Specjaliści są zgodni – samotność potrafi dotykać wszystkich, niezależnie od wieku, wykształcenia czy statusu społecznego. Na ostatniej w 2021 r. sesji miejscy radni przyjęli projekt rezolucji przygotowanej przez prezydenta Wrocławia, która ustanowić ma rok 2022 Rokiem Dobrych Relacji – Przeciw Samotności.
– Dobre, wzajemne relacje to lek na samotność. Miasto to wspólnota mieszkańców, a my chcemy zadbać o tych, którzy czują się samotni. Cały przyszły rok będziemy się przyglądać problemowi samotności. Nawet jeśli kogoś to zjawisko nie dotyczy osobiście to warto rozejrzeć się wokoło – zapowiadał przyszłoroczne działania Jacek Sutryk.
Zgodnie z powstającym harmonogramem przyszłorocznych wydarzeń w trakcie roku odbędą się m.in. konferencja naukowa poświęcona zjawisku samotności, specjalna kampania informacyjna, edycje specjalne Dnia Życzliwości, Wrocławskiej Potańcówki, Dni Seniora czy wakacyjne festyny osiedlowe i planowany na lipiec festyn.
Światowy Dzień Samotnych obchodzony jest 27 lipca.
– Przez cały rok, przy okazji wielu działań, będziemy z jednej strony chcieli dotrzeć do osób samotnych, wskazać im ścieżki i możliwości pomocy, a z drugiej strony będziemy chcieli uwrażliwić na ten temat osoby, których pozornie temat może nie dotyczyć – mówi Dorota Feliks, dyrektor Wrocławskiego Centrum Rozwoju Społecznego i dodaje: - Lista wydarzeń jest otwarta, dlatego jeśli jakakolwiek organizacja chciałaby podjąć ten temat to zachęcamy do kontaktu z nami.W działania podczas roku włączą się także m.in. wrocławskie instytucje kultury czy Centra Aktywności Lokalnej.
Nawet jeśli jesteś sam, nie musisz być samotny
Izolacja, kwarantanna, lockdown te słowa, niestety, weszły już na stałe do naszego słownika. Przez pandemię musimy ograniczać kontakty z rodziną, kolegami ze szkoły i pracy. Ostatnie dwa lata to dla wielu nie tylko lęk o zdrowie i życie bliskich z powodu koronawirusa, ale i walka z inną chorobą XXI wieku – osamotnieniem.
– Ludzi samotnych jest coraz więcej i dotyczy to wszystkich grup wiekowych, począwszy od wczesnych lat dziecięcych. Samotność nie jest przypisana jedynie do starości – mówi dr Maria Grygier-Frąckiewicz, wrocławska psycholog. Pandemia dodatkowo pogłębiła problem, bo pierwszym zaleceniem lekarzy w walce z COVD-19 jest ograniczenie kontaktów.
Samotni nie tylko seniorzy
Według „Raportu o samotności po pierwszym roku pandemii 2021”, który przygotowała Szlachetna Paczka, co trzeci Polak powyżej 75. r.ż. mieszka sam. Seniorzy cierpią z powodu izolacji najbardziej, bo do braku kontaktu z ludźmi dochodzi obawa o zdrowie i samotną śmierć w domu czy w szpitalu.
Ale młodsze pokolenia także mają swoje obawy. Dzieci są odcięte od rówieśników i przytłoczone samodzielną nauką podczas lekcji zdalnych. Ich rodzice żyją natomiast w poczuciu niepewności jutra, bojąc się utraty zdrowia lub pracy.
Samotność a osamotnienie
Arystoteles się nie mylił: człowiek to istota społeczna. Życie w odosobnieniu, w ciągłym poczuciu zagrożenia powoduje u wielu osób wręcz fizyczne cierpienie. I jeśli obserwujesz u siebie bądź u bliskiej osoby drażliwość, niepokój, zaburzenia uwagi i pamięci, zmęczenie, bóle głowy czy ucisk w klatce piersiowej, poszukaj pomocy.
W psychologii wyróżnia się dwa stany: samotności i osamotnienia. – Samotność to fakt bycia samym bądź życia w izolacji od innych osób, bez bliskich, rodziny, przyjaciół czy znajomych. Z kolei osamotnienie to stan odczuwania braku bliskiej osoby lub braku towarzystwa połączony z poczuciem opuszczenia – wyjaśnia prof. Adam A. Zych, psycholog i pedagog z Dolnośląskiej Szkoły Wyższej we Wrocławiu. – Osamotnienie jest stanem emocjonalnym. Jest wyrazem rozbieżności między poziomem kontaktów, jakich człowiek pragnie, a liczbą rzeczywistych kontaktów – dodaje.
