We Wrocławiu mieliśmy już przykłady dezinformacji.
Fałszywe doniesienia o wysadzaniu wałów (2024 r.)
Podczas zagrożenia powodziowego w mediach społecznościowych pojawiły się informacje, że „wały zostaną wysadzone”, a mieszkańcy powinni natychmiast uciekać. W miejskich mediach społecznościowych szybko opublikowano komunikat dementujący te informacje, ale panika wywołana fake newsami utrudniała pracę służb.
„Biały van porywający dzieci” (2019 r.)
Rozeszła się historia o rzekomym „białym vanie” porywającym dzieci. Informacja wywołała duże poruszenie, choć nie było żadnych dowodów na zagrożenie. To przykład, jak szybko dezinformacja może wprowadzić chaos w społeczności.
Fałszywe alerty powodziowe
Przy okazji powodzi pojawiają się też nieprawdziwe SMS-y lub zdjęcia z innych wydarzeń, sugerujące większe zagrożenie niż w rzeczywistości. Mogą prowadzić do pochopnych decyzji, np. niepotrzebnej ewakuacji lub blokady dróg ratunkowych.
Jak rozpoznać fake news
- Sprawdź źródło – czy wiadomość pochodzi ze sprawdzonej instytucji: Rządowe Centrum Bezpieczeństwa, urząd miasta, służby ratunkowe.
- Porównuj informacje – jeśli oficjalne media i strony służb nie potwierdzają, bądź ostrożny.
- Uważaj na emocje – fałszywe wiadomości często budzą strach i poczucie nagłego zagrożenia.
- Sprawdź datę i kontekst – zdjęcia lub relacje mogą pochodzić z przeszłości.
- Nie udostępniaj natychmiast – zanim przekażesz dalej, upewnij się, że informacja jest prawdziwa.
Znaczenie mediów społecznościowych
W kryzysie informacje w mediach społecznościowych rozchodzą się błyskawicznie, ale nie wszystkie są prawdziwe. Warto korzystać tylko z oficjalnych profili służb, takich jak RCB, policja, PSP oraz Urzędu Miejskiego Wrocławia.
Wskazówki praktyczne
- Nie polegaj wyłącznie na postach znajomych lub niezweryfikowanych grup – zdjęcia i relacje mogą pochodzić z innych miejsc i wydarzeń.
- Uważaj na dramatyzm i nagłość – fałszywe informacje często mają na celu wywołanie strachu lub poczucia pilności.
- Korzystaj z aplikacji i alertów SMS (RCB, RSO), które przekazują oficjalne komunikaty i są bardziej wiarygodne niż luźne wpisy w mediach społecznościowych.
Psychologia fake news
Fałszywe informacje często wywołują strach lub poczucie pilności, co sprawia, że ludzie reagują impulsywnie. Świadomość mechanizmów manipulacji pomaga zachować spokój i podejmować racjonalne decyzje.
Konsekwencje rozpowszechniania dezinformacji
Nieudokumentowane informacje mogą:
- powodować blokowanie dróg ewakuacyjnych,
- utrudniać pracę służb ratunkowych,
- wywoływać panikę w społeczności,
- zwiększać ryzyko niepotrzebnych interwencji i zagrożeń.
Co robić, by chronić siebie i innych
- Korzystaj wyłącznie z oficjalnych źródeł: strony miasta, wojewody, służb ratunkowych, RCB.
- Nie reaguj impulsywnie - nie wzywaj ewakuacji ani nie blokuj dróg.
- Współpracuj ze służbami - jeśli coś wydaje się podejrzane, zgłoś to pod numer alarmowy.
- Rozmawiaj z rodziną i sąsiadami, uczulając ich, by weryfikowali informacje przed ich rozpowszechnieniem.
- Zanim uwierzysz w dramatyczną wiadomość, sprawdź oficjalny komunikat i alerty SMS RCB czy aplikacji RSO.
- W kryzysowej sytuacji to, co dociera do nas przez SMS-y, media społecznościowe czy łańcuszki, może być groźniejsze niż samo zagrożenie. Dlatego kluczowe jest sprawdzanie informacji u źródła i weryfikacja komunikatów. Nieprzemyślane udostępnienie fałszywego komunikatu może utrudnić służbom ratunkowym dotarcie do potrzebujących – mówi Bartłomiej Bajak, dyrektor Wydziału Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego UMW.
Lekcja dla mieszkańców - szybka checklista
- Zanim uwierzysz: sprawdź, czy informacja pochodzi z oficjalnego źródła.
- Porównaj treść z komunikatami mediów i służb.
- Nie panikuj - zachowaj spokój i logiczne myślenie.
- Jeśli ktoś potrzebuje pomocy - zgłoś sytuację odpowiednim służbom.
- Nie udostępniaj niezweryfikowanych wiadomości.
Świadomość i ostrożność w korzystaniu z informacji w czasie kryzysu to jedna z najprostszych, a zarazem najważniejszych umiejętności ratujących życie. Sprawdzając komunikaty, weryfikując źródła i nie ulegając panice, możemy chronić siebie, bliskich i społeczność.
Pamiętajmy: w kryzysie informacja sprawdzona u źródła jest tak samo cenna, jak dobrze wyposażona apteczka czy przygotowany plan ewakuacji.
Więcej informacji w serwisie Bezpieczny Wrocław.
