wroclaw.pl strona główna Kulturalny Wrocław – najświeższe wiadomości o kulturze Kultura - strona główna

Infolinia 71 777 7777

1°C Pogoda we Wrocławiu
Ikona powietrza

Jakość powietrza: umiarkowana

Dane z godz. 06:15

wroclaw.pl strona główna
Reklama
  1. wroclaw.pl
  2. Kultura
  3. Europejska Stolica Kultury
  4. Honorowi Patroni Kultury
  5. Tadeusz Różewicz

Wrocławianin od 1968 roku, poeta, dramatopisarz i prozaik, wybitny przedstawiciel polskiej liryki powojennej, mistrz miniatury lirycznej, współtwórca podstawowej części współczesnej poezji europejskiej, jako składnika literatury światowej, debiutował poetycko w prasie młodzieżowej w 1938 roku.

Tadeusz Różewicz urodził się 9 października 1921 roku w Radomsku w rodzinie urzędniczej. Rok przed wybuchem II wojny światowej przerwał naukę z powodu kłopotów materialnych, potem dorabiał korepetycjami, był gońcem w Zarządzie Miejskim i pracował fizycznie. Po ukończeniu tajnego kursu szkoły podchorążych (1942) walczył w oddziałach partyzanckich Armii Krajowej i współpracował z prasą konspiracyjną. Ogłosił wówczas pod pseudonimem Satyr zbiór poezji i opowiadań „Echa leśne”. W roku zakończenia wojny Tadeusz Różewicz uzyskał egzamin dojrzałości na kursach dla pracujących w Częstochowie i zapisał się na wydział historii sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Rok później wydał zbiór satyr prozą i wierszem „W łyżce wody”. Od 1949 roku Różewicz przez dwadzieścia lat mieszkał i tworzył w Gliwicach, następnie we Wrocławiu.

Twórczość Tadeusza Różewicza stała się integralną częścią legendy kulturalnej grodu nad Odrą i światowego dziedzictwa kultury, a przez to elementem promocji Wrocławia za granicą. Ciągle wydawane i wznawiane tomiki poezji Różewicza znajdują zawsze nabywców, a adaptacje sceniczne jego poematów i dramatów zdobywają coraz to nowych widzów, zarówno w kraju jak i na świecie. Utwory tłumaczono bowiem na ponad 20 języków świata. Są obecne na scenach teatrów wszystkich kontynentów, najczęściej bodaj na obszarze niemieckojęzycznego kręgu kulturowego. W efekcie, Różewicz został laureatem między innymi Austriackiej Nagrody Państwowej i Nagrody Kulturalnej Śląska (1994) oraz członkiem Niemieckiej Akademii Sztuki.

Przyczynę – tak przecież ważnej dla Wrocławia – popularności Różewicza w świecie, zwłaszcza w Niemczech przeżywających doświadczenia i konsekwencje przegranej wojny, znaleźć można w pierwszym zbiorze poetyckim z 1947 roku „Niepokój”, zawierającym prawie wszystkie cechy charakterystyczne także dla późniejszej twórczości pisarza. Nie ulega też wątpliwości, że wśród poezji wyrosłej z doświadczenia wojny i okupacji oraz będącej swoistym świadectwem czasu, a zarazem przestrogą, twórczość cechowała znacząca odmienność zapisu. Jego forma była prosta i powściągliwa, zwięzła. W konsekwencji, poezja Różewicza pozbyła się wszelkich ozdobników i metaforyki, gadulstwa i patosu, a zawarta w niej refleksyjność stanowiła jakby warstwę ochronną przed moralnym, społeczno-politycznym brakiem wrażliwości. Sławny poeta niemiecki Hans Kruger, krytyk i redaktor oraz dyrektor znaczącego wydawnictwa literackiego Carl Hanser w Monachium, o prostych słowach poezji Różewicza pisał, iż są „piękne – wewnętrzną prawdą: formy niepokoju”. Określenie to jest wynikiem złożenia tytułów dwóch zbiorów poetyckich wspomnianego już „Niepokoju” i wydanej 11 lat później „Formy”. W ten sposób Różewicz stał się w poezji „nauczycielem” powojennej generacji Niemców. Ich niepokój, podobnie jak Różewicza, wyrastał zarówno z biografii własnych, jak i z sytuacji, w jakiej znalazły się społeczeństwo, naród i państwo. Ogólnoludzkie walory jego poezji, jej siła i trwanie, tkwią przede wszystkim w tym, że oddaje ona stany ducha ludzi XX wieku pod różnymi szerokościami geograficznymi: jednostek często osamotnionych i zagubionych oraz nie mających orientacji w jakiejś wspólnocie.

Równie bogata twórczość sceniczna Różewicza zajmuje osobne i znaczące miejsce we współczesnej dramaturgii, choć tematycznie wywodzi się z twórczości poetyckiej. Jest niewątpliwie próbą realizacji własnej koncepcji teatru „realistyczno-poetyckiego”, przeciwstawianego niejako zarówno teatrowi klasycznemu, jak i awangardowemu. „Kartoteka” (1960), „Stara Kobieta wysiaduje” (1969), „Akt przerywany” (1970), „Na czworakach” (1972), „Białe małżeństwo” (1975) czy „Pułapka” – to tylko niektóre tytuły, których realizacje sceniczne złożyły się na niezwykle bogatą panoramę zjawisk i wydarzeń kulturowych i to nie tylko we Wrocławiu.

Twórczość Różewicza stanowi wdzięczny przedmiot licznych studiów i analiz przede wszystkim z dwóch powodów. Nikt bowiem spośród współczesnych Mu poetów nie określił swojej odmienności tak mocno, nikt też nie bronił jej tak uparcie i skutecznie jak autor „Niepokoju”. W efekcie Różewicz wywarł znaczący wpływ nie tylko na poetów powojennych w Polsce, choć nie wszyscy do tego się przyznają, ale i poza nią. Przyznający się do tego oddziaływania Stanisław Grochowiak krótko przed śmiercią skonstatował: „Po wojnie nad Polską przeszła kometa poezji. Głową tej komety był Różewicz, reszta to ogon”. Zawarta w twórczości Różewicza refleksyjność chroni niejako świat i żyjących w nim ludzi przed znieczuleniem moralnym i społeczno-politycznym. W ten sposób Tadeusz Różewicz, wybitna postać środowiska literackiego i teatralnego Wrocławia, swoją twórczością przybliżył nasze miasto światu.

Bądź na bieżąco z Wrocławiem!

Kliknij „obserwuj”, aby wiedzieć, co dzieje się we Wrocławiu. Najciekawsze wiadomości z www.wroclaw.pl znajdziesz w Google News!

Reklama
Powrót na portal wroclaw.pl