Laureaci corocznie nagradzani są 4 czerwca, ale w tym roku, z powodów pandemicznych, uroczystość została przeniesiona na 2 października.
Myśleć dobrem wspólnym
Profesor Hanna Suchocka jest pierwszą kobietą w historii przyznawania Nagrody Jana Nowaka-Jeziorańskiego, a otrzymała zaszczytne wyróżnienie m.in. za owocny udział w stworzeniu fundamentów III Rzeczypospolitej, jak podkreśliła w uzasadnieniu kapituła.
– Jestem tą nagrodą bardzo wzruszona – mówiła była premier RP, odbierając statuetkę i dyplom z rąk członków kapituły, prezydentów Wrocławia – obecnego, Jacka Sutryka i byłego, Rafała Dutkiewicza oraz dr Adolfa Juzwenki, dyrektora Zakładu Narodowego im. Ossolińskich.
Laureatka przypomniała, że Jan Nowak-Jeziorański starał się przygotowywać i uczyć nas do życia w tym, co nazywamy dobrem wspólnym. – Wyszliśmy z państwa partyjnego i wydawało się, że kluczowe jest, abyśmy myśleli wspólnotowo, tworzyli to, co wspólne. Będziemy się zawsze różnić, ale to ma być różnica, która prowadzi do dialogu, a nie do konfliktu i konfrontacji – takie było przesłanie Jana Nowaka-Jeziorańskiego obecne w całej mojej działalności – podkreślała prof. Hanna Suchocka.
– Nie zawsze przynosiło sukces w czysto politycznym wymiarze, ale to nie zwalniało z poszukiwania dialogu i języka dialogu. Zobowiązuje nas do tego testament Jana Nowaka-Jeziorańskiego, ale i nasza konstytucja, w której zostało zapisane, że Rzeczpospolita Polska jest dobrem wspólnym – dodała była premier RP.
Profesor Hanna Suchocka przywołała także wątek osobistej przyjaźni z Janem Nowakiem-Jeziorańskim. – Należał do starszego pokolenia, nie przechodził z młodymi na „ty”, ale powiedział mi „Hanko, ja Ci mogę mówić na „ty”, a Ty możesz mi mówić „wuju” – wspomniała laureatka tegorocznej nagrody.
Polityk, która zasypywała podziały
Wybór daty wręczenia nagrody nie był przypadkowy. To dzień urodzin Jana Nowaka-Jeziorańskiego. Prezydent Wrocławia Jacek Sutryk przypomniał także, że spotykamy się w wyjątkowym roku – 75. rocznicę powojennego Wrocławia, 40. rocznicę „Solidarności” i 30. rocznicę odrodzenia polskiego samorządu podkreślając, że Hanna Suchocka bardzo wiele zrobiła dla polskiego samorządu i całej wspólnoty Polaków.
– Dziś, w imieniu tej mniejszej społeczności wrocławian, ale i większej Polek i Polaków, chciałbym wyrazić wdzięczność za Pani mądrość, umiejętność budowania dialogu, lepszej rzeczywistości dla nas wszystkich – mówił prezydent.
Przywołał też słowa Jana Nowaka-Jeziorańskiego o podziałach, które są ceną, jaką się płaci za demokrację. – Pani te podziały, jako polityk, szef rządu, a potem na innych polach aktywności społecznej i publicznej, starała się w jak największym stopniu zasypywać. To zasługuje na największe uznanie – dodał Jacek Sutryk.
Podczas uroczystości, którą poprowadził Marcin Piasecki z dziennika „Rzeczpospolita” Hanna Suchocka opowiadała także o swoim wieloletnim doświadczeniu w polityce („Upatrywano we mnie osobę, która potrafi rozmawiać z różnymi ludźmi, a ja do końca starałam się poszukiwać porozumienia z partiami”), o tym, że polityka może też ubogacać i daje szerszą perspektywę, o potrzebie utrzymania pozycji Polski na arenie międzynarodowej.
Była premier wspominała także lata spędzone jako ambasador RP przy Stolicy Apostolskiej i Zakonie Maltańskim („Nie można patrzeć na Stolicę Apostolską jako instytucję zajmującą się tylko kościołem, a rolą ambasadora jest prowadzenie polityki o charakterze globalnym”).
Postawa godna ideom Jana Nowaka-Jeziorańskiego
Laureatce Nagrody Jana Nowaka-Jeziorańskiego gratulowali też z ekranu politycy i osoby publiczne – prof. Leszek Balcerowicz (wspomniał m.in. o tym, jak wspaniale była premier dobierała współpracowników), była prezydent Warszawy Hanna Gronkiewicz-Waltz (mówiła m.in. o tym, że Hanna Suchocka jest człowiekiem centrum, człowiekiem dialogu).
Były prezydent RP Aleksander Kwaśniewski podkreślał, jak bardzo dla profesor Hanny Suchockiej istotny okazywał się interes wspólny, interes Polski, Europy, prawa człowieka, konstytucja. – Zawsze były przed popularnością, partyjnymi sondażami, własną karierą. Taka właśnie postawa jest czymś najbliższym myśleniu Jana Nowaka-Jeziorańskiego i ta nagroda należy się jej jak mało komu – dodał.
