Makieta należy do zbiorów Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Tam też w październiku ubiegłego roku zespół konserwatorów zakończył jej renowację. Dokonali nie lada zadania – odnowili i złożyli XVIII-wieczne miasto wybudowane z 300 miniaturowych budynków – kamieniczek, kościołów, bram, murów obronnych. Panoramę zaczął tworzyć w 1928 roku zespół pod kierunkiem architekta Janusza Witwickiego.
Ze Lwowa przez Warszawę do Wrocławia
Panorama wybudowana jest na sześciu płytach, z których każda mierzy 2 na 1,2 metra. Lwów przedstawiony jest w skali 1:200. Budynki zrobione są z kartonu, brystolu i sklejki, pokryte blachą miedzianą i ołowianą. Twórcy używali też drutu, a nawet celuloidu. Wszystkie wykonane są z niezwykłą precyzją, z zachowaniem detali architektonicznych. Każdy komin, każde okienko jest dokładnie odtworzone. Twórcy makiety specjalnie postarzali budynki, umieszczając na nich zacieki, ubytki tynku, by oddać prawdziwy charakter miasta.
Mieszkańcy Lwowa nie mieli nigdy okazji zobaczyć panoramy swojego miasta. W dodatku po II wojnie światowej sowieckie władze nie chciały pozwolić na wywóz ze Lwowa dzieła Witwickiego. Architekt w końcu uzyskał zgodę, ale nie zdążył wyjechać do Polski. Został zamordowany w 1946 roku w niewyjaśnionych okolicznościach. Jego dzieło przywiozła żona architekta. Miniaturowy Lwów najpierw trafił do Warszawy, a na koniec do Muzeum Architektury we Wrocławiu. Tam w latach 90. ubiegłego wieku został po raz pierwszy pokazany publiczności. W 2006 roku rodzina Janusza Witwickiego zdecydowała się ofiarować panoramę Ossolineum.
– Wiele budynków poginęło, część uległo zniszczeniu i musieliśmy je zrekonstruować – opowiada Adam Grocholski, artysta plastyk, który pracował nad konserwacją makiety. Brakowało m.in. barokowego kościoła dominikanów, synagogi Złotej Róży. Dobudowano też wieżę i kaplicę kościołowi franciszkanów, odtworzono katedrę łacińską i wołoską. Prace wsparło Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, przekazując na ten cel 100 tys. zł. Makieta, zgodnie z pomysłem Witwickiego, zyskała też iluminację. Architekt chciał, by panorama Lwowa pokazywana była w różnym oświetleniu – w promieniach wschodzącego słońca, w południe, przy zachodzie słońca, a nawet w świetle księżyca.
25 września 2015 14:00 
Hala Stulecia we WrocławiuPoznaj tajemnice Lwowa
W Hali Stulecia trwa montaż Panoramy Lwowa. Zwiedzający będą mogli ją podziwiać w specjalnie przygotowanym pomieszczeniu. Poznają też losy jej twórcy Janusza Witwickiego. – Montujemy całość, robimy drobne poprawki malarskie – mówi Adam Grocholski. – Będziemy jeszcze przeprowadzać próby z podświetleniem.
– Wciąż mamy 100 dodatkowych budynków, które nie znajdą się na makiecie, a to dlatego, że niektóre z nich nigdy na niej nie były – wyjaśnia Tomasz Fronczek, plastyk, który również zajmował się konserwacją zabytku. – Zespół Witwickiego używał ich do zdjęć promocyjnych, które pomagały im pozyskiwać fundusze na dalsze prace. Niektóre budynki okazały się jednak częścią makiety. Były nieopisane i tylko dzięki wnikliwej i detektywistycznej pracy konserwatorów wróciły na miejsce.
- Historyczne centrum Lwowa niewiele się zmieniło. Nie ma już murów obronnych, ale ok. 75 proc. kamienic wciąż istnieje, stoją kościoły i klasztory – mówi Adam Grocholski.
Makieta będzie oświetlona tak, jak sobie zamyślił jej twórca. Specjalny projektor będzie zmieniał rodzaj padającego światła, widzowie będą mogli zobaczyć też Lwów nocą.
Prezentację dopełnią multimedia. W tzw. kioskach wiedzy będzie można zobaczyć film o Januszu Witwickim i jego dziele, przygotowany przez dr. Łukasza Koniarka z Ossolineum.
– W gablotach pokażemy narzędzia Janusza Witwickiego, których używał do budowy panoramy. Przekazała nam je jego wnuczka Ewa Chrzanowska-Parsons – zapowiada Paweł Romaszkan z Hali Stulecia. – Multimedia odnoszą się także do współczesnego Lwowa, dlatego będziemy wyświetlać na jednym z monitorów filmy promocyjne promujące Lwów. Zmienia się podejście Ukraińców do historii. Na jednym z nich zobaczymy parę starszych ludzi odwiedzających Lwów – miasto swojego dzieciństwa – dodaje Paweł Romaszkan. – Nie zapominamy też o historii samego miasta. Będzie można ją poznać, oglądając kolejne materiały wyświetlane na ścianie pomieszczenia, w którym znajduje się makieta.
Zwiedzający będą mogli się wybrać na wirtualny spacer uliczkami dawnego Lwowa. – Spacer zaczyna się przy Bramie Krakowskiej i poprowadzony jest tak, by zwiedzający dowiedzieli się jak wielokulturowy był Lwów. Nazywano go miastem czterech biskupstw – wyjaśnia Paweł Romaszkan.
Odwiedzimy więc m.in. katedrę ormiańską, katedrę łacińską i sobór Uspienski. Na makiecie nie znalazł się Archikatedralny sobór św. Jura, bo znajduje się poza centrum miasta, dlatego zostanie wyświetlony za pomocą hologramu. Będzie też można oglądać makietę za pomocą małej kamery cyfrowej umieszczonej w makiecie. – Witwicki chciał, by zwiedzający oglądali ją przez peryskopy. My posłużyliśmy się nowoczesną technologią.
Panoramę plastyczną dawnego Lwowa będzie można oglądać od 25 września. Na otwarcie przyjedzie rodzina Janusza Witwickiego – córki i wnuczka. Ekspozycja będzie czynna codziennie, także w niedziele. Bilety kosztują 10 zł – normalny, 8 zł – ulgowy.
Więcej informacji na stronie Panoramy plastycznej dawnego Lwowa
