Dokładnie 40 lat temu – 10 marca 1974 roku, po ciężkiej chorobie, zmarł kard. Bolesław Kominek. Był metropolitą wrocławskim, uczestnikiem Soboru Watykańskiego II, a przede wszystkim jeden z inicjatorów „Orędzia Biskupów Polskich do ich Niemieckich Braci w Chrystusowym Urzędzie Pasterskim”. Główne obchody rocznicy śmierci purpurata odbędą się we wrocławskiej archikatedrze pw. św. Jana Chrzciciela. Msza św. zostanie odprawiona o 18.30.
Pierwszy powojenny metropolita wrocławski, być może być już za kilka lat dołączy do grona Ojców Europy. Z inicjatywą zaprezentowania całej Europie tego niezwykłego wrocławskiego purpurata wyszedł prezydent Wrocławia.
– W 2015 minie 50 lat od słynnego orędzia, a rok później Wrocław będzie Europejską Stolicą Kultury, to znakomita okazja, aby przypomnieć wkład kardynała Kominka w budowanie wspólnoty europejskiej – mówi Ewa Gołąb-Nowakowska, dyrektor Biura Współpracy z Zagranicą w Urzędzie Miejskim we Wrocławiu.
Aby Europa poznała wrocławskiego kardynała, planowane jest zorganizowanie wystawy „Nieznany Ojciec Europy”. – Pokażemy ją w 2015 roku w Brukseli, ponieważ najpierw chcemy, aby Parlament Europejski podjął nasz pomysł włączenia kard. Kominka w poczet Ojców Europy – mówi Ewa Gołąb-Nowakowska.
Następnie wystawa powędruje do Berlina, aby podkreślić wkład wrocławianina w polsko-niemieckie porozumienie. W końcu ekspozycja zawita do Wrocławia, aby w czasie obchodów ESK przybliżyć postać kardynała. Wystawa jest przygotowywana we współpracy z Muzeum Europy, z którym była przygotowana m.in. wystawa „Europa – to nasza historia”.
Dodatkowo w ramach 50-lecia „Orędzia Biskupów Polskich do ich Niemieckich Braci…”, w niemieckich i polskich miastach, w ramach kościelnych uroczystości, przy współpracy z Ośrodkiem Pamięć i Przyszłość, będzie przygotowana inna wystawa pt. „W chrześcijańskim duchu”. – Chcemy, aby wystawa ta odwiedziła największe miasta w Polsce: Wrocław, Gdańsk, Katowice, być może Warszawę oraz kilka miast w Niemczech – mówi Marek Mutor, dyrektor Ośrodka Pamięć i Przyszłość.
Będzie ona pokazywać wkład wspólnot chrześcijańskich po obu stronach granicy w proces pojednania w kontekście relacji polsko-niemieckich. Obie wystawy w 2016 roku będą prezentowane we Wrocławiu. – Będziemy przybliżać postać kard. Kominka jako dalekowzrocznego Europejczyka, w latach kiedy nikt nie myślał jeszcze o Unii Europejskiej, on wiedział, że Polska w Europie powinna się znaleźć i drogą ku temu jest pojednanie – dodaje Marek Mutor.
Kardynał Bolesław Kominek do Wrocławia przyjechał w październiku 1956 roku. Jednak nominację biskupią i urząd administratora we Wrocławiu dostał już pięć lat wcześniej. Nie mógł jednak wówczas przybyć na Dolny Śląsk, a sakrę biskupią przyjął potajemnie 10 października 1954 w Przemyślu. Dopiero 28 czerwca 1972 został pełnoprawnym arcybiskupem metropolitą wrocławskim, pierwszym od śmierci Adolfa Bertrama w 1945.
Uczestniczył w sesji pierwszej i czwartej Soboru Watykańskiego II. Był głównym autorem i jednym z inicjatorów „Orędzia Biskupów Polskich do ich Niemieckich Braci w Chrystusowym Urzędzie Pasterskim”, które wystosowane przez polskich biskupów do biskupów niemieckich 18 listopada 1965 r. dało pierwszą po wojnie możliwość bliższych kontaktów biskupom polskim i niemieckim. W dokumencie tym polscy hierarchowie przybliżają trudną historię relacji polsko-niemieckich, zapraszają niemiecki episkopat do udziału w uroczystościach Milenium Chrześcijaństwa w Polsce w 1966 r. oraz wzywają do pojednania: „W tym jak najbardziej chrześcijańskim, ale i bardzo ludzkim duchu wyciągamy do Was, siedzących tu, na ławach kończącego się Soboru, nasze ręce oraz udzielamy wybaczenia i prosimy o nie”. Wystosowanie „Orędzia…” spotkało się z ostrym sprzeciwem władz i represjami wobec Kościoła w Polsce. Biskupi Niemieccy odpowiedzieli na Orędzie 5 grudnia 1965 r.
Orędzie było niezwykle ważne w procesie powrotu Polski do Europy. Świadczy o tym m.in. notatka kard. Kominka do kard. Wyszyńskiego: „Sposób mówienia nie może być nacjonalistyczny, lecz musi być europejski w najgłębszym znaczeniu tego słowa. Europa to przyszłość – nacjonalizmy są wczorajsze. (…) Pogłębienie dyskusji o organizacji rozwiązania federacyjnego dla wszystkich narodów Europy, m.in. poprzez stopniową rezygnację z narodowej suwerenności w kwestiach bezpieczeństwa, gospodarki i polityki zagranicznej” (za: B. Kerski, Kycia T.,R. Żurek, „Przebaczamy i prosimy o przebaczenie”, Olsztyn 2006 r., s.52- 53).
W latach 1971-1974 kardynał Bolesław Kominek pełnił funkcję wiceprzewodniczącego Rady Konferencji Episkopatów Europy (CCEE). Decyzją papieża Pawła VI został kreowany kardynałem 5 marca 1973. Zmarł we Wrocławiu rok później. Pochowany został we wrocławskiej Archikatedrze.
Kardynał Bolesław Kominek w 2015 roku może dołączyć do grona Ojców Europy, do których zalicza się Konrad Adenauer, Joseph Bech, Johan Willem Beyen, Winston Churchill, Alcide De Gasperi, Walter Hallstein, Sicco Mansholt, Jean Monnet, Robert Schuman, Paul-Henri Spaak i Altiero Spinelli.
Arkadiusz Cichosz
