Sprawiedliwość naprawcza to podejście polegające z jednej strony na naprawianiu wyrządzonych krzywd, z drugiej zaś na zapobieganiu szkodliwym zachowaniom. A co najważniejsze – na budowaniu poczucia odpowiedzialności za społeczność, w której żyjemy.
Miasta wprowadzające tego typu rozwiązania starają się ułatwiać swoim mieszkańcom rozwiązywanie konfliktów. Angażują też – jak Wrocław – osoby skazane w działania naprawcze. Skazani wykonują rocznie dziesiątki tysięcy godzin prac społecznych, usuwając z murów mowę nienawiści oraz robiąc inne pożyteczne prace.
Prace społeczne we Wrocławskim Centrum Sprawiedliwości Naprawczej
– Naszą zasadą jest to, by wandalizm nie był bezkarny, ale też, by naprawiać złe rzeczy, które się wydarzyły. Gdy jakaś osoba we Wrocławiu zostaje skazana na karę ograniczenia wolności w postaci prac społecznych, na przykład za wandalizm, to ma możliwość u nas, we Wrocławskim Centrum Sprawiedliwości Naprawczej, zrealizować zasądzone godziny prac społecznych – mówi Ewa Żmuda, zastępca dyrektora Wrocławskiego Centrum Integracji.
Fot. Urząd Miejski Wrocławia
Tym sposobem z ulic miasta usuniętych zostało już ponad 5 tysięcy napisów. To nie tylko poprawa wyglądu wrocławskich ulic, ale także działanie edukacyjne – zarówno dla zgłaszającego na przykład mowę nienawiści, jak i dla usuwającego tego typu napisy z murów.
– Rozmowa i działanie naprawcze pozostawiają w osobie, która jako karę wykonała pracę, całkiem inny ślad. Osoba zgłaszająca szkodę także nie pozostaje tylko ze świadomością, że ktoś zostanie ukarany, ale z konkretem, z naprawioną szkodą i poczuciem, że zadziało się coś dobrego – podkreśla Ewa Żmuda.
Mowę nienawiści możecie zgłosić do Wrocławskiego Centrum Sprawiedliwości Naprawczej za pomocą internetowego formularza.
Pogotowie Mediacyjne dostępne dla każdego
Od kilku lat we Wrocławiu działa także bezpłatne Pogotowie Mediacyjne. Prowadzi je Fundacja Dom Pokoju, gmina Wrocław finansuje zaś projekt.
- Pogotowie Mediacyjne dostępne jest dla każdego. Korzysta z niego kilkadziesiąt osób rocznie. Najczęściej ludzie dzwonią do nas i opowiadają o swoim konflikcie. Tłumaczymy wtedy, czym jest mediacja i że może do niej dojść, jeśli jest zgoda tej drugiej osoby. Kiedy taka zgoda jest, umawiamy mediatora. Spotkania odbywają przy ul. Łokietka 5, mamy tam specjalny pokój mediacyjny. Zazwyczaj są to trzy spotkania – mówi Antonina Gawrońska.
Czasami mediacje nie kończą się zgodą, ale mimo to coś zmieniają (np. strony po raz pierwszy rozmawiają ze sobą przy jednym stole). – Istotą rozwiązania jest to, że strony sporu nie oddają przyszłości np. od razu w ręce sądu. To one decydują, co dalej. Strony mają wpływ na to, co stanie się z ich sytuacją – dodaje Antonina Gawrońska.
Jeżeli potrzebujesz mediacji, możesz zgłosić taką potrzebę, dzwoniąc pod numer 538 208 660 lub wysyłając maila na adres: pogotowie.mediacyjne[at]wcrs.pl.
Mediacje rówieśnicze jako program dla szkół
W roli mediatorów też bardzo dobrze sprawdzają się dzieci. - Mają ogromną empatię. Same typują mediatorów w swojej klasie i słuchają siebie nawzajem. Dzieci biorą odpowiedzialność za swoje konflikty i uczą się samodzielnie dochodzić do porozumienia – mówi Antonina Gawrońska.
Mediacje rówieśnicze to program, do którego mogą zgłaszać się szkoły. Jest odpłatny – wymaga zaangażowania wielu osób. Zajęcia prowadzone są dla klas 4-8. Program spełnia rolę profilaktyki wobec przemocy rówieśniczej, bo młodzież uczy się zarządzać swoimi konfliktami. By zgłosić swoją placówkę do programu, wyślijcie maila na adres j.wajda[at]dompokoju.org.
Zapobieganie konfliktom, to także Panel Obywatelski
– Konflikty w mieście są nieuchronne. Ważne, by konflikty nie były rozwiązywane schematycznie i na zasadzie dyktowania rozwiązań przez władze, ale w oparciu o współpracę z mieszkańcami, lokalnymi organizacjami i wspólnotami – mówi Antonina Gawrońska z Fundacji Dom Pokoju. Jako przykład podaje zorganizowany w 2020 roku Panel Obywatelski, w którym mieszkańcy starali się dojść do konsensusu w trudnych sprawach, jak komunikacja zbiorowa czy strefy płatnego parkowania. Paneliści wypracowali wówczas 50 wiążących rekomendacji. Urząd Miejski 30 z nich ocenił jako możliwe do wdrożenia w całości, a pozostałe 20 jako możliwe do realizacji z pewnymi zastrzeżeniami (np. dotyczącymi terminów).
Projekt Roma - z koczowiska do mieszkań treningowych
W koncepcję miast sprawiedliwości naprawczej wpisuje się też model pracy ze społecznością różną etnicznie wypracowany na bazie doświadczeń współpracy z rodzinami pochodzenia romskiego zamieszkującego tzw. koczowisko.
Działania podejmowane w naszym mieście realizowane są w ramach programu pn. Program na rzecz Romów i Romni rumuńskich – mieszkańców i mieszkanek Wrocławia. W rezultacie tego programu już 31 rodzin przeniosło się z koczowiska do mieszkań treningowych prowadzonych przez Fundację Dom Pokoju. Działania prowadzone są przy współpracy z Urzędem Miejskim Wrocławia oraz jego jednostkami (MOPS, WCI, WCRS).
