Przemoc seksualna jest wciąż traktowana w wielu środowiskach jak temat tabu. Wywołuje obruszenie, śmiech, szyderstwa lub jest ignorowana. Coroczna kampania Wroclaw bez przemocy, poświęcona jest w 2025 roku właśnie temu szerokiemu problemowi.
Jak zgłosić przemoc? Oto praktyczny poradnik:
Kampanię otworzyła konferencja prasowa, podczas której mieliśmy okazję poznać porażające statystyki dotyczące wykrywalności przestępstw seksualnych. Wciąż bowiem, wstydzące się własnej krzywdy ofiary, nie zgłaszają ich policji.
90 procent niezgłoszonych przestępstw
Celem kampanii jest poczucie bezpieczeństwa wśród wrocławianek i wrocławian, a w tym celu wskazanie im miejsc, do których mogą się udać po pomoc oraz takie przeszkolenie specjalistów (i nie tylko), by wiedzieli, jak tę pomoc nieść w sposób profesjonalny i zapewniający poczucie komfortu.
Statystyki dotyczące przestępstw seksualnych są alarmujące:
- 94 proc. przypadków przemocy seksualnej nie trafia w ogóle do statystyk;
- 90 proc. gwałtów i prób gwałtu nie jest zgłaszanych policji;
- 69 proc. ofiar nie decyduje się zgłosić z obawy przed reakcją i agresją sprawcy.
Tylko w zeszłym roku, polska policja potwierdziła 1047 przestępstw polegających na gwałcie lub wymuszeniu czynności seksualnych. – Jeśli wziąć pod uwagę, że pozostałe 90 procent przypadków nie jest w ogóle zgłaszanych, to te liczby są wstrząsające — zauważa Magdalena Wdowiak-Urbańczyk, dyrektorka Departamentu Spraw Społecznych UM Wrocławia.
Chcemy w tej kampanii mówić, że każdej osobie należy się prawo do bezpieczeństwa szacunku i nietykalności. Przemoc seksualna to każdy rodzaj zachowania skutkującego niechcianym kontaktem w sferze seksualnej. Ktoś stosujący ten rodzaj przemocy ma na celu poniżenie drugiej osoby i odebranie jej godności. Przemoc seksualna może przybierać różne formy: fizyczną, werbalną i pozawerbalną. Osoba poddana tej formie przemocy, może odczuwać szok, niedowierzanie, zażenowanie, ale także wstyd i poczucie winy. My dzisiaj jesteśmy po to, żeby powiedzieć, że wyłącznie sprawca jest w tej sytuacji winny.Magdalena Wdowiak-Urbańczyk, dyrektorka Departamentu Spraw Społecznych UMW
Wsparcie dla ofiar każdego rodzaju przemocy
Presja psychiczna, manipulacja, szantaż i wykorzystanie bezradności ofiary. Przemoc przybiera różne formy: ekonomiczną, psychiczną, finansową, cybernetyczną, poprzez zaniedbanie. Kampania WBP obejmuje je wszystkie, ale to ta seksualna jest wciąż tematem najwrażliwszym na polu szeroko pojętej przemocy.
Magdalena Wdowiak-Urbańczyk zaprezentowała ulotkę, opracowaną dla potrzeb kampanii. – Zawiera ona wszelkie informacje o tym, czym jest przemoc seksualna, jak się objawia, jak należy na nią reagować, ale co ważniejsze, ulotka ta zawiera adresy punktów i miejsc, gdzie można się zgłosić po pomoc. Takich, gdzie można się skonfrontować z rzeczywistością i ocenić, czy zostało się ofiarą przemocy seksualnej – mówi.
– Co roku staramy się mówić o trochę innych obszarach przemocy – dodaje Joanna Nyczak, dyrektorka Wydziału Zdrowia UMW. – W zeszłym roku tematem była cyberprzemoc. W poprzednich latach to przemoc dotycząca dzieci czy też osób starszych. W tym roku przemoc seksualna, szczególnie wrażliwy temat, często pomijany stanowiący pewne tabu.
Dyrektorka podkreśliła też, że jak co roku, program kampanii - warsztatów i szkoleń, m.in. dla nauczycieli, specjalistów zdrowia psychicznego i innych, opracowany został przy współudziale ekspertów od przeciwdziałania i rozpoznawania przemocy.
– Przemoc seksualna często wiąże się ze stereotypami: nie ma gwałtu w małżeństwie, kobieta jak mówi nie, to tak naprawdę myśli tak. My mówimy w tej kampanii: tylko świadome "tak" oznacza zgodę. O tym będziemy rozmawiać na wydarzeniach, które będą dedykowane temu tematowi – mówi.
Eksperci o przemocy seksualnej
Izabela Beno z Fundacji Na Rzecz Równości, członkini Wrocławskiej Rady Kobiet była ekspertką tegorocznej kampanii WBP i odpowiadała za jej merytoryczną stronę. Pani Izabela i jej zespół układali plan kampanii.
Skupiliśmy się na czterech elementach. Na wiedzy o tym, czym jest przemoc seksualna, jakie są jej wymiary i czym ona się różni od innych zdarzeń, na przykład konfliktów. Na tym, że za przemoc zawsze odpowiedzialny jest sprawca, sprawczyni przemocy. Po trzecie na wiedzy o tym, jak można pomagać ofiarom. I na koniec: gdzie znaleźć pomoc specjalistów - już nieprzypadkowych osób, które są pierwszą linią wsparcia.Izabela Beno z Fundacji Na Rzecz Równości
– Przemoc seksualna także dzieje się w domach. My jako Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej mamy aktywnych około 2000 niebieskich kart. Z tego ponad 900 zgłoszeń stanowi przypadki przemocy psychicznej, ponad 800 to przemoc fizyczna. Jedynie 71 przypadków zgłoszonych w tym roku dotyczy przemocy seksualnej –relacjonuje Natalia Siekierka, zastępczyni dyrektora Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej we Wrocławiu.
Natalia Siekierka podkreśla, że ofiary przemocy seksualnej odczuwają wstyd, strach i często czują się winne tego, że doświadczyły podobnych aktów. W MOPS funkcjonuje oddział przeciwdziałania przemocy domowej.
– Zajmujemy się różnymi rodzajami przemocy domowej, nie tylko tą seksualną. Przy MOPS działa także zespół interdyscyplinarny do spraw przeciwdziałania przemocy domowej. W pracach tego zespołu uczestniczą specjaliści z różnych dziedzin, którzy mają styczność z ofiarami – zaznacza zastępczyni dyrektora.
Dziecko czy kobieta? Kontekst bywa krzywdzący!
Dziś mosty Uniwersyteckie zostaną podświetlone na czerwono. To kolor symbolizujący niezgodę na przemoc wobec dzieci. 19 listopada to ważna data - Międzynarodowy Dzień Zwalczania Przemocy wobec Dzieci. Właśnie tę datę obrało miasto na początek kampanii Wrocław bez przemocy. Nie bez powodu.
– O przemocy mówimy mało, jest to dla nas temat niewygodny, często zamiatany pod dywan, ale teraz mamy okazję zastanowić się nad tym, jak o tej przemocy mówimy. Ile razy słyszeliśmy na przykład o 15-latce, którą widzieliśmy na proteście: dzieciak, co ona tam właściwie robi? Chwilę później ta sama 15-latka, wykorzystywana przez starszego mężczyznę, nagle okazuje się już "młodą kobietą" – wytyka Anna Kołodziej, radna Rady Miejskiej Wrocławia.
Te tematy podnośmy we Wrocławiu z otwartymi oczami. To nigdy nie jest wina osób, które tej przemocy doświadczają, a szczególnie wrażliwe na ten problem są dzieci. W tym dniu chciałabym to szczególnie podkreślić. To nie dzieci są cicho, to nie dzieci chronią sprawców, to nie sprawcy są sprytni... To my, dorośli, instytucje, nie tworzymy takiej przestrzeni, w której dzieci i osoby doświadczające przemocy są w stanie w sposób komfortowy i bezpieczny mówić o tym, co je spotkało.Anna Kołodziej, radna Rady Miejskiej Wrocławia
Izabela Pawłowska z Zespołu Interdyscyplinarnego ds Przeciwdziałania Przemocy Domowej odpowiedziała na pytanie: jak wygląda ofiara przemocy domowej. – Może wyglądać zwyczajnie – stwierdza krótko. – Nie zawsze przemoc widać gołym okiem. Ona najczęściej dzieje się w czterech ścianach i osoba doznająca przemocy próbuje nie pokazać tego po sobie. Po pierwsze ma wmówione, że jest zależna od sprawcy. Po drugie jest tak uwikłana w mechanizmy, w manipulacje sprawcy przemocy, że tak naprawdę ona wierzy w to, że to ona jest winna tym sytuacjom.
