Nowe urlopy 2023. Nowy Kodeks pracy z podpisem prezydenta. Więcej wolnego! Od kiedy i dla kogo?

Prezydent Andrzej Duda podpisał nowelizację Kodeksu pracy wdrażającą dwie unijne dyrektywy – tzw. dyrektywę rodzicielską oraz work-life balance. – To odpowiedź na zmieniające się trendy na rynku pracy, a także wprowadzenie rozwiązań ułatwiających pracującym rodzicom godzenie życia zawodowego z rodzinnym – mówi minister rodziny i polityki społecznej Marlena Maląg.

Nowelizacja Kodeksu pracy

Podpisana przez prezydenta Andrzeja Dudę nowelizacja Kodeksu pracy oraz niektórych innych ustaw to przede wszystkim wdrożenie do polskiego porządku prawnego postanowień dwóch dyrektyw – tzw. dyrektywy rodzicielskiej oraz work-life balance.

Tzw. dyrektywa rodzicielska ustanawia minimalne wymagania mające na celu osiągnięcie równości kobiet i mężczyzn pod względem szans na rynku pracy i traktowania w miejscu pracy – poprzez ułatwienie pracownikom będącym rodzicami lub opiekunami godzenia życia zawodowego z życiem  rodzinnym. 

W tym celu dyrektywa przewiduje indywidualne prawa związane z urlopem ojcowskim, rodzicielskim i opiekuńczym, a także elastyczną organizację pracy dla pracowników będących rodzicami oraz opiekunami. Celem dyrektywy jest zachęcenie do równiejszego dzielenia się obowiązkami opiekuńczymi pomiędzy kobietami i mężczyznami.

Druga z dyrektyw ma z kolei na celu poprawę warunków pracy poprzez zapewnienie bardziej przejrzystego i przewidywalnego zatrudnienia.

Dyrektywa rodzicielska. Co się zmieni?

Wprowadzone zmiany dotyczą m.in.:

• Uniezależnienia prawa do urlopu rodzicielskiego od pozostawania matki dziecka w zatrudnieniu (ubezpieczeniu) w dniu porodu (tj. ojciec dziecka będzie mógł skorzystać z urlopu rodzicielskiego mimo, że matka dziecka w dniu porodu nie pozostawała w stosunku pracy/w ubezpieczeniu chorobowym),
• Wprowadzenia w ramach wymiaru urlopu rodzicielskiego nieprzenoszalnej części tego urlopu w wymiarze do 9 tygodni dla każdego z rodziców,
• Ustalenia wysokości zasiłku macierzyńskiego za cały okres urlopu rodzicielskiego na poziomie 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku
• Wprowadzenia bezpłatnego urlopu opiekuńczego – w wymiarze 5 dni w roku kalendarzowym – w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej krewnym (syn, córka, matka, ojciec lub małżonek) lub pozostającej we wspólnym gospodarstwie domowym, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych, bez zachowania prawa do wynagrodzenia za czas tego urlopu;
• Wprowadzenia zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej – w wymiarze 2 dni albo 16 godzin w roku kalendarzowym – w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli niezbędna jest natychmiastowa obecność pracownika, z zachowaniem za czas tego zwolnienia prawa do połowy wynagrodzenia (obliczanego jak wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy).

Dyrektywa ws. przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w UE

Najważniejsze zmiany:

• Zapewnienie pracownikowi, który wykonywał pracę co najmniej 6 miesięcy prawa do wystąpienia (raz w roku kalendarzowym) o zmianę rodzaju umowy o pracę na umowę o pracę na czas nieokreślony lub o bardziej przewidywalne i bezpieczne warunki pracy oraz otrzymania pisemnej odpowiedzi na ten wniosek z uzasadnieniem w terminie 1 miesiąca od otrzymania wniosku,
• Rozszerzenie zakresu informacji o warunkach zatrudnienia pracownika – o dodatkowe elementy takie jak np.  informacja o szkoleniach zapewnianych przez pracodawcę, o długości płatnego urlopu przysługującego pracownikowi
• Przyznanie pracownikowi prawa do nieodpłatnego szkolenia niezbędnego do wykonywania określonego rodzaju pracy lub na określonym stanowisku,
• Zapewnienie prawa pracownika do równoległego zatrudnienia – wprowadzenie zakazu zabraniania pracownikowi jednoczesnego pozostawania w stosunku pracy z innym pracodawcą.

