Dziennikarze i reporterzy radiowi spotkali na swojej drodze bohatera wymarzonego. Z bogatą, dramatyczną w wielu momentach biografią, niekwestionowanym talentem, charyzmą i poczuciem humoru. – Wydaje mi się, że Wrocław też jest szczęśliwy, że ma takiego obywatela, jak Stefan Arczyński – mówił przed premierą filmu „Szczęściarz” jeden z jego twórców, Mariusz Marks. Wspólnie z Jolantą Krysowatą napisali scenariusz i wyreżyserowali dokument o znakomitym fotografiku, którego zdjęcia są do dzisiaj obiektem zazdrości wielu kolegów po fachu, poszukiwań kolekcjonerów i przykładem wzorowego warsztatu dla adeptów fotografii.
Człowiek na zakręcie historii
W filmie „Szczęściarz” Andrzej Rutyna ze Związku Polskich Artystów Fotografików zauważa, że Stefan Arczyński ma tak bogaty życiorys, że mógłby nim z powodzeniem obdzielić pięć osób. Z niemieckiego Essen, gdzie artysta przyszedł na świat (jego ojciec był przewodniczącym miejscowego Związku Polaków, a w domu mówiono po polsku) do polskiego już Wrocławia wiodła długa i niełatwa droga. W czasie wojny rodzina Arczyńskich, wbrew wszelkim zamierzeniom, została podzielona. Stefana siłą wcielono do Wehrmachtu (został ranny pod Stalingradem, przeszedł rekonwalescencję na Łotwie, potem był w sowieckiej niewoli), jego ojciec został zamęczony w głównej siedzibie Gestapo w Berlinie (w filmie Stefan Arczyński pokazuje ostatni list, jaki otrzymał), brat walczył w polskiej armii w Iraku, Afryce i pod Monte Cassino. Przy takiej przeszłości i bolesnych wspomnieniach jego zdjęcia są zupełnie inne. – Wyciszone, spokojne, wyczekane – nie kryje w filmie podziwu Adam Hawałej, znany fotoreporter. Po wojnie Stefan Arczyński swoje miejsce na ziemi znalazł we Wrocławiu, ale podróżował i robił fotografie na całym świecie. Nie udało mu się jedynie dotrzeć do Australii. – Jeśli Pan Bóg chce komuś sprawić przyjemność to wysyła go w daleki świat – żartuje w filmie Stefan Arczyński.
Szczęściarz, który nie miał szefa
Jego przeszłość przybliża widzom zaprzyjaźniony z fotografikiem Maciej Łagiewski, dyrektor Muzeum Miejskiego we Wrocławiu. To zabieg celowy, bo bohater filmu ma już 98 lat, problem ze słuchem i chętniej robi zdjęcia niż się wypowiada. Nie oznacza to jednak, że w „Szczęściarzu” o sobie nie mówi. Scena, w której wraz z żoną, Lidią Cichocką-Arczyńską, wspomina pierwszą randkę to jedna z najzabawniejszych i najcieplejszych w całym filmie, zwłaszcza że małżonkowie przekomarzają się w sposób, który wskazuje, jak wielką darzą się od wielu lat miłością (zapewniają, że od 60 lat się nie pokłócili). Pani Lidia była jedną z ulubionych modelek męża, zdjęcia z jej wizerunkiem trafiały często np. na okładkę „Przyjaciółki” w latach 50. i 60. Najbardziej znane i tych jest chyba w filmie najwięcej, okazały się jednak fotografie odbudowywanego po wojnie Wrocławia (dziś stanowią szczególną kronikę), seria drzew (uwiecznianych na całym świecie), czy portrety zaprzyjaźnionego z artystą Henryka Tomaszewskiego, mima i twórcy Wrocławskiego Teatru Pantomimy. – Jestem szczęśliwym człowiekiem, nigdy nie miałem szefa, nie musiałem się nikomu kłaniać – puentuje Stefan Arczyński.
100 lat na ESK 2016
Zdjęcia do filmu Jolanty Krysowatej i Mariusza Marksa nakręcono latem i wczesną jesienią ubiegłego roku. Ich autorami są Piotr Hawałej i Bartosz Bubiak. Muzykę skomponował natomiast Michał Zygmunt. Dobrze, że udało się uwiecznić postać fundamentalną dla powojennej historii fotografii, nie tylko wrocławskiej. W 2016 roku, kiedy stolica Dolnego Śląska będzie Europejską Stolicą Kultury Stefan Arczyński będzie świętował 100. urodziny. Już teraz, za sprawą filmu, dostał jednak wyjątkowy prezent.
Magdalena Talik
