Kowalscy muszą wypocząć. Wystawa o Pafawagu i czasie wolnym

Jak na przestrzeni lat zmieniała się relacja pracy do odpoczynku? Kowalscy muszą wypocząć to wystawa o formach spędzaniu czasu wolnego w okresie socjalizmu. W opowieści o Państwowej Fabryce Wagonów „Pafawag” koncentrujemy się na koncepcie równowagi między pracą a odpoczynkiem.

Praca to nieodłączny element naszego życia. W wieku produkcyjnym spędzamy w niej codziennie ⅓ czasu. Choć podejście do pracy przekształcało się na przestrzeni lat, to w kwestii materialnej zmieniło się niewiele: pracujemy, by móc się utrzymać. Czym jednak, w odniesieniu do pracy, jest odpoczynek? Jak podchodzono do niego w dobie socjalizmu, kiedy pojęcie wczasów dopiero zaczynało krystalizować się wśród robotniczego społeczeństwa?

Państwowa Fabryka Wagonów „Pafawag” to jedno z pierwszych uruchomionych po 1945 roku przedsiębiorstw we Wrocławiu. Jako jeden z największych w tym czasie zakładów pracy obarczona była ogromnym ciężarem politycznym. Było to specyficzne „miasto w mieście”, gdzie na ponad stuhektarowym obszarze produkowano tabor kolejowy, a także wprowadzano praktyki humanizacji pracy. Idea ta była bardzo popularna w okresie PRL jako pokłosie postępującego po wojnie procesu uprzemysłowienia. Intensywna industrializacja zaś wpływała na inne dziedziny życia społecznego.

Kultura fizyczna, wycieczki, ośrodki wypoczynkowe, domy kultury – oraz związane z nimi formy spędzania wolnego czasu, miały być ekwiwalentem za trud włożony w ciężką pracę. Równolegle rozwijała się charakterystyczna architektura i kultura wizualna ówczesnego Wrocławia, po której ślad już niemalże zaginął. Prezentowane na wystawie pamiątki, pochodzące zazwyczaj z prywatnych zbiorów pracowników, są jednymi z niewielu zachowanych materiałów oddających ducha projektowania w tamtych czasach. W kontekście wystawy stały się podstawą do snucia opowieści o humanizacji pracy i jej wizualnych przejawach.

Wystawa Kowalscy muszą wypocząć jest prezentacją znalezionej spuścizny po Pafawagu. Dobór materiałów podyktowany został chęcią pokazania pamiątek związanych z rekreacją i wypoczynkiem. Projektowane zarówno przez profesjonalistów, jak i amatorów, materiały na trwałe wpisały się w historię miasta. Bez nich trudno oddać pełen obraz rekreacji, czasu wolnego i codzienności ludzi związanych z Pafawagiem. Ekspozycja obejmuje wybrane działy tematyczne, takie jak kultura fizyczna, wycieczki zakładowe, imprezy okolicznościowe, ośrodki wypoczynkowe oraz estetyzacja otoczenia w środowisku pracy. Obok projektów anonimowych twórców pokażemy m.in. prace Wacława Szpakowskiego i Ryszarda Więckowskiego.

• Kuratorka: Iwona Kałuża
• Program galerii: Katarzyna Roj
• Produkcja i koordynacja: Joanna Sokalska
• Promocja: Joanna Glinkowska
• Współpraca z publicznością: Daria Chraścina, Magdalena Weber
• Identyfikacja wizualna: Łukasz Walawender
• Scenografia wystawy: Hubert Kielan
• Montaż: Tomasz Koczoń, Marcin Pecyna, Michał Perucki
• Tłumaczenia: Romana-Olga Bednarchuk, Jerzy Chyb
• Organizator: BWA Wrocław Galerie Sztuki Współczesnej
• Partner: Fundacja na rzecz Kultury i Edukacji im. Tymoteusza Karpowicza we Wrocławiu
• Patroni Medialni: Notes na 6 Tygodni, Zwykłe Życie, Format

Podziękowania za udostępnienie materiałów: Stanisław Bobowiec, Łukasz Kujawski, Anna Szpakowska-Kujawska, Ryszard Więckowski, Zbigniew Wojciechowski, Alstom Pojazdy Szynowe Sp. z o.o., Stowarzyszenie Byłych Pracowników „Pafawag”, Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu.