Wspólna gala Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus i Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius była kulminacyjnym momentem trwającej od 3 października Jesieni we Wrocławiu Mieście Literatury, kilkutygodniowego maratonu festiwali i wydarzeń literackich, obejmujących również obchody rocznicy przyznania Literackiej Nagrody Nobla Oldze Tokarczuk.
– Chciałbym bardzo serdecznie pogratulować wszystkim nominowanym i laureatom. Cieszę się, że Silesius z Angelusem, proza z poezją, spotykają się dzisiaj w teatrze muzycznym – powiedział m.in. prezydent Jacek Sutryk, zwracając się do bohaterów tego wieczoru. – Z jednej strony te nagrody należy potraktować jako swego rodzaju cząstkowe podsumowanie tego, co państwo zrobili dla literatury, ale z drugiej strony cieszę się, że te nagrody są paliwem, które pozwala dalej rozwijać się literacko i które sprawia, że powstają kolejne książki.
Prezydent wyraził też życzenie co do dalszej literackiej przyszłości naszego miasta, mówiąc m.in.: – Wrocław był i jest miastem literatury i chciałbym, aby takim miastem pozostał. Aby ludzie, którzy tworzą poezję i prozę, mieli też na sercu Wrocław.
Laureaci Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius 2020
Ceremonia zaczęła się od ogłoszenia zwycięzców trzech kategorii, ufundowanej przez miasto Wrocław i przyznawanej od 2008 r. – Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius. Zgłaszane są do niej pierwsze wydania książek, które ukazały się pomiędzy 1 stycznia a 31 grudnia poprzedniego roku, a ma ona na celu wyróżnienie i promocję najważniejszych dzieł i twórców polskiej poezji.
W tym roku Nagroda Silesiusa została wręczona po raz 13., a decydowało o niej jury w składzie: Andrzej Zawada (przewodniczący), Anna Kałuża, Tomasz Kunz, Karol Maliszewski, Joanna Orska, Adam Poprawa i Justyna Sobolewska. Zarządzeniem prezydenta Jacka Sutryka, również każdy z finalistów tej nagrody otrzymał 5 tys. zł.
Silesius – Debiut roku
W tej kategorii statuetkę Silesiusa, wykonaną przez Michała Staszczaka, oraz 20 tys. zł zdobył Jakub Pszoniak za tom wierszy „Chyba na pewno”, wydanych przez Biuro Literackie.
Werdykt ogłosił i przedstawił uzasadnienie członek jury Adam Poprawa: – Poezja Jakuba Pszoniaka dzieje się na pewnym napięciu. Jeden biegun to jest język, który zwraca na siebie uwagę, skoro autor wyraźnie i z upodobaniem nawiązuje do tradycji lingwistycznej. Drugi biegun to świat, mnóstwo świata – lokalnego, ale i tego powszechniejszego, który w tych wierszach został przedstawiony. Wreszcie sporo tutaj odwołań do innych, do poprzedników, a młody poeta, który dzisiaj wie, że poprzedza go bardzo szacowny i dostojny poczet, to jest dzisiaj zjawisko nie do przecenienia.
Laureat, Jakub Pszoniak, odbierając nagrodę, powiedział m.in.: – Jestem bardzo zaszczycony, że mogę stać na tej scenie. Szczególnie że nagroda za debiut jest też poniekąd nagrodą za całokształt.
W kategorii Debiut roku byli w tym roku nominowani ponadto: Joanna Lewandowska, „Trach”, Biblioteka Śląska w Katowicach, oraz Kasper Pfeifer, „adblock”, Stowarzyszenie Pisarzy Polskich Oddział Łódź.
Silesius – Książka roku
Nagroda w tej kategorii, opiewająca na 50 tys. zł, wraz ze statuetką trafiła do Konrada Góry za „Kalendarz majów”, a tom wydało Biuro Literackie.
Adam Poprawa: – Konrada Góry trudno we Wrocławiu nie znać i trudno go nie spotkać, także w sensie jak najbardziej dosłownym, ulicznym. Jury doceniło siłę tych wierszy, także w tym sensie najsilniejszym, poetyckim ich znaczeniu. To wiersze wielopoziomowe, takie, w których odkrywa się ciągle coś nowego, gdy się do nich powraca.
Pozostałymi kandydatami do Silesiusa w tej kategori byli: Justyna Bargielska, „Dziecko z darów”, Wydawnictwo Wolno; Tomasz Bąk, „Bailout”, Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu; Piotr Florczyk, „Dwa tysiące słów”, Instytut Mikołowski; Joanna Mueller, „Waruj”, il. Joanna Łańcucka, Biuro Literackie.
Silesius – Całokształt twórczości
Nagrodę w tej kategorii, wynoszącą 100 tys. zł, a także statuetkę Silesiusa, otrzymał podczas gali Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki.
Przewodniczący jury Andrzej Zawada tak wypowiedział się o tym laureacie: – To poeta dojrzały, od chwili debiutu dobrze obecny wśród czytelników, podziwiany, naśladowany, inspirujący. Zdobywca wielu laurów – im. Kazimiery Iłłakowiczówny, Józefa Czechowicza, Barbary Sadowskiej, a także nagród – Literacka Gdynia, Nike, Orfeusz. Tom „Imię i znamię” nagrodzono w 2012 statuetką Silesiusa jako książkę roku. Przekonująca współczesność wierszy Tkaczyszyna-Dyckiego, bezpośredni liryzm, przesiąkniety wyrafinowaną i zarazem oszczędną konceptualnością, wywiedzioną z baroku, prywatność, nieomal intymność uniwersalnego losu, zapisanego dyskretnie, ledwie szkicowanego, tworzą poezję jedyną w swoim rodzaju.
