Jeśli miasto ma jakieś ambicje, powinno mieć również swój dobry styl – i porywać nasze zmysły (nie tylko wzrok). Sama wygoda i funkcjonalność nie wystarczą. Obiad, który jemy, nie powinien być jedynie pożywny – z jakiegoś powodu wolimy, by był także smaczny, a najlepiej jeszcze atrakcyjnie podany. Nasze ubrania mogłyby być jedynie szare i zgrzebne, skoro chronią przed niepogodą. A jednak z jakiegoś powodu wolimy, by nas także ozdabiały.
Temat piękna właśnie triumfalnie powraca w dyskusjach, a nawet przepisach dotyczących miast i przestrzeni. Karta Lipska (2007) podkreśla, że europejskie miasta mają unikatowe wartości kulturowe i architektoniczne. Wzywa do podtrzymywania wysokiego standardu „kultury budownictwa”, która ma m.in. oddziaływać na kulturalne aspekty życia w mieście i być wdrażana na całym jego obszarze, nie tylko w przestrzeniach publicznych. Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (2003) podkreśla, że podstawą polityki w tym zakresie jest ład przestrzenny i zrównoważony rozwój. Ustawa krajobrazowa (2015) nakłada obowiązek ochrony szczególnie cennych krajobrazów m.in. ze względu na ich wartości kulturowe i estetyczno-widokowe. Uchwała Rady Miejskiej Wrocławia powołująca park kulturowy w centrum miasta (2014) uzasadnia tę decyzję m.in. koniecznością ochrony krajobrazu kulturowego. I choć w tych cytatach nie występuje słowo „piękno”, to jest oczywiste, że dotyczą one tego właśnie tematu. Piękno jest przywoływane także dosłownie. We Wrocławiu jego pozycję w debatach o mieście przywrócił postulat „upiększania” zawarty w nazwie i działaniach Towarzystwa Upiększania Miasta Wrocławia. Piękno pojawia się w projekcie nowego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta (2017), gdzie już na jednej z pierwszych stron czytamy:
„Wrocław ma się stać wygodny i piękny w każdej jego części”. To powrót do urbanistycznej tradycji, która właśnie w pięknie upatrywała jeden z głównych celów kształtowania miasta. „Wygląd i wartość miast zależne jest nie tylko od szczęśliwego rozwiązania jego technicznych zadań, lecz w równej mierze i od rozwiązania tych problemów w sposób piękny i artystyczny” - pisał ponad sto lat temu Roman Feliński, współtwórca i pierwszy prezes Towarzystwa Urbanistów Polskich, po II wojnie światowej wrocławianin, organizator współczesnej polskiej urbanistyki we Wrocławiu.
Potoczna opinia głosi, że piękno jest subiektywne. Niemożliwe jest więc uzgodnienie jakiegoś wspólnego, zbiorowego poglądu na ten temat. Ale gdyby tak było, to żaden z cytowanych wyżej dokumentów i przepisów nie miałby sensu. Nie moglibyśmy odwołać się do żadnego kryterium estetycznej oceny centrum miasta. Mało tego: jeśli uznalibyśmy piękno za temat wyłącznie subiektywny, oddalibyśmy całą estetykę miasta w ręce gry sił rynkowych. Ratusz można by więc obwiesić reklamami. Faktem jednak jest, że piękno nie jest pojęciem wyraźnym i jednoznacznym. Wciąż wypracowujemy jego standardy. Nie ma też nic złego w różnicach zdań na temat piękna. Siłą Wrocławia jest różnorodność. I może dotyczyć to również dziedziny piękna. Spierajmy się o nią. Pamiętajmy przy tym, że piękno możemy odczuwać wszystkimi pięcioma zmysłami, a nie tylko widzieć. Piękno przejawia się w smaku, zapachu, dotyku, dźwiękach. Taki właśnie może być Wrocław.
