Z ochrony czasowej mogą korzystać cudzoziemcy, którzy przybyli z Ukrainy do Polski po 24 lutego 2022 roku, nie mają obywatelstwa ukraińskiego i nie są mężem lub żoną obywatela Ukrainy (albo członkiem jego najbliższej rodziny) posiadającego Kartę Polaka. Ochroną czasową mogą zostać objęci bezpaństwowcy lub obywatele państw trzecich (innych niż Ukraina), którzy potrafią udowodnić, że przed 24 lutego 2022 roku legalnie przebywali w Ukrainie na podstawie ważnego zezwolenia na pobyt stały wydanego zgodnie z ukraińskim prawem. Starający się o ten dokument muszą też wykazać, że nie są w stanie w bezpiecznych warunkach powrócić do kraju lub regionu, z którego pochodzą.
Z tego rozwiązania mogą również skorzystać bezpaństwowcy lub obywatele państw trzecich innych niż Ukraina (oraz członkowie ich rodzin), którzy przed 24 lutego 2022 r. korzystali z ochrony międzynarodowej lub równoważnej ochrony krajowej w Ukrainie.
Co ważne, osoba składająca wniosek zostanie uznana za członka rodziny obywatela Ukrainy, jeśli ta rodzina przebywała w Ukrainie przed 24 lutego 2022 roku. Przepis dotyczy:
- małżonków;
- małoletnich dzieci i tych, które nie pozostają w związku małżeńskim;
- dzieci małżonka, niezależnie od tego, czy urodziły się w związku małżeńskim, poza nim, czy też są przysposobione;
- innych bliskich krewnych mieszkających razem jako jedna rodzina w czasie, gdy wystąpiły okoliczności prowadzące do masowego napływu wysiedleńców będących w tym czasie całkowicie lub częściowo na utrzymaniu obywatela Ukrainy.
Osoba, która spełnia te kryteria, może bezpłatnie dostać zaświadczenie o ochronie czasowej, będące do końca swej ważności jedynym dokumentem poświadczającym prawo do legalnego pobytu na terytorium Polski.
Dokument wydaje Urząd do Spraw Cudzoziemców przy ul. Taborowej 33 w Warszawie. Wniosek można tam złożyć osobiście albo chęć otrzymania zaświadczenia zarejestrować on-line na stronie: https://www.gov.pl/web/udsc/ochrona-czasowa-dla-cudzoziemcow-niebedacych-obywatelami-ukrainy (formularz jest dostępny w języku polskim, angielskim, ukraińskim i rosyjskim). Podczas rejestracji trzeba odpowiedzieć na kilka pytań, które dotyczą m.in. obywatelstwa, posiadanych dokumentów czy daty wyjazdu z Ukrainy.
Po dopełnieniu tych formalności trzeba wybrać miejsce, w którym wnioskodawca chciałby odebrać zaświadczenie. By tak się stało, należy podać swoje dane osobowe i kontaktowe. Jeśli rejestracja przebiegła pomyślnie, cudzoziemiec dostanie wiadomość SMS z informacją o miejscu i terminie, w którym będzie mógł odebrać dokument. Jednym z takich punktów jest Dolnośląski Urząd Wojewódzki przy pl. Powstańców Warszawy 1 we Wrocławiu.
Osoba posiadająca zaświadczenie o korzystaniu z ochrony czasowej może legalnie pracować w Polsce lub zająć się działalnością gospodarczą na zasadach podobnych jak Polacy. Dokument umożliwia też korzystanie z opieki medycznej. Obejmuje ona świadczenia takie, jakie przysługują wszystkim osobom objętym obowiązkowym lub dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym (z wyłączeniem leczenia lub rehabilitacji uzdrowiskowej). Może też starać się o pomoc socjalną w postaci zakwaterowania i wyżywienia lub świadczenia pieniężne.
