Sztuka współczesna w schronie
Muzeum Współczesne Wrocław w jednym z bardziej charakterystycznych budynków miasta, bunkrze przy pl. Strzegomskim, jest ważnym miejscem kulturotwórczym stolicy Dolnego Śląska. Tegoroczna dotacja miejska na działalność MWW to ponad 2 700 000 zł.
– Wysokość dotacji bieżącej, przyznawanej przez organizatorów co roku, jest na podobnym poziomie, więc tutaj zagospodarowanie środków odbywa się według wypracowanych już schematów. W ramach dotacji na działalność programową przeznaczone zostało ponad 250 000 zł. Aby zrealizować zaplanowany program, muzeum stara się pozyskać dodatkowe środki zewnętrzne w porównywalnej kwocie – wyjaśnia Piotr Lisowski, p.o. dyrektor MWW.
W 2020 r. udało się pozyskać m.in. dofinansowanie w ramach dwóch programów MKiDN o łącznej kwocie ponad 132 000 zł. Dodatkowo, również przy wsparciu programów ministerialnych, muzeum regularnie rozbudowuje swoją międzynarodową kolekcję sztuki współczesnej. – W bieżącym roku uzyskaliśmy dotację w kwocie 705 000 zł, do której gmina Wrocław udziela dotacji inwestycyjnej na pokrycie wkładu własnego. Do końca roku planowany jest zakup 31 nowych prac do kolekcji – zapowiada Piotr Lisowski.
Praca Kuby Bąkowskiego „Muzeum Współczesne Wrocław. Interwencja 2019” (instalacja, fotografia na materiale), którą MWW planuje kupić w tym roku i którą obejrzymy na wystawie „Nowa normatywność. Sympozjum Plastyczne Wrocław ‘70”
Jakie dzieła powiększą kolekcję MWW? Duża grupa prac i materiałów związanych z Sympozjum Plastycznym Wrocław '70 (Anna Szpakowska-Kujawska, Barbara Kozłowska, Zdzisław Jurkiewicz, Jarosław Kozłowski, Jerzy Bereś), ale także ważnych twórców wrocławskich, jak np. Natalia Lach-Lachowicz, Anna Kutera, Jolanta Marcolla, czy artystów młodszego pokolenia, jak Rafał Jakubowicz, Kuba Bąkowski, Taus Makhacheva, Łukasz Rusznica.
Co roku we Wrocławiu dokonywane są zakupy dzieł sztuki współczesnej za kwotę od ok. 1 000 000 zł do 1 500 000 zł. W roku bieżącym, wyjątkowo w ramach Programu Interwencji Społecznej, dzieła sztuki współczesnej od wrocławskich artystów dodatkowo zostaną zakupione przez prezydenta Wrocławia za ok. 130 000 zł. To w ramach pomocy dla artystów.
W okresie zamrożenia instytucji kultury, w marcu aktywność wydarzeń w przestrzeni samego muzeum została zawieszona, co z punktu widzenia programowego było najbardziej odczuwalnym problemem dla placówki.
– Muzeum działało bez możliwości bezpośredniego kontaktu z publicznością, który w moim odczuciu jest kluczowy dla instytucji postrzeganej jako narzędzie umożliwiające komunikację i relacje międzyludzkie – przyznaje Piotr Lisowski.
Zamknięcie muzeum spowodowało również spadek przychodów ze sprzedaży biletów i katalogów oraz wynajmu, pomniejszając budżet środków dodatkowych na realizację programu.
Praca „Negatyw fikcji” z 1976 roku na trwającej właśnie w Muzeum Współczesnym Wrocław wystawie „Barbara Kozłowska. Wszystko to możesz zobaczyć gdziekolwiek”/fot. Małgorzata Kujda/MWW
Ale sytuacja się polepszyła. – Od połowy lipca zaczęliśmy realizować regularny program wystawienniczy, przygotowując m.in. wystawę poświęconą Sympozjum Plastycznemu Wrocław ’70, czy coroczny pokaz ze zbiorów Dolnośląskiego Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych we Wrocławiu – wymienia pełniący obowiązki dyrektor MWW.
