Wokół Tadeusza Różewicza. Nowości książkowe w 100. rocznicę urodzin

Adam Hawałej, „Kartoteka rozrzucona”, Wydawnictwo Warstwy 2021 (premiera 4.10.)

Wrocławski fotograf, który przez trzy dekady uwieczniał Tadeusza Różewicza, tym razem towarzyszył poecie i dramaturgowi podczas dziesięciu prób „Kartoteki rozrzuconej” na Scenie Kameralnej Teatru Polskiego w listopadzie i grudniu 1992 roku. Podczas dwóch tygodni Adam Hawałej zrobił ok. 500 zdjęć, a ich selekcję – i Tadeusza Różewicza w roli reżysera – obejrzymy w pięknie wydanym albumie.

Spotkanie z Adamem Hawałejem wokół tej książki i wernisaż fotografii 11.10 o godz. 19.00 w Klubie Proza.

Przeczytajcie także: Różewicz wiedział, że ja w ogóle nie czuję poezji. Rozmowa z Adamem Hawałejem

Tadeusz Różewicz, „Wybór prozy”, Wydawnictwo Ossolineum 2021 (premiera 12.10.)

Różewicza kojarzymy głównie jako poetę i dramaturga, ale od samego początku był również prozaikiem. Jego debiut z 1944 roku – tom „Echa leśne” składa się głównie z prozy. A kiedy już Różewicz zaczyna wchodzić na salony literackie i pod opieką Juliana Przybosia w 1945 roku rozpoczyna drogę poetycką w Krakowie, to Przyboś zauważa, że jest równie dobry w poezji i prozie. „Proszę pisać obiema rękami” – przekonuje Różewicza.

W tomie z prestiżowej serii Biblioteka Narodowa znalazł się wybór (dokonany przez prof. Wojciecha Browarnego) prozy Tadeusza Różewicza, a więc jego felietony i reportaże (od lat 40.) przez niedokończone, zaplanowane tylko powieści aż po listy i wspomnienia. Niezwykle bogaty materiał literacki (a książka liczy ponad 600 stron) pokazuje Różewicza z innej strony. Przekonamy się m.in. co czytał w gazetach i oglądał w muzeach, jakie miał zdanie na temat m.in. skażenia środowiska naturalnego i jak pasjonująco potrafi opowiadać o swoich podróżach (choćby do Chin).

– Wybór prozy kryje zamysł, aby pokazać to, co mniej znane, przekonać czytelników, że pisarz był też wybitnym prozaikiem. Ale to także tom prozy do czytania. Z ogromnego dorobku wybrałem teksty, które są ważne, które się dobrze czyta i pokazują zarówno osobiste, jak i zbiorowe doświadczenie lat 40. i II połowy XX wieku. Można z tym tomem usiąść, pominąć mój wstęp naukowy i po prostu czytać prozę Tadeusza Różewicza, a jeśli znajdzie się tam coś, co wymaga wyjaśnienia wtedy rzucić okiem na przypisy, do bibliografii albo wstępu – tłumaczy profesor Wojciech Browarny.

Profesor Wojciech Browarny w Parku Południowym, gdzie uwielbiał spacerować Tadeusz Różewicz/fot. Tomasz Hołod

Tom liczy ponad 600 stron, ale to nie cała proza. Selekcja materiału była bolesna. – Najboleśniejsze było dokonywanie skrótów, ale redaktor serii, profesor Stanisław Bereś i pozostali redaktorzy mówili, że książki, która liczy 2000 stron nie wydrukują, więc co chwilę odcinałem, wyrzucałem, zostawiając, z wielkim wyrzutem sumienia, tylko to, co najciekawsze. W pewnym momencie popatrzyłem na zdjęcie poety na jednym z tomów i pomyślałem, że nie mogę patrzeć mu w twarz, ogałacając jego tom z takiej ilości ciekawej prozy. Musiałem położyć książkę okładką do stołu – uśmiecha się profesor Browarny. 

Czym Różewicz-prozaik wciąż może nas zaskakiwać? – W wielu jego tekstach odkrywamy te pytania, które nas dzisiaj nurtują – kwestie skażenia środowiska, nadmiernej motoryzacji, konsumpcji. W twórczości prozatorskiej odsłania się niepokojąca twarz współczesnej cywilizacji, która właściwie do połowy XX wieku była wielką, pozytywną obietnicą ludzkości. Różewicz odkrył jej drugie, niebezpieczne dno. Nie zgadza się z tym, że człowiek XX wieku chce za dużo, niszczy przyrodę, w niekontrolowany sposób eksploatuje zwierzęta, zatruwa rzeki i powietrze. To da się wyczytać między wierszami prozy w latach 60-80 – zwraca uwagę profesor Wojciech Browarny. 

Spotkanie z prof. Wojciechem Browarnym wokół tomu 12.10 o 18.00 w Muzeum Pana Tadeusza

Czesław Miłosz - Tadeusz Różewicz, „Braterstwo poezji. Korespondencja, wiersze i inne dialogi 1947-2013”, Wydawnictwo Warstwy/Wydawnictwo Literackie 2021 (premiera 24.11.)

Obok listów w tym tomie znajdziemy wiersze, eseje, rozmowy, zapiski intymne obu poetów, którzy wprawdzie nigdy nie przeszli na „ty” („była zgoda, że „ty” nam nie pasuje” – pisał Różewicz), ale przez ponad pół wieku prowadzili niezwykły dialog, a Różewicz określał ich relację jako „miłość braterską” („Widzi Pan, że jednak poeci mogą się nie tylko zwalczać, gnębić, wywyższać, „deptać”… ale szanować i kochać. Mogą być jak Bracia? Myślę, że tak…” – pisał Różewicz w 2002 roku).

Magdalena Grochowska, „Różewicz-Rekonstrukcja. Tom 1”, Wydawnictwo Dowody na Istnienie 2021 (premiera 1.12.)

Na ten tytuł czekamy z utęsknieniem, bo będzie to pierwsza tak monumentalna biografia Tadeusza Różewicza (wydawnictwo podzieliło ją na dwa tomy), a autorką jest reporterka Magdalena Grochowska, laureatka Grand Press, której książki – portrety polskich intelektualistów zdobywały prestiżowe nagrody. W pierwszym tomie poznajemy m.in. losy żydowskiej matki Różewicza, jego przeszłość w AK, założenie rodziny, uwikłanie w socrealizm, początki prozatorskie i poetyckie, a także dramatopisarskie.

Przeczytajcie także: Fragment biografii Tadeusza Różewicza pióra Magdaleny Grochowskiej

Wojciech Browarny, „W drodze. Literacki przewodnik po Wrocławiu śladami Tadeusza Różewicza”, Wydawnictwo Warstwy 2021 (premiera w grudniu 2021)

Przewodnik turystyczno-literacki po Wrocławiu Tadeusza Różewicza, a więc miejsca, osoby, anegdoty, które są częścią wielkiego zasobu wspomnień i pamiątek po poecie. Profesor Wojciech Browarny napisał książkę na podstawie badań naukowych, a przedstawia w niej czasy poety i dramaturga we Wrocławiu – jego przyjaciół, współpracowników, ukochane miejsca z punktu widzenia historyjek, zdjęć. Można czytać, ale też razem z poetą zwiedzać Wrocław.

Przeczytajcie także: Wrocław śladami Tadeusza Różewicza. Profesor Wojciech Browarny oprowadza po mieście poety