Galeria zdjęć
Od ekspertki wiemy jednak, że jeśli widzimy pewne symptomy, możemy mieć do czynienia z tymi charakterystycznymi dla przemocy domowej. Mogą to być, m.in.:
- ciemne okulary w nieadekwatnej sytuacji;
- długie rękawy latem;
- wycofanie z życia społecznego, towarzyskiego;
- spadek poczucia własnej wartości, zamknięcie się w sobie;
- zerwanie kontaktów z bliskimi.
Sprawcy przemocy uświadomieni
Kampania WBP nie raz podnosiła kwestię niewiedzy samych sprawców, o tym, że krzywdzą innych. Czy zachowania wobec naszych bliskich moga być przemocą? Na to pytanie może pomóc odpowiedzieć kampania.
Ważne numery telefonów, w tym zaufania i do specjalistów zdrowia psychicznego znajdziesz tutaj:
– Bardzo byśmy chcieli żeby tak było – zapewnia Magdalena Wdowiak-Urbańczyk. – To było bardzo mocno uwidocznione przy kampanii HejTy! reaguj. Czasem nie wszyscy zdają sobie sprawę, że są sprawcami przemocy. Wówczas właśnie głośno o tym mówiliśmy i uświadamialiśmy młodzież. W ulotce WBP są wskazane różne rodzaje zachowań dla przemocy seksualnej. Więc być może też i niektórzy sprawcy uświadomią sobie, że nimi w ogóle są.
Dlaczego kampania rusza teraz?
Początek akcji łączy się z ważnymi datami w kalendarzu międzynarodowym:
- 19 listopada – Światowy Dzień Zapobiegania Przemocy wobec Dzieci,
- 25 listopada – Międzynarodowy Dzień Eliminacji Przemocy wobec Kobiet,
- 16 Dni Przeciwdziałania Przemocy ze względu na Płeć,
- 10 grudnia – Międzynarodowy Dzień Praw Człowieka.
W geście solidarności i sprzeciwu wobec krzywdzenia dzieci, w dniu startu kampanii – 19 listopada – Mosty Uniwersyteckie oraz Stadion Miejski zostaną podświetlone na czerwono.
Gdzie szukać pomocy w sytuacji przemocy domowej?
Osoby doświadczające przemocy domowej lub jej świadkowie mogą skorzystać z dostępnych form wsparcia. W przypadku eskalacji przemocy i zagrożenia życia lub zdrowia należy niezwłocznie zadzwonić na telefon alarmowy 112.
W pozostałych przypadkach dostępne są:
- Każdy komisariat Policji
- Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej
- Dział Przeciwdziałania Przemocy Domowej oraz Zespół Interdyscyplinarnyul. Rydygiera 43a, Wrocławtel. 71 78 23 591e-mail: zespol.interdyscyplinarny[at]m ops.wroclaw.plGodziny pracy: pon–pt 07:30–15:30
- Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia”tel. 800 120 002e-mail: niebieskalinia[at]niebieskalin ia.info
Ośrodki Interwencji Kryzysowej (całodobowe):
- Ośrodek Interwencji Kryzysowej Rydygiera 45a, Wrocławtel. 71 796 40 85e-mail: stop.przemocy[at]mops.wroclaw. pl
- Specjalistyczny Ośrodek Wsparcia Gen. T. Bora-Komorowskiego 31, Wrocławtel. 71 736 06 82e-mail: aksonwroc[at]wp.pl
- Ośrodek Interwencji Kryzysowej AKSON, Gliniana 28/30, Wrocławtel. 71 352 94 03e-mail: owiik[at]wp.pl
Telefon Zaufania MOPS: 512 198 939