Ustawa wejdzie w życie po upływie 21 dni od dnia ogłoszenia.

Nawet 35 wolnych dni

Urlop opiekuńczy, urlop z tytułu siły wyższej i zmiany w urlopach rodzicielskich – to nowości w urlopach dla pracowników, które będą 2023 r. W sumie, w roku pracownicy zatrudnieni na umowę o pracę mogą mieć nawet 35 dni wolnych. Obecnie urlop wypoczynkowy to od 20 do 26 dni.

Nawet 35 wolnych dni: obecnie jest to 26 dni urlopu, do tego będzie prawo do 5 dni urlopu opiekuńczego, 2 dni z powodu „siły wyższej” i 2 dwóch dni opieki nad dzieckiem. 

Więcej urlopu w 2023 r. Zmiany w Kodeksie pracy i unijna dyrektywa work-life balance

Wprowadzenie w polskim Kodeksie pracy dłuższego urlopu i więcej dni wolnych ma związek z dostosowaniem polskiego prawa do wymogów unijnych w związku z dyrektywą work-life balance. 

Dłuższy urlop rodzicielski w 2023 r.

To jedna z najważniejszych zmian. Łączny wymiar urlopu rodzicielskiego dla obojga rodziców będzie wynosił do 41. tygodni (w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie) albo do 43. tygodni (w przypadku porodu mnogiego). W jego ramach nieprzenaszalną część określono na 9 tygodni dla każdego z rodziców.

Dodatkowy urlop opiekuńczy w 2023 r.

Ustawa wprowadza dodatkowy urlop opiekuńczy w celu zapewnienia opieki nad członkiem rodziny, który wymaga wsparcia z poważnych względów medycznych. Urlop ten będzie bezpłatny i będzie przysługiwał pracownikom w wymiarze 5 dni w roku kalendarzowym.

Zwolnienie od pracy z powodu siły wyższej w 2023 r.

Wprowadzamy także zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem. Zwolnienie to będzie przysługiwało w wymiarze 2 dni albo 16 godzin w roku kalendarzowym. Za czas tego zwolnienia pracownik zachowa prawo do połowy wynagrodzenia.

Elastyczna organizacja pracy w 2023 r.

Możliwość szerszego skorzystania z elastycznej organizacji pracy będzie przysługiwała rodzicom opiekującym się dzieckiem do 8 lat oraz opiekunom członków rodziny lub osób zamieszkujących we wspólnym gospodarstwie domowym - wymagających wsparcia z poważnych względów medycznych.

Prawo do zmiany rodzaju umowy w 2023 r.

Pracownik, który wykonywał pracę co najmniej 6 miesięcy, będzie miał prawo do wystąpienia o zmianę rodzaju umowy o pracę na umowę o pracę na czas nieokreślony lub o bardziej przewidywalne i bezpieczne warunki pracy. Taka możliwość będzie dostępna raz w roku kalendarzowym.

Zmiany w umowie o pracę na okres próbny w 2023 r.

Umowę o pracę na okres próbny będzie można zawrzeć na okres nieprzekraczający: 1 miesiąca – w przypadku zamiaru zawarcia umowy o pracę na czas określony krótszy niż 6 miesięcy, 2 miesięcy – w przypadku zamiaru zawarcia umowy o pracę na czas określony wynoszący co najmniej 6 miesięcy i krótszy niż 12 miesięcy.

Dni wolne od pracy w 2023 roku i kalendarz roku szkolnego 2022/2023