Zachęta tworzy kolekcję dzieł sztuki
Dolnośląskie Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych kolekcjonowanie oraz prezentowanie dorobku i przemian sztuki polskiej od drugiej połowy XX wieku po teraźniejszość zaczęło w 2005 r.
DTZSP nie gromadzi prac określonych artystów, ale pozyskuje wybitne dzieła, tworzy kolekcję dla nas oraz potomnych o strategicznym dla Wrocławia, regionu i Polski znaczeniu.
Dziś owa kolekcja liczy ponad 700 dzieł sztuki współczesnej. – Pośród innych regionalnych Zachęt, należy ona do największych w Polsce i stanowić może dumną wizytówkę aktywności kulturalnej Wrocławia – mówi Sylwia Świsłocka-Karwot, prezes DTZSP.
Praca Anny Płotnickiej „Instalacja nieskończona” z 1997 roku z kolekcji DTZSP/fot. Małgorzata Kujda
– Dolnośląska Zachęta otrzymała w tym roku ze środków miejskich 200 000 zł plus 30 000 zł na wydanie katalogu – informuje Jerzy Pietraszek, dyrektor Wydziału Kultury UM.
Środki pozyskane od gminy Wrocław DTZSP w 2020 r. przeznaczy na koszty merytoryczne (m.in. wynagrodzenia dla ekspertów ds. zakupu dzieł sztuki, zakup dzieł sztuki współczesnej do kolekcji, koszty przechowywania dzieł, materiały niezbędne do opakowania i zabezpieczenia dzieł, koszty montażu i demontażu wystawy, transport dzieł sztuki), a także pokryje z nich wydatki administracyjne (m.in. koszty wynajmu lokalu i powierzchni wystawienniczej).
W roku bieżącym DTZSP pozyskało także środki z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w wysokości 60 000 zł. – Zgodnie z konkursowym zaleceniem zostaną przeznaczone wyłącznie na zakup dzieł sztuki – dodaje Sylwia Świsłocka-Karwot.
Włączając w to także środki gminne z 2020 r., DTZSP planuje zakupienie szesnastu dzieł sztuki od dziewięciu artystów. – Są to prace Stanisława Kortyki, Łukasza Surowca, Piotra Błażejewskiego, Anny Płotnickiej, Mariusza Mikołajka, Viniciusa Sordi Libardoniego, Macieja Albrzykowskiego, a także prace od dwóch młodych artystów z wystaw dyplomowych/przeglądów młodej sztuki – wymienia prezes DTZSP.
Wsparcie dla sztuki mediów
Wysokość dotacji dla Fundacji WRO Centrum Sztuki Mediów (prowadzącej Centrum Sztuki WRO przy ul. Widok 7 i Atelier WRO przy ul. Kuźniczej 29a) związana jest z jej cyklem programowym.
Siedziba Centrum Sztuki WRO przy ul. Widok 7/fot. Anna Kosarewska
– Jest wyższa w latach nieparzystych, na które przypadają kolejne edycje Biennale Sztuki Mediów WRO, najstarszego i największego w Polsce przeglądu sztuki współczesnej, prezentującego w kilkunastu wrocławskich lokalizacjach wybrane prace ponad 100 artystów z całego świata, dając wrocławianom oraz polskiej i zagranicznej publiczności okazję do zapoznania się z aktualną twórczością artystów korzystających ze współczesnych narzędzi i rozwiązań technologicznych – wyjaśnia Zbigniew Kupisz, członek zarządu Fundacji i główny producent Centrum Sztuki WRO.
W tym roku miasto wesprze Fundację kwotą 1 mln złotych (w przyszłym – roku organizacji Biennale będzie to więcej o 800 000 zł).
