Kamienie milowe
Tadeusz Różewicz żył w latach: (9.10.1921 - 24.04.2014)
Poeta, dramatopisarz, prozaik, scenarzysta filmowy. Jeden z najwszechstronniejszych i najbardziej twórczych kontynuatorów europejskiej awangardy literackiej, twórca własnej poetyki, inicjator teatru absurdu. Laureat wielu wyróżnień literackich, m.in. Nagrody Literackiej Nike (za tom Matka odchodzi), Europejskiej Nagrody Literackiej, wielokrotnie wymieniany jako kandydat do Nagrody Nobla. Podczas wojny walczył w oddziałach leśnych Armii Krajowej, odznaczony Krzyżem Armii Krajowej i Medalem Wojska Polskiego. Studiował historię sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim. Doktor honoris causa wielu polskich uczelni. Najchętniej tłumaczony polski poeta (jego utwory zostały przełożone na ponad 50 języków).
Radomszczanin, gliwiczanin i wrocławianin. Mąż Wiesławy, z którą spędził 75 lat; brat reżysera filmowego Stanisława i poety Janusza; ojciec, dziadek i pradziadek. Zakochany w Karkonoszach - zgodnie ze swoją ostatnią wolą spoczął obok Świątyni Wang w Karpaczu.
"Właściwie powinno się wymawiać tylko niezbędną do życia ilość słów"
T. Różewicz, „Nowa szkoła filozoficzna”
ważne daty
-
9 października 1921
Tadeusz Różewicz urodził się w Radomsku, jako czwarty z pięciorga dzieci Władysława Różewicza i Stanisławy Marii z Gelbardów. W Radomsku uzyskał małą maturę. Tam również jeszcze przed wojną debiutował na łamach prasy młodzieżowej
-
1943-44
walczył w oddziałach leśnych Armii Krajowej (pod pseudonimem „Satyr”)
-
1944
właściwy debiut literacki, kiedy wraz ze starszym bratem Januszem, który później zginął z rąk Niemców, wydał tomik "Echa leśne", zawierający wiersze, fraszki, humoreski i wywiady
-
1945-48
mieszkał w Krakowie, gdzie studiował historię sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim. Związał się wtedy z neoawangardową drugą „Grupą Krakowską”, do której należeli m.in. Tadeusz Kantor, Jerzy Nowosielski, Andrzej Wróblewski i Andrzej Wajda
-
1949-68
mieszkał w Gliwicach, gdzie pracował jako kierownik literacki powołanego wspólnie z Wojciechem Pszoniakiem Studenckiego Teatru Poezji STEP. W tym okresie Różewicz napisał m.in. „Kartotekę”, która znajduje się w repertuarach teatrów na całym świecie
-
1968
przeprowadził się do Wrocławia, gdzie staraniem redakcji miesięcznika „Odra” i Związku Literatów Polskich, otrzymał przydział na mieszkanie przy ul. Glinianej 53. Później przeprowadzi się jeszcze do kamienicy przy ul. Januszowickiej 13 i domu przy ul. Promień 16.
-
1975
wystawienie „Białego małżeństwa” rozpoczęło wielka serię legendarnych przedstawień Teatru Współczesnego we Wrocławiu, a tylko ten jeden tytuł zagrano w ciągu kilku sezonów aż 638 razy. Współpraca pisarza z Kazimierzem Braunem, który wyreżyserował łącznie 19 premier do tekstów Różewicza, zapoczątkowała Drugą Reformę Teatru
-
1976
w pamiętnej homilii na Skałce, prymas Stefan Wyszyński nazwał spektakl Jerzego Grotowskiego Apocalypsis cum figuris oraz Białe małżeństwo Tadeusza Różewicza „obrzydliwością i świństwem”, co jeszcze bardziej połączyło tych twórców
-
2008
Nagroda Poetycka Silesius, przyznawana w dziedzinie poezji podczas festiwalu Port Literacki Wrocław – za całokształt twórczości (pierwszy laureat). Fundatorem nagrody jest miasto Wrocław, a jej nazwa pochodzi od śląskiego poety barokowego Angelusa Silesiusa
-
1 października 2000
Nagroda Literacka "Nike 2000" za książkę "Matka odchodzi"
-
2011
Dolnośląska Nagroda Kulturalna Silesia – nagroda Sejmiku Województwa Dolnośląskiego dla twórcy, którego dzieła w sposób szczególny wnoszą wkład w rozwój kultury Dolnego Śląska, promują region w Polsce i poza granicami kraju
-
24 kwietnia 2014
Poeta zmarł we Wrocławiu. Pożegnanie odbyło się w kaplicy cmentarnej na wrocławskim Kiełczowie, Mszę św. żałobną odprawił i homilię wygłosił opolski abp senior Alfons Nossol. Został pochowany na cmentarzu przy kościele ewangelickim Naszego Zbawiciela w Karpaczu Górnym
cytaty
„Przyszli żeby zobaczyć poetę
i co zobaczyli?
zobaczyli człowieka
siedzącego na krześle
który zakrył twarz
a po chwili powiedział
szkoda że nie przyszliście
do mnie przed dwudziestu laty(…)”
"biel się nie smuci
ani weseli
tylko się bieli
uparty
mówię do niej
że jest biała
ale biel nie słucha
jest ślepa
głucha
jest doskonała
i staje się
bielsza
powoli powoli."
"Osobowości patetyczne przeważnie go nie cierpią, miłośnicy poetyczności nie rozumieją, esteci zżymają się z powodu jego rzekomej przaśności, poeci życia cierpną od nadmiaru śmierci".
„Poeta w czasie pisania
to człowiek odwrócony
tyłem do świata
do nieporządku
rzeczywistości
Poeta w czasie pisania
jest bezbronny
łatwo go wtedy zaskoczyć
ośmieszyć przestraszyć(…)”
„Poeta najbardziej osobny był przez dziesiątki lat poetą najbardziej wpływowym, mnożącym zastępy swoich naśladowców, akolitów – i przeciwników”.
„Co jest pierwsze? Pisanie? Nie. Pierwsze jest czytanie. W moim wieku wydaje mi się, że to, co się czyta, jest równie ważne, jak to, co się pisze. Czasem ważniejsze, ciekawsze”.
„Różewicz to szkoła poezji współczesnej. Szkoła, którą powinien przejść każdy polski poeta. Jeśli tego nie zrobił, wielu rzeczy nie rozumie, błądzi po omacku. Różewicz to nie miejsce na mapie polskiej poezji, to osobna mapa”.
„Odejdę więc nie podzieliwszy się żadną mądrością ani okrzykiem rozpaczy; zresztą nic mnie złego nie spotkało. Nic mi się na głowę nie wali. Odejdę, ponieważ doszedłem do wniosku, że mogę tu być jutro, a mogę też nie być”.
„Właściwie powinno się wymawiać tylko niezbędną do życia ilość słów”
„Przeklęta gadanina, gdyby ludzkość razem ze mną zamknęła na wieki olbrzymią jadaczkę. Niech te dwa miliardy umilkną na jeden dzień i wszystko odzyska swój blask. Ze słowami jest o wiele gorzej niż nam się wydaje. Język kłamie myślom, rozumie pani”.
„Kto ma jeszcze czas
na pisanie wierszy
doprawdy nie mam czasu
na skończenie tego wiersza(…)”