Najważniejsze informacje (kliknij, aby przejść)
Motywem wiodącym tej edycji jest atypowość.
Festiwal rozpocznie się od spektaklu-koncertu współtworzonego przez osoby Głuche oraz słyszących artystów i artystki. PJM i polski język foniczny będą równorzędne.
- Skupimy się także na temacie wykorzystywania osób z Ameryki Południowej i łamania ich praw pracowniczych, przedstawiając te niejednokrotnie zupełnie absurdalne, a czasami mrożące krew w żyłach historie – informują organizatorzy.
Zobaczymy również spektakle o osobach w spektrum autyzmu i ich matkach, o kryzysie psychicznym mężczyzn, o perspektywie małych znikających miejscowości w Ukrainie zaatakowanej przez Rosję, a także o młodych Afgankach uwięzionych w mieszkaniach w swoim opanowanym przez fanatyczny reżim kraju.
Odbędzie się również performans ukraińskiej artystki Diny Czmuż, która zaingeruje we wrocławską przestrzeń publiczną w formie nieoczywistego street-artu, jakim jest doklejanie wierszy-kolaży do zniszczonych ścian (pierwotnie upiększała w ten sposób zbombardowane elewacje ukraińskich miast).
- Miejsce i data festiwalu: 26–29.06.2025, Centrum Sztuk Performatywnych Instytutu im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu (ul. Księcia Witolda 62).
- Ostatni dzień Festiwalu będzie również transmitowany online na Facebooku Instytutu Grotowskiego
- Bilety do nabycia przez stronę Instytutu im. Jerzego Grotowskiego.
IV Festiwal Teatru na Faktach „Atypowo” - program
Czwartek 26 czerwca 2025 - 2 premiery
- 19:00 rozpoczęcie festiwalu. PREMIERA spektaklu „Szpieg z Krainy Głuchych” Edyty Kozub, Marka Śmietany i Lukasa Wojcickiego
„Szpieg z Krainy Głuchych” to spektakl-musical z muzyką rap, graną i śpiewaną na żywo. Opowiada o głosie Głuchych. Migana historia Marka Śmietany – Głuchego lektora Polskiego Języka Migowego (PJM), performera i działacza na rzecz praw Głuchych – jest pretekstem do opowiedzenia o społeczności Głuchych i słabosłyszących. To nie tylko historia o dyskryminacji i poniżeniu, ale przede wszystkim o sile, solidarności, niezłomności i sojusznictwie.
W PJM, z tłumaczeniem na język polski, z napisami w języku polskim, z pętlą indukcyjną.
- 21:00 PREMIERA spektaklu „Cudownych rodziców” Łukasza Basiaka
Spektakl jest próbą odtworzenia narracji prowadzonej w procesie psychoterapii psychodynamicznej oraz w praktyce psychoanalitycznej. Pojawiają się w nim także wątki z zakresu terapii systemowej oraz terapii par.
W języku polskim, z tłumaczeniem na PJM, z napisami w języku polskim, z pętlą indukcyjną.
- 22:30 Dyskusja: „Nie mówmy o tych, którzy milczą”
W języku polskim, z tłumaczeniem na PJM, z pętlą indukcyjną, z audiowstępem.
Piątek 27 czerwca 2025 - 2 spektakle, w tym 1 premiera
- 19:00 Spektakl „Monolog wewnętrzny” Wojtka Ziemilskiego
Punktem wyjścia spektaklu Wojtka Ziemilskiego była choroba, z którą reżyser zmaga się od ośmiu lat. Uciążliwa, trudna do opanowania, niemożliwa do wyleczenia. Kolejne kuracje nie przynosiły poprawy, lekarze rozkładali ręce, alternatywne metody zawodziły. Aż w końcu pojawiła się nadzieja: jeden z globalnych koncernów farmaceutycznych wypuścił na rynek nowy lek. Nie do końca bezpieczny – ale obiecujący.
Z pętlą indukcyjną, z audiodeskrypcją.
