Na skróty (kliknij, aby przejść)
Kim byli? Ruch Wolność i Pokój
Ruch „Wolność i Pokój” powstał w 1985 roku jako wyraz sprzeciwu wobec obowiązkowej służby wojskowej w komunistycznym wojsku i konieczności składania przysięgi wojskowej na wierność sojuszowi ze Związkiem Sowieckim. Katalizatorem do jego powstania było aresztowanie Marka Adamkiewicza ze Szczecina, który – powołany po studiach do odbycia służby wojskowej – odmówił złożenia przysięgi. Za niezgodne z własnymi przekonaniami uznał fragmenty roty mówiące o staniu na straży władzy ludowej i przymierzu z Armią Sowiecką. Skazanie Adamkiewicza stało się przysłowiową iskrą.
Ruch „Wolność i Pokój” jako jeden z pierwszych zdecydował się na jawne akcje, świadomie rezygnując z konspiracyjnych reguł rządzących podziemiem solidarnościowym. Hasła pacyfistyczne łączyły się z troską o środowisko naturalne. WiP-owcy demonstrowali przeciwko budowie w oparciu o przestarzałą sowiecką technologię elektrowni jądrowej w Żarnowcu, a we Wrocławiu protestowali przeciwko istnieniu Huty Siechnice, która zatruwała powietrze i tereny wodonośne Wrocławia.
W 2025 roku decyzją Rady Miejskiej Wrocławia, ruch Wolność i Pokój wyróżniony został Nagrodą Wrocławia.
Warto przypomnieć, że Ruch „Wolność i Pokój” współpracował z Solidarnością Polsko-Czechosłowacką oraz Pomarańczową Alternatywą, organizując akcje i protesty, które przeszły do historii – jak choćby słynny „Marsz Wielkanocny” z 1989 roku.
Wrocławskie obchody 40. rocznicy Ruchu „Wolność i Pokój” odbywają się w Centrum Historii Zajezdnia. W sobotę 18 października będzie okazja do spotkania z udziałem świadków historii – uczestników ruchu z lat 80. Wśród nich m.in. Marka Krukowskiego, Grzegorza Francuza, Marka Adamkiewicza, Grzegorza Majewskiego oraz innych bohaterów sprzed kilku dekad.
- Kiedy? 18 października (sobota), godz. 11:00–17:00
- Gdzie? Centrum Historii Zajezdnia, Wrocław, ul. Grabiszyńska 184
- Ważne: wstęp wolny!
40-lecie ruchu Wolność i Pokój. Program wydarzeń
11:00–11:15 – otwarcie debaty
PANEL I – Praktyka wolności. Sztuka Pokoju (11:15–12:00)
- prof. dr hab. Adam Chmielewski (UWr)
- prof. dr hab. Piotr Czauderna (WiP, GUMed)
- moderator: dr hab. Grzegorz Francuz (WiP, UO)
PANEL II – Wojna i pokój. Jakie znaczenie ma dziś postawa non-violence? (12:30–13:15)
- Marek Adamkiewicz (WiP)
- Wojciech Jankowski (WiP)
- dr Marek Krukowski (WiP)
- dr hab. Mariusz Maszkiewicz (WiP, UKSW)
- moderator: dr hab. Jerzy Żurko (WiP, UWr)
PANEL III – Wolność. Między cenzurą, poprawnością i dezinformacją (14:30–15:15)
- Zuzanna Dąbrowska-Denisiuk (WiP, PAP)
- Marcin Mamoń (WiP)
- dr Dariusz Zalewski (WiP)
- dr hab. Jerzy Żurko (WiP, UWr)
- moderator: dr hab. Piotr Matczak (WiP, UAM)
PANEL IV – Środowisko naturalne. Ochrona a rozwój cywilizacyjny (15:45–16:30)
- Jarosław Dubiel (WiP)
- dr hab. Grzegorz Francuz (WiP, UO)
- dr hab. Piotr Matczak (WiP, UAM)
- Krzysztof Smolnicki (WiP, Ekocentrum)
- moderator: dr Marek Krukowski
16:45–17:00 –podsumowanie debat i zakończenie