Środki z dotacji gminnej stanowią podstawę działalności instytucjonalnej i programowej, rozkładając się w stosunku 60% – koszty stałe funkcjonowania dwóch galerii, w tym eksploatacyjne, infrastruktura, zespół, oraz 40% – koszty związane z realizacją programu, utrzymaniem kolekcji, produkcją prac, działalnością wydawniczą i możliwością uczestnictwa w międzynarodowych programach, stanowiących istotną część działalności merytorycznej.
– Środki bazowe pozwalają rozwijać konkretne projekty – przygotowywać wystawy, realizować prace, organizować warsztaty czy rozwijać dostępną dla publiczności, unikatową w skali kraju, a opartą na kolekcji i archiwum gromadzonym od 1989 r. Czytelnię Mediów, a także aktywnie pozyskiwać środki z innych źródeł – m.in. programów MKiDN, programów unijnych, krajowych i międzynarodowych partnerstw, które potrafią stanowić do 50% rocznego budżetu instytucji – wymienia Zbigniew Kupisz.
Dotacje miejskie dla sztuki współczesnej
Tradycyjnie największa miejska dotacja dla instytucji kultury promującej sztukę współczesną, czyli 3 222 270 zł, jest przekazywana do BWA Galerii Sztuki Współczesnej (z czterema placówkami: BWA Wrocław Główny, BWA Dizajn, BWA Studio, BWA SIC!). – Dodatkowo ok. 300 000 zł, poprzez Strefę Kultury Wrocław, przekazujemy na wynajem antresoli na Dworcu Głównym, gdzie obecnie działa galeria BWA Wrocław Główny – zaznacza Jerzy Pietraszek.
To pokaźna, jak na polskie warunki, dotacja, zwłaszcza że – dla porównania – BWA w Zielonej Górze otrzymuje ponad 830 000 zł, Galeria Miejska w Poznaniu ponad 2 230 000 zł, Gdańska Galeria Miejska ponad 3 200 000 zł, krakowska Galeria Sztuki Współczesnej „Bunkier Sztuki” ponad 3 000 000 zł, a Galeria Bielska BWA ponad 2 000 000.
Tak jak dotychczas, w tegorocznym budżecie znalazły się środki dla pozostałych instytucji kultury – Galeria Miejska otrzymała ponad 960 000 zł, Fundacja Art Transparent (organizator Festiwalu Survival oraz opiekun Mieszkania Gepperta) – łącznie 485 000 zł i Galeria Entropia – ponad 350 000 zł.
Inne przedsięwzięcia artystyczne organizowane przez NGO
(dotowane łącznie ok. 730 000 zł rocznie)
| Fundacja Ok.Art na działalność w pracowni przy ul. Roosevelta 5a | 250 000 zł |
| Galeria ArtBrut prowadzona przez Stowarzyszenie Świat Nadziei | 200 000 zł |
| Fundacja OPENHEIM | 30 000 zł |
| Fundacja TIFF COLLECTIVE – w tym m.in. TIFF Festival | 125 000 zł |
| Fundacja Paliwo Artystyczne – cykl imprez artystycznych „Ręki Dzieła Fest 2020” | 30 000 zł |
| Fundacja Paliwo Artystyczne – projekt „Kolektyw POKOLENIE” | 10 000 zł |
| Wystawy w Galerii Małgosia TMW | 6000 zł |
| Wystawy Związku Polskich Artystów Fotografików | 18 500 zł |
| Organizacja wystaw i wydarzeń artystycznych z okazji Sympozjum Plastycznego Wrocław '70 | 60 000 zł |
Współpraca z ASP
W ramach stałej współpracy z miastem Akademia Sztuk Pięknych we Wrocławiu otrzymuje z miejskiego budżetu 60 000 zł na wydanie albumów w serii Wrocławskie Środowisko Artystyczne, 40 000 zł na pismo artystyczne FORMAT i także 40 000 zł na organizację Międzynarodowych Sympozjów „Było Jest Będzie”.
