Walentina Timofiejewna Apanasiewicz jest bohaterką książki Swietłany Aleksijewicz „Czarnobylska modlitwa. Kronika przyszłości” . Natalia Sołtysik przeniosła na scenę jeden jej rozdział - „Samotny głos ludzki”.
Przygotowując spektakl realizatorzy (reżyser oraz scenografka Anna Czarnota, fotograf Ernest Wińczyk i Maryla Zielińska, kierownik literacki teatru) wybrali się w maju na Białoruś i Ukrainę.
– Użyliśmy mojego strachu, by sprawdzić na sobie co znaczy bać się niewidzialnego. Mój niepokój zmienił się w sens podróży – tłumaczy Natalia Sołtysik. – Chcieliśmy się zbliżyć do tego, co zmieniło życie naszej bohaterki - dodaje.
Przemieszczali się samochodem po pustych, płaskich, ciągnących się w nieskończoność, przestrzeniach Białorusi. Krajobraz zainspirował ich do nakręcenia filmu o ostatnim człowieku na ziemi, ocalałym po katastrofie. Przemierza on pustkowia szukając innych ludzi, innych oznak życia. W jego rolę wcieliła się Natalia Sołtysik. To ona jest także na plakacie do spektaklu – w białym kombinezonie, przytulona do góry toksycznych odpadów. Film stał się częścią spektaklu. Podtytuł - „The last human dog” - przedstawienia związany jest bezpośrednio z wyprawą – w Sławutyczu spotkali bezpańskie psy. Powoli oswajali je. Psy zaufały im i podjęły z nimi zabawę. – Ostatni człowiek chce stać się psem lub czymkolwiek – komarem, wodą – byleby natura znów przyjęła go do siebie – tłumaczy Sołtysik.
Takim człowiekiem jest właśnie Walentina, żona likwidatora szkód po katastrofie jądrowej. Straciła męża 26 lat temu, ale wciąż żyje miłością do niego, nie pozwala mu odejść. W roli Walentiny zobaczymy Irenę Rybicką, jej męża zagra Tomasz Orpiński. Walentina próbuje się zmierzyć z katastrofą w Czarnobylu, zrozumieć powiązany z nią swój los. Widzimy ją na scenie –kontenerze, kiedy opowiada o chorobie swojego męża. W tle odlicza Anatolij Kaszpirowski – popularny w latach 80. telewizyjny uzdrowiciel. „Adin, dwa, tri, czetirie, piat’…” – słychać jego monotonny głos. Walentina z fryzurą a la Julia Tymoszenko szepcze: „Morze było wszędzie, tak jak niebo. Niebieściuteńkie. A on był obok mnie”. W kolejnej scenie wspomina: „Umarł i leżał bardzo gorący. Nie wolno go było dotykać”. „Przywieźli urnę, dotknęłam ręką. Nic strasznego. Było tam coś jak muszelki nad brzegiem morza. Kiedy dotykałam jego rzeczy nic nie czułam, dopiero wtedy czułam jakbym go objęła”
- Pomysł na kontener na scenie pojawił się w Kijowie, gdy zwiedzaliśmy Muzeum Czarnobyla – wyjaśnia Anna Czarnota. – Można tam zobaczyć makietę reaktora jądrowego, która jest tak zbudowana, że patrząc pod odpowiednim kątem zobaczymy wybuch. Kontener skojarzył nam się z makietą i z sarkofagiem przykrywającym szczelnie obiekt radiacji. Kontener jest też jak klatka, pułapka, jak kapsuła czasu, w której od 26 lat żyje bohaterka – dodaje scenografka.
Przedstawieniu w ramach cyklu „Prosta historia” towarzyszy wystawa, którą oglądać można w górnym foyer teatru. Składają się na nią fotografie Ernesta Wińczyka, Anny Czarnoty i Natalii Sołtysik i fragmenty nagrań z wyprawy na Białoruś i Ukrainę. Zobaczymy też makiety – miniatury kontenera-klatki z umieszczonymi w ich wnętrzu instalacjami, przedstawiającymi historie z „Czarnobylskiej modlitwy”.
Agnieszka Kołodyńska
„Walentina. The last human dog” – premiera 21 września we Wrocławskim Teatrze Współczesnym, reż. Natalia Sołtysik, scenografia i kostiumy – Anna Czarnota, występują Irena Rybicka, Tomasz Orpiński.