Laur dla myślących o państwie jako dobru wspólnym
Nagroda Jana Nowaka-Jeziorańskiego została ustanowiona w 2004 roku zarówno przez legendarnego „Kuriera z Warszawy”, jak i miasto Wrocław, Kolegium Europy Wschodniej, Uniwersytet Wrocławski oraz Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Jest przyznawana ludziom, którzy uosabiają „myślenie o państwie jako dobru wspólnym”, a także instytucjom, jakie miały znaczący wkład w obalenie komunizmu, odzyskanie przez Polskę niepodległości oraz w kształtowanie społeczeństwa obywatelskiego.
– Myślenie o państwie jako dobru wspólnym, to jest ta lekcja, którą wciąż mamy do odrobienia. Cała transformacja była próbą stworzenia społeczeństwa obywatelskiego. Państwa rozumianego jako dobro wspólne, gdzie wszyscy czujemy się za nie odpowiedzialni – zwraca uwagę Hanna Suchocka.
Dr Adolf Juzwenko, sekretarz kapituły Nagrody oraz dyrektor Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, podkreśla, że Hanna Suchocka po przełomie 1989 roku dążyła do demokratycznych przemian w naszym kraju. – Na stanowisku premiera stała na straży wolności, demokracji oraz poszanowania prawa. Niejednokrotnie udowodniła, iż są to wartości dla niej najwyższe – mówi dr Juzwenko.
Prezydent Wrocławia Jacek Sutryk podkreśla natomiast ogromny wkład Hanny Suchockiej w rozwój samorządności oraz idei samorządu terytorialnego. – Nie możemy zapominać, że to rząd Hanny Suchockiej jest autorem reformy samorządowej, zakładającej wprowadzenie powiatów i dużych województw. Z dzisiejszej perspektywy widzimy, jak ważna była tamta inicjatywa i jak mocno przyczyniła się do budowy samorządu, który znamy dzisiaj. Szczególnie we Wrocławiu jesteśmy za to bardzo wdzięczni – nie ma wątpliwości Jacek Sutryk.
Osobisty wymiar nagrody
Nagroda Jana Nowaka-Jeziorańskiego była zawsze wręczana 4 czerwca, w rocznicę pierwszych częściowo wolnych wyborów z 1989 roku. W tym roku jednak, z powodu pandemii, uroczystość nie odbyła się w zaplanowanym terminie, a 2 października.
Profesor Hanna Suchocka urodziła się w 1946 roku. Nauczyciel akademicki, doktor habilitowany nauk prawnych, profesor nadzwyczajny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Dama Orderu Orła Białego. Była pierwszą w Polsce kobietą-premierem (1992-1993). Pełniła funkcje ministra sprawiedliwości i prokuratora generalnego (1997-2000), a także ambasadora RP przy Stolicy Apostolskiej oraz Zakonie Maltańskim (2001-2013).
W latach 1980–1985 i 1989–1991 posłanka na Sejm PRL VIII kadencji i na Sejm kontraktowy oraz w latach 1991–2001 na Sejm I, II i III kadencji.
Dotychczasowi laureaci Nagrody Jana Nowaka-Jeziorańskiego
- 2004 – Tadeusz Mazowiecki – pierwszy premier III RP (1989–1991)
- 2005 – George H. W. Bush – 41. prezydent Stanów Zjednoczonych (1989-1993)
- 2006 – Stanisław Szuszkiewicz – pierwszy przewodniczący Rady Najwyższej Białorusi
- 2007 – Jean-Marie Lustiger – kardynał, metropolita Paryża w latach 1981–2005
- 2008 – Siergiej Kowaliow – działacz na rzecz obrony praw człowieka
- 2009 – Václav Havel – ostatni prezydent Czechosłowacji (1989–1992) oraz pierwszy prezydent Czech (1993–2003)
- 2010 – Leszek Balcerowicz – twórca polskiej reformy gospodarczej w latach 1989–1990, wiceprezes Rady Ministrów i minister finansów w latach 1989–1991 i 1997–2000, prezes Narodowego Banku Polskiego w latach 2001–2007
- 2011 – Jerzy Koźmiński– prezes Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności
- 2012 – Valdas Adamkus – prezydent Litwy w latach 1998-2003 i 2004-2009
- 2013 – Instytut Literacki „Kultura” – powołany w 1946 roku w Paryżu przez Jerzego Giedroycia
- 2014 – Zbigniew Brzeziński – w latach 1977-1981 doradca prezydenta Cartera ds. bezpieczeństwa narodowego USA
- 2015 – Tomas Venclova – litewski poeta, eseista i prozaik, profesor Uniwersytetu w Yale (USA)
- 2016 – Biskup Borys Gudziak – biskup Eparchii Świętego Włodzimierza Wielkiego w Paryżu, twórca Uniwersytetu Katolickiego we Lwowie.
- 2017 – Kardynał Henryk Gulbinowicz – emerytowany Arcybiskup Metropolita Wrocławski
- 2018 – Szewach Weiss – były Ambasador Izraela w Polsce
- 2019 – Joachim Gauck – były Prezydent Niemiec w latach 2012-2017.
