Najważniejsze informacje (kliknij, aby przejść)
Racibórz Dolny to suchy zbiornik przeciwpowodziowy (retencyjny, zalewowy) zlokalizowany na Odrze w województwie śląskim – kilka kilometrów na południe od miasta Racibórz. Jego zadaniem jest obniżenie wielkiej wody płynącej Odrą z południa na północ i przeciwdziałanie połączeniu się jej z falami niesionymi przez Nysę Kłodzką.
Jak działa Racibórz Dolny
Racibórz Dolny to największy zbiornik przeciwpowodziowy w Polsce. Jego powierzchnia to 26 kilometrów kwadratowych, czyli prawie tyle samo co Cieszyna. Maksymalna pojemność to 185 milionów metrów sześciennych, czyli 185 miliardów litrów!
Zbiornik można porównać do gigantycznej wanny – wielkości miasta. Do prostego wytłumaczenia tego, jak działa, przydatna jest jeszcze jedna informacja o jego budowie. Otoczony jest zaporami (bocznymi oraz czołową) o łącznej długości 22 kilometrów. W nich posadowione są urządzenia wpuszczające wodę z Odry do zbiornika po południowej stronie i wypuszczające z niego wodę do rzeki po stronie północnej.
Zasadniczo dzieje się to w tym samym czasie. — Wezbrane wody z Odry wpływają do zbiornika i rozlewają się w jego czaszy, wypełniają ją w sposób kontrolowany — wyjaśnia Linda Hofman z Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej (RZGW) w Gliwicach. — Jednocześnie odbywa się odpływ wody ze zbiornika do koryta rzeki po drugiej stronie, oczywiście w bezpiecznych ilościach.
Racibórz Dolny zmniejszył falę
Podczas trwającej na Dolnym Śląsku powodzi zbiornik Racibórz Dolny zaczął przyjmować wodę z Odry 15 września (w niedzielę) rano. Do poranka 17 września (wtorek) napełnił się w 79 procentach. — Zaznaczam, że to zamierzone działanie. Do stu procent dużo brakuje, a ponadto nic nie wskazuje na to, że wypełni się całkowicie. W kolejnych dniach wody napływać będzie Odrą coraz mniej. Sytuacja jest bezpieczna i opanowana — poinformowała nas we wtorek przed południem Linda Hofman. — Przystąpimy do sukcesywnego, powolnego i kontrolowanego wylewania z niego wody do koryta rzeki, zgodnie z procedurami — dodaje.
Z danych szacunkowych RZGW wynika, że w zbiorniku uwięziona została największa fala powodziowa. — Przechwyciliśmy ją i zmniejszyliśmy. Najgorsze już za nami — twierdzi Linda Hofman. — Poziom w rzece opada, więc za jakiś czas będziemy mogli wylewać do niej coraz więcej ze zbiornika, zgodnie z instrukcją gospodarowania wodą na tym obiekcie.
W efekcie w stronę Opola – i dalej do Wrocławia – popłynie łagodniejsza fala powodziowa. Ale druga nadciąga przecież Nysą Kłodzką, która wpada do Odry. Lepiej żeby obie się nie spotkały i nie skumulowały. To kolejny cel pracy Raciborza Dolnego. Przetrzymywanie w nim wody i zrzucanie jej w kontrolowany sposób ma sprawić, że fale z Odry i Nysy Kłodzkiej dotrą do Wrocławia osobno.
Według najnowszych modeli estymacyjnych największa woda ma przypłynąć do Wrocławia w piątek 20 września. Teoretycznie nie wyrządzi miastu krzywdy, ponieważ spodziewany przepływ to 2600 metrów sześciennych na sekundę, a miejski system ochrony, czyli Wrocławski Węzeł Wodny, składający się m.in. polderów (terenów zalewowych), kanałów i wałów, jest w stanie przyjąć i przepuścić falę o wielkości 3100.
Kluczowy w obronie przed powodzią
Racibórz Dolny, obniżający poziom wody, jest więc kluczowym elementem ochrony przeciwpowodziowej dla trzech województw: śląskiego, opolskiego i dolnośląskiego. Teraz element jego infrastruktury miał jednak chwilę słabości. W nocy z 16 na 17 września (z poniedziałki na wtorek) rów opaskowy na jego przedpolu zaczął przeciekać, ale usterka została szybko zabezpieczona. Awaria wynikała z tego, że to pierwszy tak poważny test dla całego urządzenia hydrotechnicznego. Przeciek nie zagrażał ponoć sprawności jego działania.
Budowa zbiornika trwała w latach 2013-2020, kosztowała około 2 miliardów złotych i była dofinansowana przez Unię Europejską. Aby powstał, konieczne było przesiedlenie ok. 700 mieszkańców dwóch wsi.
Podstawową funkcją Raciborza Dolnego, przy wsparciu pobliskiego polderu Buków, jest radykalne zmniejszenie zagrożenia powodziowego w dolinie rzeki Odry poprzez obniżanie fali, a także opóźnianie czasu jej dotarcia do ujścia Nysy Kłodzkiej, żeby obie nie nałożyły się na siebie.
