Nagroda Jana Nowaka-Jeziorańskiego – emisariusza Armii Krajowej, dyrektora Radia Wolna Europa i doradcy prezydentów, została ustanowiona przez niego samego wspólnie z Kolegium Europy Wschodniej, Miastem Wrocław, Uniwersytetem Wrocławskim oraz Zakładem Narodowym im. Ossolińskich. Jest przyznawana osobom i instytucjom, jako wyraz uznania dla działania i myślenie o państwie jako dobru wspólnym oraz za działalność na rzecz praw człowieka. Po raz pierwszy została wręczona w 2004 roku i określana jest jako jedna z najbardziej prestiżowych nagród w Polsce.
Zgodnie z decyzją fundatora nagroda ta jest przyznawana za myślenie o państwie jako o dobru wspólnym, co jest wielką sztuką w świecie targanym podziałami i pełnym polaryzacji. Pomaga nam w tym pamięć nie tylko ta odwołująca się do zdarzeń historycznych, ta pomnikowa związana z rocznicami, kwiatami i zniczami, przywołująca bohaterów i ofiary. Myślę o pamięci głębszej i dojrzalszej, która każe nam minionych wydarzeń wyciągać lekcje dla nas i przyszłych pokoleń.Jacek Sutryk, prezydent Wrocławia
Z pamięci wyrasta odpowiedzialność
Ceremonia wręczenia tegorocznej Nagrody Jana Nowaka-Jeziorańskiego co roku odbywa się 4 czerwca - w rocznicę pierwszych częściowo wolnych wyborów z 1989 roku. Również tym razem zgromadziła we wrocławskim Ossolineum przedstawicieli świata nauki, kultury i polityki. W tym roku jej laureatem zostało Miejsce Pamięci i Muzeum Auschwitz-Birkenau.
Pamięć o zdarzeniach tamtych lat jest pamięcią całego świata i każdego z nas. Z tej pamięci i szacunku do ofiar wyrasta indywidualna odpowiedzialność. Nigdy nie przyzwolimy na powtórzenie tamtej historii.Jacek Sutryk
Miejsce, które nie pozwoli zapomnieć
Miejsce Pamięci i Muzeum Auschwitz-Birkenau to instytucja od lat strzegąca prawdy historycznej i przypominająca światu o tragedii Holokaustu. Powstało w 1947 roku na terenie największego obozu koncentracyjnego Trzeciej Rzeszy i jedynego, który równocześnie funkcjonował jako centrum eksterminacji więźniów w komorach gazowych. W ciągu niespełna pięciu lat zgładzono tam ponad milion ludzi – przede wszystkim Żydów, ale też Polaków, Romów i Sinti, sowieckich jeńców wojennych i więźniów wielu innych narodowości.
Jak powiedział Dr Piotr Cywiński, dyrektor Miejsca Pamięci i Muzeum Auschwitz-Birkenau, jest to bardzo wzruszający moment.
Reprezentujemy już kolejne pokolenie ludzi, którzy z ogromnym poświęceniem oddali się pracy w trudnym i wymagającym miejscu. Dziś żyjemy w dość burzliwym świecie. Miejsc pamięci potrzebujemy bardziej niż kiedykolwiek wcześniej.dr Piotr Cywiński
Wybitne grono nagrodzonych
W gronie dotychczasowych laureatów Nagrody Jana Nowaka-Jeziorańskiego są m.in.:
- Tadeusz Mazowiecki, pierwszy premier III RP
- George H. Bush, 41. prezydent USA
- Vaclav Havel, były prezydent Czech, pisarz, dramaturg, działacz opozycji antykomunistycznej
- Zbigniew Brzeziński, doradca ds. bezpieczeństwa prezydenta USA, politolog;
- Instytut Literacki „Kultura”
- Leszek Balcerowicz, były wicepremier i minister finansów
- Swiatłana Cichanouska, liderka białoruskiej opozycji
- Javier Solana, były sekretarz generalny NATO
- Hanna Suchocka, była premier, minister sprawiedliwości i prokurator generalny oraz ambasador RP w Watykanie
- Javier Solana, hiszpański polityk, w latach 1995–1999 sekretarz generalny NATO