- 21:00 Dyskusja: „Nie mówmy tylko o kryzysie męskości”
Z pętlą indukcyjną, z audiowstępem
- 21:30 PREMIERA spektaklu „Miłość w czasach zamętu” Krzysztofa Kopki
Od kilku lat w Polsce pojawiają się migranci i migrantki z Ameryki Łacińskiej. Polscy pośrednicy oferują im nisko płatną, nielegalną pracę w fabrykach i na placach budowy, w której muszą pracować kilkanaście godzin dziennie. Osobom tym są odbierane paszporty i wszelkie prawa.
Krzysztof Kopka, reżyser z ogromnym stażem, postanowił opowiedzieć o tym procederze z perspektywy samych bohaterów, o tym jak walczą o sprawiedliwość i zakładają związek zawodowy. Jest to zarazem pełna paradoksów historia miłosna o kobiecie i mężczyźnie, którzy pochodzą z różnych krajów, a poznają się w polskiej fabryce.
W języku polskim, z napisami w języku angielskim, z pętlą indukcyjną, z audiodeskrypcją.
- 22:30 Dyskusja: „Nie mówmy o emigracji ekonomicznej”
Z pętlą indukcyjną, z audiowstępem.
Sobota 28 czerwca 2025 - Białoruś, Ukraina, Afganistan. I premiera Meltdown
- 13:00–21:00 Pisanie listów do osób uwięzionych w Białorusi ze względów politycznych
Przez cały dzień festiwalowy uczestnicy będą mieli możliwość napisać list do więźniów i więźniarek politycznych w Białorusi – jako akt solidarności z ofiarami represji. Obecnie ponad tysiąc osób pozostaje za kratami. W wielu przypadkach są to aktywiści i aktywistki, dziennikarze i dziennikarki, przedstawiciele i przedstawicielki mniejszości narodowych, w tym także mniejszości polskiej.
- 13:00 Spektakl „Ay Kash/ شﺎ یا / If Only” afgańskiego kolektywu Under the Starry Afghan Sky oraz Rachel Karafistan z Cosmino Theatre
Od wycofania sił zachodnich w sierpniu 2021 roku życie kobiet w Afganistanie stało się niewyobrażalnie trudne. Nie tylko odebrano im podstawowe prawa, ale także zniszczono istotę ich wolności. Nie mają już prawa do pełnego życia — nie mogą się uczyć, ukończyć studiów, swobodnie kochać, podróżować bez towarzystwa mężczyzny, cieszyć się zwykłym spacerem w parku czy nawet jeździć na rowerze. Pod rządami talibów ich publiczna egzystencja jest pozbawiona godności, autonomii i nadziei.
Spektakl kolektywu Under the Starry Afghan Sky, utworzonego przez jedenaście afgańskich kobiet w wieku od 15 do 23 lat, to opowieść o podejmowanych przez nie próbach odnalezienia się w opresyjnej rzeczywistości Afganistanu.
W języku angielskim, z napisami w języku polskim, z pętlą indukcyjną.
Oryginalna muzyka i montaż wideo: Kuba Pierzchalski (Cosmino Theatre) Animacje: Anna Benner. Zdjęcia: Rhea Schmi.
Spektakl został stworzony przez jedenaście młodych kobiet z kolektywu Under the Starry Afghan Sky i Rachel Karafistan z Cosmino Theatre.
- 14:15 „Zatrzymany – Białoruś 2020” – czytanie performatywne fragmentów opowiadania „Zatrzymany” Tatiany Żuridovej / WSTĘP WOLNY
Czytanie performatywne fragmentów opowiadania „Zatrzymany” Tatiany Żuridovej dokumentującego historię Yasia – młodego Białorusina, który został brutalnie pobity i uwięziony przez siły bezpieczeństwa reżimu Łukaszenki podczas protestów w sierpniu 2020 roku. Tekst, przetłumaczony specjalnie na potrzeby festiwalu, przedstawia wstrząsające doświadczenie systemowej przemocy z perspektywy jednostki, która nie zrezygnowała z prawa do sprzeciwu.
Tatiana Żuridova urodziła się w 1953 roku w mieście Brześć w Białorusi. Od 10 roku życia mieszkała z rodziną na Łotwie. Ukończyła Politechnikę w Rydze. Od 2008 mieszkała na ukraińskim Krymie. Uciekła z Krymu w marcu 2014 z powodu inwazji armii rosyjskiej. Mieszka we Wrocławiu. Jej bajki dla dzieci zostały opublikowane na Krymie. W Polsce ukazała się jej książka „Inwazja na Krym. 2014”.
