Nagroda pamięci wybitnej poetki
Nagrodę Czytelników im. Natalii Gorbaniewskiej przyznano po raz pierwszy w 2014 roku, a laureatem został słowacki pisarz Pavol Rankow. Jury Angelusa ustanowiło nagrodę, by w ten sposób uczcić pamięć zmarłej w 2013 roku Natalii Gorbaniewskiej, pierwszej przewodniczącej, wybitnej rosyjskiej poetki i tłumaczki, legendy ruchu dysydenckiego w ZSRR.
Natalia Gorbaniewska była jedną z ośmiorga uczestników demonstracji na placu Czerwonym 25 sierpnia 1968 roku przeciw wkroczeniu wojsk Układu Warszawskiego do Czechosłowacji. Aresztowana w 1969 roku, zwolniona w lutym 1972, po pobycie w więzieniu śledczym i przymusowym więzieniu psychiatrycznym. Wyemigrowała z ZSRR w 1975 roku, a od 1976 roku mieszkała w Paryżu.
Pracowała jako dziennikarka w Radiu Swoboda, współpracowała z rosyjskimi pismami emigracyjnymi „Kontinient” i „Russkaja Mysl”. Za przekłady literatury polskiej, m.in. Czesława Miłosza, Józefa Mackiewicza i Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, nagrodzona przez Polski PEN Club (1992). Była laureatką nagrody paryskiej „Kultury” i Nagrody im. Jerzego Giedroycia (2005) i członkiem (od 1999 roku) redakcji miesięcznika „Nowaja Polsza”. W 2006 roku przyjęła polskie obywatelstwo. Zmarła w listopadzie 2013 roku.
Książki, na które można głosować
Biorący udział w głosowaniu mogą wybierać spośród siedmiu książek zakwalifikowanych przez jury do finału tegorocznej Angelusa 2019:
1. Bianca Bellová, „Jezioro”, tłum. Anna Radwan-Żbikowska, Wydawnictwo Afera (Czechy)
Boros, osada rybacka gdzieś na końcu świata, nad wysychającym, skażonym jeziorem, którego Duch gniewa się na ludzi. Mały chłopiec Nami mieszka z babcią i dziadkiem. Pewnego dnia Nami zostaje zupełnie sam; musi wyruszyć w nieznane, by dowiedzieć się, czego w życiu szukać, i wrócić do domu, by to odnaleźć. Opłynąć złowrogie jezioro, żeby w końcu zanurzyć się w nim i sięgnąć po najgłębszą tajemnicę.
2. Georgi Gospodinow, „Fizyka smutku”, tłum. Magdalena Pytlak, Wydawnictwo Literackie (Bułgaria)
W najnowszej powieści to właśnie przeczucie nadchodzącego końca każe głównemu bohaterowi zbierać wszelkie informacje mające szansę przetrwać śmierć pewnej epoki. Literacki projekt Gospodinowa stanowi próbę zatrzymania czasu. Miljenko Jergović nazywa utwór Bułgara „ostatnią powieścią świata”.
3. Siergiej Lebiediew, „Granica zapomnienia”, tłum. Grzegorz Szymczak, Wydawnictwo Claroscuro (Rosja)
Debiut Siergieja Lebiediewa to opowieść o utracie pamięci narodowej i o jej moralnych konsekwencjach dla jednostki. Geolog udaje się na daleką północ Rosji, by odkryć prawdę o tajemniczym przyjacielu rodziny, który uratował mu życie, a którego znał jedynie jako Drugiego Dziadka. Wśród opuszczonych kopalń i rozpadających się baraków dawnych gułagów znajduje świat skazany na wymazanie
4. Christoph Ransmayr, „Cesarski zegarmistrz”, tłum. Jacek St. Buras, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego (Austria)
Alister Cox, angielski zegarmistrz i twórca automatów, po tragicznej śmierci córki porzuca swoje rzemiosło i pogrąża się w rozpaczy. Szansę na wybawienie odnajduje w niespodziewanej propozycji – sam cesarz Chin prosi go, aby przybył do Zakazanego Miasta i stworzył trzy zegary, jakich jeszcze świat nie widział. Gdy jednak Cox trafia na dwór, zaproszenie i szczodre obietnice wszechwładnego monarchy okazują się czymś innym.
5. Sasha Marianna Salzmann, „Poza siebie”, tłum. Agnieszka Walczy, Prószyński i s-ka (Niemcy, ur. Rosja)
Pierwsze zdanie powieści wprowadza niepokój i odzwierciedla zagubienie młodej bohaterki - "Nie wiem, dokąd się wybieramy, wszyscy inni to wiedzą, ja nie”. Mała Ali wyrusza w podróż. Z jej punktu widzenia daleką – z Moskwy aż do Berlina. W dalszej części książki Ali, już dorosła, szuka swojego brata bliźniaka, Antona. Ale te poszukiwania są również okazją do określenia własnej tożsamości.
6. Jurij Wynnyczuk, „Tango śmierci”, tłum. Bohdan Zadura, Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka Jeziorańskiego (Ukraina)
Oprawiona subtelną ironią opowieść o prawdziwej przyjaźni w tragicznych czasach, przeplatana historią Myrki Jarosza, osobliwego czytelnika i badacza starożytnych rękopisów w latach dziewięćdziesiątych na wyzwalającej się Ukrainie. Polak, Ukrainiec, Żyd i Niemiec, synowie zaginionych uczestników walk o niepodległość Ukrainy z 1918 roku, dorastają w międzywojennym Lwowie pod czułą opieką samotnych matek.
7. Polina Żerebcowa, „Mrówka w słoiku. Dzienniki czeczeńskie 1994–2004”, tłum. Agnieszka Knyt, Michał B. Jagiełło, Fundacja Ośrodka KARTA (Rosja)
Koniec dzieciństwa z okrutną wojną w tle. Polina Żerebcowa ma 9 lat, gdy na Grozny spadają pierwsze bomby. W szkolnych zeszytach przez kolejne 10 lat zapisuje swoje dojrzewanie w świecie, w którym każdy może stać się wrogiem lub wybawcą. Urodziła się i mieszkała w Groznym, pochodzi z wielonarodowej rodziny, w której są i Czeczeni, i Rosjanie. Jej dzienniki są przede wszystkim świadectwem tego, co wojna robi z cywilami.
Głosowanie do 18 października. Kiedy poznamy laureata
Oddać głos można do 18 października przez stronę www.angelus.com.pl. Każda osoba może zagłosować tylko raz z jednego urządzenia (adresu IP). Po zagłosowaniu przyciski stają się nieaktywne.
Wyniki głosowania zostaną ogłoszone podczas gali wręczenia Nagrody Angelus 19 października 2019.
