Profesor, który badał zapominających
Data odsłonięcia popiersia słynnego na całym świecie lekarza nie jest przypadkowa. Właśnie 19 grudnia 1915 roku, czyli 110 lat temu zmarł prof. Alois Alzheimer. Wrocław był ostatnim przystankiem w jego życiu i karierze akademickiej. Kierował tu Katedrą Psychiatrii Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Kliniką Psychiatryczną i Chorób Nerwowych.
W XXI wieku mówimy o Aloisie Alzheimerze głównie w kontekście nazwanej jego nazwiskiem jednostki chorobowej, rzadko pomyślimy o lekarzu, któremu zawdzięczamy opis „specyficznej choroby kory mózgowej”.
– Alois Alzheimer był w zasadzie anatomopatologiem, który zajmował się psychiatrią. Przyjmował pacjentów i z nimi rozmawiał, ale zajmował się też badaniami mózgu. Jako pierwszy opisał przypadek pacjentki Augusty Deter, której poświęcił dużo czasu. Opiekował się nią przez kilka lat, nawet płacił za jej pobyt w szpitalu, a po jej śmierci otrzymał do analizy jej mózg.
Podczas badań mózgu zauważył, że choroba otępienna jest wywołana konkretnymi zmianami. Pewne z nich udowodnił i te ustalenia są do dzisiaj ważne. Natomiast nie ma dzisiaj, tak jak i za czasów profesora Alzheimera, możliwości leczenia choroby – tłumaczy dr hab. n. med. Krzysztof Wronecki, kardiochirurg dziecięcy, historyk medycyny, profesor Collegium Witelona.
Prof. Krzysztof Wronecki odczytał też specjalne orędzie prof. Wojciecha Witkiewicza, w którym dyrektor Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego we Wrocławiu pisze, że odsłaniając to popiersie oddaje się hołd nie tylko wybitnemu lekarzowi i badaczowi, ale także milionom pacjentów na całym świecie, którzy mierzą się z chorobą Alzheimera oraz ich bliskim.
„Choroba Alzheimera w wyjątkowo trudny sposób dotyka tego, co najbardziej ludzkie – pamięci, tożsamości i relacji, dlatego niezwykle ważne są wszystkie działania, które zwiększają świadomość społeczną, sprzyjają badaniom nad tak wyczekiwanymi nowymi terapiami, przypominają o potrzebie empatii i solidarności” – podkreślał prof. Wojciech Witkiewicz.
Popiersie Aloisa Alzheimera we wrocławskim Ratuszu
Popiersie legendarnego profesora znalazło się w Galerii Słynnych Wrocławian, w której upamiętniani są ludzie szczególnie ważni dla historii i tożsamości Wrocławia. Od XII-wiecznej pary książęcej (Henryk Brodaty i św. Jadwiga) poprzez Benedykta Polaka, Edytę Stein, po prof. Jana Mikulicza-Radeckiego, Henryka Tomaszewskiego, Tadeusza Różewicza i Wandę Rutkiewicz.
Teraz możemy też oglądać popiersie prof. Aloisa Alzheimera (1864-1915). Pomysłodawcą uzupełnienia galerii o wybitną postać jest psycholog i pedagog, pasjonat dokonań i postaci Alzheimera, prof. Adam A. Zych, związany z Wrocławiem i Uniwersytetem Dolnośląskim DSW.
Popiersie wyrzeźbił w marmurze (podstawa z piaskowca) Tomasz Rodziński.
– Zadaniem rzeźbiarza jest uchwycić to, co jest najbardziej istotne w portrecie – proporcje, rysy charakterystyczne, używać środków rzeźbiarskich do wyrażania tych treści. Wtedy rzeźba popiersie jest ciekawa i oddaje charakter modela – podkreśla artysta.
Przyznaje, że w przypadku wykonania popiersia prof. Alzheimera praca nie należała do najłatwiejszych, Do dyspozycji rzeźbiarz miał tylko trzy zdjęcia swojego modela.
Popiersie prof. Aloisa Alzheimera zostało wykonane dzięki wsparciu środków miasta Wrocław (z dyspozycji WCA/BWU).
Podczas uroczystości mini recital dała harfistka Ligia Nowak, a w programie znalazły się utwory Alphonse'a Hasselmansa i Louisa Spohra.
Można było też obejrzeć kilkunastominutowy dokument Leszka Wolnego poświęcony postaci prof. Alzheimera. Narratorem filmu był prof. Krzysztof Wronecki.
Już wkrótce musical o słynnych wrocławianach w AST
Prorektor Akademii Sztuk Teatralnych prof. Ewelina Ciszewska zapowiedziała podczas uroczystości odsłonięcia popiersia prof. Alzheimera, że lekarz będzie jednym z bohaterów powstającego musicalu o słynnych wrocławianach. Premierę zaplanowano na marzec 2026.