- 15:00 Spektakl „Jutro 10 lat temu” niezależnego teatru GAS
Dokumentalny spektakl niezależnego teatru GAS wyreżyserowany przez Sofię Onishchenko i Darię Bogdan, współtworzony przez młodzież w wieku od 12 do 19 lat, pochodzącą z różnych części Ukrainy – młodzież, która większość swojego życia przeżyła w warunkach wojny i wyemigrowała do Polski po rozpoczęciu się pełnoskalowej inwazji Rosji na Ukrainę. Opowiada o osobistych historiach młodych Ukraińców i Ukrainek, ich refleksjach na temat rzeczywistości, w której przyszło im żyć, marzeniach i wizjach dotyczących przyszłości – w perspektywie własnej, Europy i całego świata. Jest ich artystyczną odpowiedzią na rzeczywistość.
W języku ukraińskim, z napisami w języku polskim, z pętlą indukcyjną.
Reżyseria i koncepcja: Sofiia Onishchenko, Daria Bogdan.
- 15:15 „Zatrzymany – Białoruś 2020” spotkanie z Tatianą Żuridovą – autorką opowiadania „Zatrzymany” oraz z jego bohaterami. WSTĘP WOLNY
Po zakończeniu oficjalnej części wydarzenia każda chętna osoba będzie mogła porozmawiać z zaproszonymi gośćmi w formule żywej biblioteki – wejść w osobisty dialog z bezpośrednimi świadkami wydarzeń z Białorusi.
- 16:30 Performans „The Transit of Feelings” Diny Czmuż
W językach ukraińskim i angielskim.
Poezja jest metametodą, która umożliwia przekaz doświadczeń i uczuć. Może służyć także do przeplatania odrębnych nurtów rzeczywistości. Na zabitych deskami oknach i drzwiach domów w Charkowie Dina Czmuż pisze wiersze. To jej wyraz troski o miasto, a zarazem sposób na oznaczenie go – wskazanie, że należy do Ukrainy. Artystka, sięgając po tę formę ekspresji, chce jednocześnie pokazać, że Charków przenika poezja. W Charkowie wiersze stają się pancerzem miasta.
Dina Czmuż jest artystką wizualną i poetką pochodzącą z Charkowa. Ukończyła studia z zakresu projektowania książki i malarstwa monumentalnego na Charkowskiej Państwowej Akademii Projektowania i Sztuki. Tworzy street art, a dla Charkowskiego Teatru Lalek oraz niezależnego teatru Publicust z Charkowa – scenografię. Zajmuje się również projektowaniem książek, ilustracjami i innymi formami wizualnymi. Pracowała także w Muzeum Literatury w Charkowie oraz w wydawnictwie.
- 17:00 Dyskusja: „Nie mówmy o rzeczach mało istotnych”
Z pętlą indukcyjną, z audiowstępem.
- 19:00 Spektakl „Słodko-kwaśny” ukraińskiego niezależnego teatru GAS
Dokumentalny, performatywny monodram opisujący historię mieszkańców małej wsi Kysliwka (obwód charkowski, Ukraina), która została całkowicie zniszczona w latach 2022–2024 przez armię rosyjską. Jego celem jest zachowanie pamięci o Kysliwce.
Reżyseria i scenariusz: Sofiia Onishchenko. Współreżyseria, choreografia, scenografia: Daria Bohdan. Występuje: Sofiia Onishchenko.
- 20:15 „Zatrzymany – Białoruś 2020” – czytanie performatywne fragmentów opowiadania „Zatrzymany” Tatiany Żuridovej
- 21:00 PREMIERA spektaklu „Meltdown” Małgorzaty Lech
„Meltdown” to dokumentalna love story; o sile miłości matki i córki, podobna do historii wielu matek i córek, jednocześnie całkiem od innych różna; to docu-drama i docu-dreszczowiec, pełna zwrotów akcji historia sinusoida. Wyjątkowy jest ładunek szczerości i autoironii w opowieści bohaterek o sobie samych, wyjątkowa jest wola walki o autonomię, możliwość osobnego życia dwóch złączonych najsilniejszą i zarazem najtrudniejszą więzią kobiet. To nie tylko retrospektywna opowieść matki o nastoletniej ciąży, traumie, przemocy i opresyjności rodziny, braku systemowego wsparcia; walce o godność i możliwość normalnego życia – z ciągłym pytaniem czym ono jest, od czego i od kogo zależy.
