Pomnik Wspólnej Pamięci – Monumentum Memoriae Communis:
- pamięci dawnych mieszkańców naszego miasta pochowanych na nieistniejących już cmentarzach,
- stoi na terenie byłego cmentarza Grabiszyńskiego i na miejscu po krematorium,
- odsłonięty 30 października 2008 roku.
Odnowiony przed dniem Wszystkich Świętych 2025 granitowy pomnik składa się z czerech części symbolizujących poszczególne grupy nekropolii sprzed lat:
- katolickie,
- ewangelickie,
- żydowskie,
- komunalne.
Na leżącej płycie w centralnej części obiektu wyryta jest lista wszystkich zlikwidowanych po drugiej wojnie światowej cmentarzy w stolicy Dolnego Śląska. To właśnie litery były głównym przedmiotem zakończonej niedawno renowacji, zleconej przez Zarząd Zieleni Miejskiej we Wrocławiu.
Do pomnika, zaprojektowanego przez Tomasza Tomaszewskiego, Alojzego Gryta i Czesława Wesołowskiego, prowadzi brama, także wykonana z granitu, z łacińską nazwą monumentu – Monumentum Memoriae Communis.
Galeria zdjęć
Cmentarz z krematorium projektu Konwiarza
Pierwszymi użytkownikami Kommunal Friedhof in Grabschen, uruchomionego w 1867 roku, byli starokatolicy. W rozliczeniach z opłat pochówkowych są wymienieni także ewangelicy (protestanci) z parafii św. Elżbiety i św. Barbary oraz wierni z parafii Zbawiciela.
Druga część cmentarza komunalnego na Grabiszynie – użytkowana w czasach współczesnych – powstała w 1881 roku. Jeszcze przed rokiem 1900 zaczęły z niego korzystać parafie katolickie.
Trzecią i ostatnią część cmentarza otwarto w 1916 roku. W jej układzie dominował budynek krematorium zaprojektowany przez trójkę autorów z Richardem Konwiarzem na czele. Krematoriom uruchomiono w 1926 roku. Popadający w ruinę po drugiej wojnie światowej budynek wyburzono ostatecznie w końcówce lat 60. W jego miejscu stanął w XXI wieku Pomnik Wspólnej Pamięci – Monumentum Memoriae Communis.
Dowiedz się więcej o historii cmentarza z krematorium na Grabiszynie.
