Wybitna poezja Serhija Żadana
W studiu noblowskim Wrocławskiego Domu Literatury krytyczka Justyna Sobolewska wytypowała Serhija Żadana jako doskonałego laureata literackiej Nagrody Nobla, bo dla świata byłby absolutnym odkryciem. I naprawdę trudno się z tym osobistym werdyktem nie zgodzić.
Ukraińskiego literata wielu czytelników kojarzy przede wszystkim jako prozaika (jego książki publikuje w Polsce od lat głównie Wydawnictwo Czarne), laureata Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus z 2015 roku za powieść „Mezopotamia”, która, nawiasem mówiąc, w finale „pokonała” wówczas m.in. „Księgi Jakubowe” Olgi Tokarczuk. W tym roku inna powieść Żadana – „Internat” – znalazła się w finale Angelusa 2020 (laureata poznamy 17 października).
Ale Serhij Żadan to nie tylko autor znakomitych powieści, także niezwykły poeta, o czym może zapomnieliśmy. Gdyby do tego doszło, koniecznie trzeba sięgnąć po przepięknie wydany najnowszy tom „Antena”, jaki ukazał się właśnie nakładem wrocławskiego Wydawnictwa Warstwy w kongenialnym przekładzie poety Bohdana Zadury.
Po lekturze pierwszych kilku stron będziemy doskonale wiedzieć, że mamy do czynienia z autorem, którego poezja zburzy nasz spokój, pobudzi do refleksji. Nie tylko dlatego, że tytułową antenę Żadan ma ustawioną na to, co dziś na Ukrainie najbardziej bolesne i trudne do przepracowania, ale głównie dlatego, że oko ukraińskiego autora widzi więcej, spogląda głębiej, wnikliwie tropi i przetwarza tropy w imponującym stylu.
Przypominają się też słowa Żadana po odebraniu Angelusa. „Dla mnie literatura zawsze była sposobem mówienia ważnych rzeczy i sposobem na zwrócenie uwagi na ważne problemy”. Tom „Antena”, określany mianem poetyckiego reportażu, to zbiór literackich obrazów, których długo nie będziemy w stanie zapomnieć. Lektura absolutnie obowiązkowa!
Poezja czeska teraz lepiej znana
Książki „Sąsiadki” z poezją 10 czeskich autorek pewnie nie byłoby, gdyby nie tłumaczka Zofia Bałdyga. Od dekady monitoruje sąsiedzką scenę poetycką i poczuła, że nadszedł odpowiedni moment, aby wybranych autorów przedstawić. A ściślej, autorki, bo w ostatnich latach, to właśnie one zdominowały czeską poezję („skolonizowały i przejęły pole literackie”, jak pisze Bałdyga). Nad tym tomem unosi się feministyczny duch, ale trudno, aby było inaczej, skoro dziś czeska poezja po prostu musi być kobietą.
Zofia Bałdyga wybrała 10 poetek, szerzej polskim czytelnikom nieznanych. Kryterium była różnorodność stylistyczna, wspólnym mianownikiem – debiut w tej samej dekadzie, niezależnie od wieku. I tak mamy tu autorki z roczników od 64' do 98'. Piszą odważnie, są bezkompromisowe, wyczulone na emocje, ale i bardzo powściągliwe, analitycznie skupione na rzeczywistości. Ta niewielka książka z posłowiem Elizy Kąckiej to lektura zaskakująca i inspirująca.
Dowcipny zeszyt dwóch poetów
Kto powiedział, że poezja laureatów poważnych nagród (Piotr Janicki – Nagrody Literackiej Gdynia i Adam Kaczanowski – Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius) musi być bardzo poważna, a przynajmniej nobliwa. Niewielkich rozmiarów książeczka „Spis treści”, która wygląda jak szkolny zeszyt, to projekt kolektywu Janicki-Kaczanowski. Marzenie każdego literata, aby mieć sporą wolność w dobieraniu gatunków lirycznych i zabawą konwencją. Czy się udało, warto przekonać się samemu.
Jest tu i fascynacja kinem, drwina z wielu otaczających nas absurdów, ale i sporo świetnych tekstów, które zapadają w pamięć. Którego z autorów, trudno czasem stwierdzić, bo kolektyw działa naprawdę sprawnie.
Spotkania z autorami premierowych książek
Podczas Międzynarodowego Festiwalu Poezji Silesius.
- Serhij Żadan (łączenie online) wokół książki poetyckiej „Antena”, które w Klubie Proza 15 października o 17.00 poprowadzi Justyna Sobolewska. Gościem będzie również tłumacz tomu, poeta Bohdan Zadura. Można przyjść osobiście (ale trzeba pamiętać o obostrzeniach), można także obejrzeć transmisję online na FB Wrocławskiego Domu Literatury oraz FB Wydawnictwa Warstwy.
- Czeskie poetki (Anna Beata Háblová, Marie Iljašenko, Olga Stehlíková) i tłumaczka Zofia Bałdyga w Klubie Proza 13 października o 18.00 będzie tłumaczyła Anna Wanik. Można przyjść albo obejrzeć transmisję online na FB Wrocławskiego Domu Literatury oraz FB Wydawnictwa Warstwy.
- Piotr Janicki i Adam Kaczanowski o wspólnej pracy nad poematem „Spis treści” 17 października o 16.45 w Klubie Proza, a spotkanie poprowadzi Jakub Skurtys. Można przyjść do prozy albo obejrzeć spotkanie na FB Wrocławskiego Domu Literatury oraz FB Wydawnictwa Warstwy.