Pracownie artystów we Wrocławiu
Jest ich ok. 50, a udostępniło te pracownie miasto. – Od kilku lat przyznawane są w drodze konkursu i jest to 25 pracowni. Pozostałe natomiast pochodzą z lat wcześniejszych, kiedy tryb konkursowy nie obowiązywał – wyjaśnia dyrektor Jerzy Pietraszek.
Wydział Kultury otrzymuje propozycje lokali do remontu z Zarządu Zasobu Komunalnego, a artyści, którzy podpisują umowy najmu pracowni, muszą się zobowiązać do przeprowadzenia remontu we własnym zakresie, ale potem stawki czynszów są bardzo atrakcyjne. – Część pracowni mieści się w lokalach użytkowych, które są przez artystów dzierżawione – dodaje Jerzy Pietraszek.
Należy zaznaczyć, że wnioski w sprawie przyznawania pracowni artystów ocenia komisja, w której zasiadają m.in. przedstawiciele ASP i Związku Polskich Artystów Polskich.
– Obecnie Wydział Kultury planuje zmiany w tym programie. Będą one poprzedzone dużymi konsultacjami, które rozpoczną się jeszcze w tym roku i potrwają wiele miesięcy. Chcemy przeanalizować, jak to funkcjonuje w innych miastach. Musimy zarazem pamiętać, że przepisy w tym względzie dotyczą nie kultury czy artystów, ale gospodarowania nieruchomościami i to jest największa trudność. Wspólnie na pewno sobie z tym poradzimy, choć wymaga to czasu i wielu rozmów – zapowiada dyrektor Pietraszek.
Stypendia prezydenta
We Wrocławiu kulturę wspiera się świetnie działającym systemem stypendialnym. Prezydent przyznaje stypendia zarówno utalentowanej młodzieży szkolnej i studentom, jak i dorosłym. Dla tej ostatniej grupy przeznaczone są stypendia na działalność artystyczną, wręczane w sześciu dziedzinach sztuki (muzyka, teatr, sztuki wizualne, literatura, film i taniec), oraz w dziedzinie upowszechniania kultury.
Ważne, że wnioskować o nie mogą sami twórcy, przedstawiając dotychczasowy dorobek i projekt przedsięwzięcia związanego z Wrocławiem. Stypendium nie może być wydatkowane na zakup środków trwałych, dofinansowanie nauki czy podnoszenie kwalifikacji zawodowych.
Do tej pory odbyły się trzy nabory, każdy cieszył się olbrzymią popularnością.
– W trzech dotychczasowych naborach wpłynęło niemal tyle samo wniosków – w pierwszym 149, w drugim 151, a w obecnym – 153. Zawsze jedna trzecia z nich to wnioski z zakresu sztuk wizualnych. Po rozstrzygnięciu tegorocznych naborów mamy 28 stypendystów w sztukach wizualnych – zaznacza Jerzy Pietraszek.
We wszystkich dziedzinach w tym roku wyróżnionych jest razem 66 osób, z czego 41 korzysta już ze stypendium w wysokości 2500 zł miesięcznie, a 25 nowych otrzyma 2000 zł na miesiąc.
– W trzecim naborze kwota jest nieco niższa, ponieważ zależało nam na tym, aby ze stypendium mogła skorzystać większa grupa wnioskujących. To nabór dodatkowy, ogłoszony z powodu pandemii – wyjaśnia dyrektor Wydziału Kultury.
– Łącznie na nowy program stypendialny dla dorosłych prezydent przeznaczył 1 200 000 zł, pomimo że na początku roku zaczynaliśmy dość skromnie – od 500 000 zł – dodaje dyrektor.
Nagrody dla artystów
Miasto chętnie nagradza artystów. Prezydent Wrocławia funduje Grand Prix Nagrody Gepperta (w wysokości 30 000 zł) – jednego z najważniejszych w Polsce wyróżnień dla debiutantów sceny malarskiej. Konkurs zainicjowany w 1989 r. na wrocławskiej Akademii Sztuk Pięknych, dziś cieszący się renomą, ma pulę nagród w wysokości 55 000 zł, a laureatów wybierają cenione osobistości ze świata sztuki. Laureatką prezydenckiego Grand Prix w roku bieżącym jest Małgorzata Pawlak.
