nie tylko w tym rzecz.
Są również ważne dla wielu osób, które je kochają, podziwiają, odwiedzają, monitorują, uwieczniają na zdjęciach o każdej porze roku, zgłaszają do krajowych i międzynarodowych konkursów Drzewo Roku i nie tylko.
Niektóre z nich, głównie dęby szypułkowe, mają imiona. We Wrocławiu są to m.in. Dziadek, Sołtys, Mieszko i Paweł i platan klonolistny Świadek. Takie imię to nie jest błaha sprawa i powinna być dobrze przemyślana i uzasadniona, bo zostanie z drzewem już na zawsze. Dzięki niemu staje się ono nie czymś, a kimś. Można powiedzieć, że zyskuje osobowość i sprawia, że ludzie, którzy je nazwali, jeszcze bardziej wiążą się z nim emocjonalnie.
Niektóre drzewa pomnikowe mają swoje strony w Wikipedii i w mediach społecznościowych, a nawet młodych opiekunów: odwiedzają je szkolne klasy, które na ich przykładzie uczą się rozpoznawania ich cech charakterystycznych, fizjologii etc., a przede wszystkim wrażliwości i miłości do przyrody.
Pomniki przyrody we Wrocławiu
We Wrocławiu rośnie blisko 200 drzew objętych ochroną pomnikową (pomnikow jest mniej, ale niektóre z nich to skupiska).
Wśród pomników przyrody najwięcej jest dębów szypułkowych, bo są długowieczne, mają twarde drewno, potężne pnie i silne, sięgające nawet 5 m w głąb ziemi korzenie, dzięki którym nie przewróci ich byle wichura.
Poza dębami szypułkowymi wśród drzew pomnikowych znalazły się też charakterystyczne dla miast zachodniej części Polski platany klonolistne, cisy, czyli długowieczne drzewa iglaste, a także inne gatunki rodzimego i obcego pochodzenia, a wśród nich buk zwyczajny, wiąz szypułkowy, jarząb brekinia, kasztan jadalny, tulipanowiec amerykański, jesion wyniosły, miłorząb japoński i żywotnik zachodni.Małgorzata Rudy, botaniczka
Gdzie można podziwiać drzewa pomnikowe we Wrocławiu?
Pomnikowe drzewa rosną najczęściej w parkach i na terenach zieleni. Ale nie tylko.
– Na Ostrowie Tumskim, a więc w samym sercu miasta, rośnie na tyłach katedry olbrzymi platan klonolistny, a przy galerii handlowej Wroclavia, na rogu Borowskiej i Suchej dąb szypułkowy Przewodnik o obwodzie pnia 509 cm (pomiar wykonany w 2024 roku). To jedyne tak imponujące drzewo w okolicy. Przetrwało budowę i na razie ma się dobrze – mówi Małgorzata Rudy.
Jedne z najmłodszych drzew pomników (mają już swoje lata, ale dopiero niedawno uzyskały ten status) żyją w bardziej sprzyjających warunkach, na Polach Irygacyjnych. To dąb rosnący niedaleko ul. Pęgowskiej oraz grupa 10 dębów przy ul. Wędkarzy.
Ty też możesz zgłosić wyjątkowe drzewo!
Lista drzew pomnikowych w naszym mieście nie jest zamknięta i mogą pojawić się na niej kolejne. To zależy także od nas!
Skorzystaj z naszego formularza do zgłaszania drzew: https://www.wroclaw.pl/zielony-wroclaw/pomniki-przyrody