– Odbierając Wrocławską Nagrodę Poetycką Silesius, chciałbym wspomnieć o mojej polskiej babci, deportowanej podczas akcji Wisła w 1947 r., tylko dlatego, że była żoną żołnierza Ukraińskiej Powstańczej Armii, który zresztą po wojnie nie wrócił do rodziny. (...) Ilekroć otrzymuję równie zaszczytne wyróżnienia, tylekroć myślę o edukacji, którą zawdzięczam mojej babci – ofierze dwóch nacjonalizmów ukraińskiego i polskiego. Rozmyślam o chłopcu, którego wychowała i ukształtowała według wyobrażeń wyniesionych z domu. (...) Nie zostałbym poetą, gdyby nie jej wysiłek – powiedział m.in. w słowach podziękowania za nagrodę Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki.
Nagroda Czytelników im. Natalii Gorbaniewskiej
Zanim poznaliśmy laureatów Angelusa, podczas gali w Capitolu przekonaliśmy się również, kto otrzymał Nagrodę Czytelników im. Natalii Gorbaniewskiej – nazwisko zwycięzcy wybierali czytelnicy w głosowaniu internetowym. Tegoroczną nowością jest to, że jej laureat zostanie zaproszony na koszt organizatora Angelusa na trzymiesięczne stypendium pisarskie do Wrocławia.
Wyniki głosowania czytelników przedstawił przewodniczący kapituły tej nagrody Mykoła Riabczuk. W tym roku, po raz siódmy w historii Nagrody Czytelników (począwszy od 2014 r.), jej laureatem – który otrzymał również grafikę prof. Przemysława Tyszkiewicza – został rosyjski pisarz Siergiej Lebiediew i jego książka „Dzieci Kronosa” – historia rodzinna przedstawiona na tle burzliwej historii Rosji ostatnich dwustu lat. Książkę opublikowało Wydawnictwo Claroscuro.
Literacka Nagrody Europy Środkowej Angelus
To także nagroda fundowana przez miasto Wrocław, przyznawana za najlepszą książkę prozatorską, opublikowaną w języku polskim w roku poprzednim, a jej celem jest szczególne wyróżnienie publikacji, które podejmują tematy najistotniejsze dla współczesności. Autorzy pochodzą z jednego z krajów Europy Środkowej (Albania, Austria, Białoruś, Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Macedonia, Mołdawia, Niemcy, Polska, Rosja, Rumunia, Serbia, Słowacja, Słowenia, Ukraina, Węgry).
W tym roku książki wybrało jury w składzie: Mykoła Riabczuk (przewodniczący), Marcin Cieński, Urszula Glensk, Ryszard Krynicki, Anna Nasiłowska, Małgorzata Szpakowska i Piotr Śliwiński. Natomiast tegoroczną nowością jest fakt, iż także wszyscy finaliści otrzymali wyróżnienia po 5 tys. zł.
Laureat Angelusa 2020
Statuetkę projektu Ewy Rossano oraz 150 tys. zł otrzymał Goran Vojnović za książkę „Moja Jugosławia”, w tłumaczeniu Joanny Pomorskiej, która za ten przekład została nagrodzona 40 tys. zł – to wybitna tłumaczka prozy i dramatu słoweńskiego, m.in. Drago Jančara, wieloletnia współpracowniczka „Literatury na świecie”. Książka ukazała się w Wydawnictwie Akademickim SEDNO (Słowenia).
Goran Vojnović to słoweński pisarz, reżyser, scenarzysta, dziennikarz i felietonista. Debiutował zbiorem wierszy „Piękny jest ten świat”, opublikował również trzy powieści oraz tom felietonów. W Słowenii uznawany jest za jednego z najciekawszych i najbardziej obiecujących pisarzy średniego pokolenia, jego książki tłumaczone były na kilkanaście języków.
Wśród autorów nominowanych w tym roku do Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus byli także: Kapka Kassabova, „Granica. Na krawędzi Europy, tłum. Maciej Kositorny, Wydawnictwo Czarne (Bułgaria); Siergiej Lebiediew, „Dzieci Kronosa, tłum. Grzegorz Szymczak, Wydawnictwo Claroscuro (Rosja); Mikołaj Łoziński, „Stramer”, Wydawnictwo Literackie (Polska); Tania Malarczuk, „Zapomnienie”, tłum. Marcin Gaczkowski, Wydawnictwo Warstwy (Ukraina); Paweł Piotr Reszka, „Płuczki. Poszukiwacze żydowskiego złota”, Wydawnictwo Agora (Polska); Serhij Żadan, „Internat”, tłum. Michał Petryk, Wydawnictwo Czarne (Ukraina).
Spotkaj się z laureatami
W niedzielę, 18 października, o 12.00 odbędzie się spotkanie z tegorocznymi laureatami Angelusa. Rozmowę poprowadzi Piotr Śliwiński. Transmisja na żywo ze spotkania będzie dostępna m.in. na Facebooku na fanpejżdzach: Literacka Nagroda Europy Środkowej ANGELUS, Wrocławski Dom Literatury, Wrocław Miasto Literatury.
Tego samego dnia o 13.45 warto także obejrzeć spotkanie z laureatami Silesiusa, których przepyta Adam Poprawa. To spotkanie będzie dostępne z kolei na profilach facebookowych: Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej SILESIUS, Wrocławskiego Domu Literatury oraz Wrocławia Miasta Literatury.
W obu wydarzeniach można wziąć udział również na żywo w klubie Proza we Wrocławskim Domu Literatury, jednak liczba miejsc na widowni jest mocno ograniczona i podyktowana obostrzeniami dotyczącymi pandemii. Transmisję na żywo będzie także można obejrzeć na dużym ekranie w podgrzewanym ogródku klubu Proza w Przejściu Garncarskim 2.