W języku polskim, z tłumaczeniem na PJM, z napisami w języku polskim, z pętlą indukcyjną.
- 21:15 „Zatrzymany – Białoruś 2020” spotkanie z Tatianą Żuridovą – autorką opowiadania „Zatrzymany” oraz z jego bohaterami
- 22:30 Dyskusja: „Nie mówmy tylko o problemach kobiet”
W języku polskim, z tłumaczeniem na PJM, z pętlą indukcyjną, z audiowstępem.
Niedziela 29 czerwca 2025 - finał konkursu na czytania performatywne
- 13:30 Rozpoczęcie III konkursu na dokumentalne czytanie performatywne
Transmisja online na profilu Instytutu Grotowskiego na Facebooku.
Wszystkie wydarzenia w ramach konkursu odbędą się w języku polskim z tłumaczeniem na PJM oraz z pętlą indukcyjną, a ponadto zostaną poprzedzone audiowstępem.
13:45–16:30 I blok czytań
- „My na warsztacie” Doroty Brauntsch i Sandry Staletowicz
Czytanie o budowie Nowych Tych, w którym mapy i architektura przeplatają się z obrazami polskiego społeczeństwa oraz opisem ambicji architektek i architektów tworzących nowe miasta.
- „Opiekuńcze więzienie” Vasylyny Martseniuk
Opowieść o tym, jak ukraińskie rodziny radzą sobie z opieką nad osobami starszymi w warunkach wojny.
- „7 pudełek” Tomasza Borczyka
Opowieść o naszej relacji z przedmiotami, o wspomnieniach, przeprowadzkach i życiu nomadzkim, do którego mniej lub bardziej zmuszeni są przedstawiciele i przedstawicielki pokolenia, którego nie stać na mieszkania i domy.
- „Matwórczyni” Yany Alekseenko
Historia o kobiecie, która jest matką i twórczynią. Ma dziecko lub dwoje albo pięcioro, a jednocześnie rodzi podczas wywiadu.
- 16:30 Dyskusja z twórcami i twórczyniami czytań z bloku I "Porozmawiajmy o domu"
18:00–20:30 II blok czytań
- „Eden Open Source” Moniki Popiel
Wielozmysłowe, interaktywne czytanie performatywne eksplorujące temat wstydu.
- „Nie chcę tu być” Łucji Lange
Czytanie o matce, której nastoletnia córka popełniła samobójstwo. Historia ukazująca dramat rodzica po śmierci dziecka.
- „Zabawa na działce” Jana Saraty
Podróż do granic cielesności, samotności i euforycznych uniesień. Bohaterowie poprzez fragmentaryczne, intymne rozmowy odsłaniają mechanizmy budowania relacji w subkulturze chemseksu.
- „Inwazja” Aliny Sarnackiej, Rimmy Tyshkevych i Aliny Kostiukovej
Historia o seksworkerkach żyjących w kraju ogarniętym wojną.
- 20:30 Dyskusja z twórcami i twórczyniami czytań z bloku II "Porozmawiajmy o wstydzie"
- 22:00 Ogłoszenie wyników konkursu, zakończenie festiwalu
Jury – Agnieszka Bresler, Grzegorz Chojnowski, Urszula Glensk, Alina Szeptycka i Wojtek Ziemilski – wyłoni zwycięzcę, którego tekst zostanie wystawiony na scenie Instytutu Grotowskiego w przyszłym sezonie.
Wydarzenia towarzyszące
W ramach festiwalu w Bulvarach (ul. Księcia Witolda 11) odbędą się także warsztaty:
- Prowadzone przez Wojtka Ziemilskiego: czw. 26.06, 10:00-13:00, sob. 28.06 10:00-13:00
- Prowadzone przez Dinę Czmuż: 26–27.06.2025, 16:00–18:00
- Krąg dialogowy prowadzony przez Dorotę Whitten i Maję Zabokrzycką z Domu Pokoju