Tegoroczną nowością będzie natomiast przyznana po raz pierwszy przez miasto Wrocławska Nagroda Sztuk Wizualnych, która dołączy do Wrocławskiej Nagrody Muzycznej i Wrocławskiej Nagrody Teatralnej. – Laureat otrzyma nagrodę w wysokości 10 tysięcy złotych – zapowiada Jerzy Pietraszek, dyrektor Wydziału Kultury Urzędu Miejskiego.
Do Wrocławskiej Nagrody Muzycznej i Teatralnej (na zdjęciu ubiegłoroczna laureatka, aktorka Agata Kucińska odbiera Nagrodę Teatralną z rąk prezydenta Jacka Sutryka) w tym roku dodana zostanie nowa Wrocławska Nagroda Sztuk Wizualnych.
Plany instytucji promujących sztukę współczesną
MWW
W Muzeum Współczesnym Wrocław do końca roku przewidziane są cztery wystawy, w tym dwie mocno związane są z Wrocławiem – wystawa monograficzna czołowej wrocławskiej artystki, związanej ze środowiskiem konceptualnym – Barbary Kozłowskiej (od 17.07) oraz wystawa, zatytułowana „Nowa normatywność”, która poświęcona będzie rocznicy 50-lecia Sympozjum Plastycznego Wrocław ‘70 – spotkania mającego miejsce we Wrocławiu w 1970 r., które postrzegane jest jako jedno z najważniejszych wydarzeń artystycznych w polskiej historii sztuki drugiej połowy XX w. (otwarcie 13.08). Obydwu wystawom towarzyszyć będą publikacje książkowe.
Program uzupełniają: indywidualna wystawa jednej z ciekawszych polskich artystek młodego pokolenia Zuzanny Golińskiej (otwarcie 16.10), wspólny projekt izraelskiej artystki Netty Laufer i polskiego twórcy Toma Swobody (otwarcie 4.12) oraz wspomniany już planowany jesienią coroczny pokaz ze zbiorów Dolnośląskiego Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych we Wrocławiu.
CS WRO
Centrum Sztuki WRO obecnie przygotowuje dwa duże przedsięwzięcia: planowaną na wrzesień monograficzną wystawę Pawła Janickiego i przeniesioną z wiosny na jesień edycję organizowanego we współpracy z wrocławską ASP Ogólnopolskiego Konkursu Najlepszych Dyplomów Sztuki Mediów.
We wrześniu WRO otworzy przygotowywaną właśnie wystawę Pawła Janickiego „POINT NEMO”/fot. Zbigniew Kupisz
Zachęta
W 2020 r. Dolnośląskie Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych planuje organizację wystawy dzieł sztuki z kolekcji DTZSP (2.10-2.11.2020 r.) w przestrzeni Muzeum Współczesnego Wrocław.
– Kuratorem wystawy będzie artystka intermedialna i kuratorka przedsięwzięć artystycznych Daniela Tagowska, której dokonania kuratorskie na gruncie wrocławskim, ale i tokijskim, a także intrygujące purystyczne zacięcie, podsycane zapewne fascynacją i doświadczeniami związanymi ze sztuką japońską, pozwalają z niecierpliwością oczekiwać kolejnego pokazu prac z naszej kolekcji – zapowiada Sylwia Świsłocka-Karwot, prezes DTZSP.
Praca Zdzisława Jurkiewicza „Kontinuum C-N” z 1971 roku z kolekcji DTZSP/fot. Małgorzata Kujda
W 2020 r. Stowarzyszenie kontynuuje także opracowywanie elektronicznej wersji katalogu naukowego zbiorów DTZSP, zakupionych do kolekcji w latach 2012-2017.