O 15 papierosów dziennie
W ostatnim roku co czwarty Polak odczuł pogorszenie nastroju, jedna na cztery osoby – spadek energii, a 17 proc. z nas cierpi na bezsenność (wg raportu Szlachetnej Paczki). Badania amerykańskich naukowców wskazują, że samotność może skrócić życie tak jak palenie 15 papierosów dziennie. Długa izolacja zmienia pracę organizmu – osłabia jego odporność i nasila występowanie stanów zapalnych. Od kilku lat psychologowie proponują wpisanie samotności do międzynarodowej klasyfikacji chorób i zaburzeń psychicznych.
Gdzie szukać wsparcia?
Nie zastanawiaj się długo – najważniejsze jest to, co czujesz. Jeśli w twoim życiu jest za mało innych ludzi, działaj lub poproś o pomoc.
Sprawdź, jak możesz mimo pandemii nawiązać relacje z innymi osobami, poszukaj akcji i spotkań online, wykorzystaj wyjścia na tyle, na ile to możliwe.
Jeśli twój stan emocjonalny uniemożliwia ci samodzielne działanie, zgłoś się do swojego lekarza rodzinnego – może zlecić badania, zadbać o wzmocnienie fizyczne lub skierować do specjalisty.
W razie konieczności podejmij terapię; pamiętaj, że o osamotnieniu decyduje często nasze złe nastawienie do innych i lęk przed kontaktami.
We Wrocławiu kampanie i programy miejskie przeciwdziałające samotności prowadzą: Wrocławskie Centrum Rozwoju Społecznego, NGO-sy, Wydział Zdrowia UMW i Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej.
Ludzi samotnych jest coraz więcej i dotyczy to wszystkich grup wiekowych, począwszy od wczesnych lat dziecięcych.
Jednym z takich działań jest telefon WCRS-u „Nie bądź sam”. Pod numerem 888 999 372 od poniedziałku do piątku w godz. 9-15 seniorzy mogą porozmawiać z wolontariuszami. WCRS organizuje także zajęcia online – spotkania, podcasty – nie tylko dla seniorów, ale też prorodzinne i międzypokoleniowe. W okresie przedświątecznym prowadzona jest również kampania „Poświętuj komuś święta”, zachęcająca do podzielenia się posiłkiem, upominkiem i czasem z każdym, kto tego potrzebuje.
Instytucje i organizacje pozarządowe również udzielają wsparcia osobom samotnym. Wolontariusze robią zakupy, wyprowadzają psy i pomagają w podstawowych potrzebach. We Wrocławiu przy osobach starszych mogą być również obecni wolontariusze towarzyszący. To osoby, które regularnie odwiedzają seniorów, dając poczucie, że ktoś o nich pamięta i nawiązują międzypokoleniowe przyjaźnie –mówi Marta Łopatniuk, koordynator wolontariatu Stowarzyszenie mali bracia Ubogich.
NGO-sy prowadzą także pogotowie mediacyjne, Centra Aktywności Lokalnej i Kluby Seniora. Wydział Zdrowia UMW realizuje natomiast programy wsparcia dla osób z depresją, zespołami otępiennymi, zaburzeniami psychogeriatrycznymi oraz ich rodzin i opiekunów. MOPS z kolei aktywizuje osoby samotne społecznie i organizuje wymiany rzeczy, aby zintegrować mieszkańców Wrocławia.
Bywamy samotni, bo opuszczają nas bliscy. Czasem czujemy się samotni w tłumie, wśród ludzi, gdy nie nawiążemy bliższych relacji społecznych. Samotność mogą i odczuwają często osoby, które dotyka ciężka lub przewlekła choroba somatyczna, ale także wówczas, gdy rozwijają się zaburzenia psychiczne. Bywa że objawy choroby powodują stygmatyzację, bardzo bolesną dla osoby jej doświadczającej.
Otoczenie bywa nietolerancyjne, podchodzące bez zrozumienia dla ograniczeń lub odmienności zachowań osoby chorującej. Poczucie samotności jest przemijające, a przez to mniej dotkliwe, gdy mamy różnorakie zainteresowania i alternatywy. Jeśli możemy sięgać po zasoby własne (np. pasje, hobby, aktywności dające przyjemność) lub zasoby i wsparcie, które mamy w osobach wokół nas. Tolerancyjne, przyjazne chorym społeczeństwo ułatwia funkcjonowanie każdemu i uwalnia od poczucia samotności. Mówimy o zdrowiu społecznym (Social Health), które jest równie ważne, jak inne czynniki promujące zdrowie człowieka (zdrowe powietrze, zdrowa dieta, sprawnie działające opieka społeczna i ochrona zdrowia itd).
Miasto Wrocław, stwarzając przyjazne mieszkańcom miejsca i przestrzenie wspólne, aranżując umiejętnie okazje dla spotkań wrocławian o różnych potrzebach, wzmacnia zdrowie społeczne i zapobiega zjawisku samotności.
prof. dr hab. Joanna Rymaszewska
