Zawartość artykułu
O projekcie
Grow Green to projekt badawczo-rozwojowy z programu Horyzont 2020, z grupy projektów „Demonstrating innovative nature-based solutions in cities”[1] („Wprowadzanie innowacyjnych rozwiązań opartych na przyrodzie do miast”). Pełna nazwa projektu to: „Green cities for climate and water resilience, sustainable economic growth, healthy citizens and environments”. Celem szczegółowym projektu jest ocena wydajności wybranych rozwiązań opartych na przyrodzie, w zakresie adaptacji miast do zmian klimatu (czyli redukowania negatywnych skutków zmian klimatu oraz ich zapobiegania), poprawy wydajności gospodarki wodnej, zapewnienia wzrostu ekonomicznego przy spełnieniu zasad rozwoju zrównoważonego, poprawy jakości życia mieszkańców miast i wzrostu bioróżnorodności.
Projekt realizowany jest przez konsorcjum złożone z 23 partnerów z 9 państw, którego liderami są trzy miasta – Manchester (Wielka Brytania), Wrocław i Walencja (Hiszpania). W miastach tych, w wybranych lokalizacjach, powstały tzw. demonstratory (obszary pokazowe projektu), czyli obszary, na których wprowadzone zostały wybrane rozwiązania oparte na przyrodzie oraz gdzie testowana jest ich wydajność, z wykorzystaniem różnorodnych systemów monitoringu. We Wrocławiu, partnerami w projekcie są Urząd Miejski Wrocławia, ARAW (Agencja Rozwoju Aglomeracji Wrocławskiej) oraz Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, który m.in. przeprowadza monitoring wrocławskich obszarów projektowych.
Dlaczego Ołbin?
We Wrocławiu, obszarem objętym projektem jest obszar osiedla Ołbin – jednej z najgęściej zaludnionych dzielnic miasta, która charakteryzuje się intensywną zabudową śródmiejską, przewagą starych, wysokich kamienic otaczających duże, w większości pozbawione zieleni podwórka. Obszar ten, z uwagi na fakt, że ołbińskie kamienice ogrzewane są głównie piecami na węgiel, zmaga się z częstymi tzw. „epizodami smogowymi”, czyli częstymi przekroczeniami dopuszczalnych stężeń pyłów zawieszonych i benzoalfapirenu (głównie w sezonie grzewczym). Ponadto, z uwagi na przewagę powierzchni nieprzepuszczalnych, na obszarze tym zjawisko miejskiej wyspy ciepła jest najbardziej nasilone w skali miasta, mieszkańcy skarżą się również na lokalne podtopienia, szczególnie po silnych deszczach i stagnowanie wody na terenie podwórek.
Do realizacji projektu wybrano obszary 6 osiedlowych podwórek, teren zielony przy skrzyżowaniu ul. Nowowiejskiej i ul. Prusa oraz obszar ul. Daszyńskiego – razem tworzą one sieć demonstratorów - obszarów pokazowych projektu.
Lokalizację projektu wytypowano na drodze głosowania, w którym brali udział mieszkańcy Wrocławia, oraz we współpracy ze specjalistami w zakresie ochrony środowiska.
Monitoring wstępny i końcowy
Monitoring obszarów projektowych podzielony jest na dwa etapy – monitoring wstępny (pre-greening monitoring) – realizowany przed wprowadzeniem rozwiązań opartych na przyrodzie, tzn. przed ukończeniem prac związanych z budową parków kieszonkowych i towarzyszącej im infrastruktury na obszarze demonstratorów, oraz monitoring końcowy (post intervention monitoring – monitoring and evaluation), realizowany przez 2 lata po ukończeniu prac. We Wrocławiu, w ramach projektu GrowGreen, w okresie od 1.09.2018 do 31.08.2019 przeprowadzono monitoring wstępny. Monitoring końcowy realizowany jest od lutego 2020 i będzie trwał dwa lata.
Monitoring – zarówno wstępny jak i końcowy, podzielono na trzy sekcje (kategorie): monitoring środowiska, monitoring społeczny oraz monitoring ekonomiczny, ze względu na charakter poszczególnych obszarów badawczych.
Monitoring środowiska
W ramach monitoringu środowiska, zbierane są m.in. dane dotyczące jakości powietrza – dane meteorologiczne, dot. parametrów takich jak: temperatura i wilgotność powietrza, ilość i jakość opadu atmosferycznego, prędkość wiatru, jak również dane dotyczące wysokości stężeń zanieczyszczeń powietrza – projekcie GrowGreen, pomiar obejmuje monitoring zanieczyszczeń pyłowych – PM10, PM2.5 oraz B(a)P (parametry te badane są we współpracy z Wojewódzkim Inspektoratem Ochrony Środowiska we Wrocławiu).
Wykonywane są również pomiary objętości odpływu powierzchniowego, czyli ilości wody odprowadzanej do kanalizacji w czasie deszczu.
Monitoring środowiska obejmuje również badania bioróżnorodności obszarów objętych projektem, monitoring zanieczyszczenia hałasem, a także wydajności w zakresie sekwestracji (magazynowania) CO2 w roślinności i glebie.
Badania w ramach monitoringu środowiska są prowadzone celem wykazania, czy i w jakim stopniu, zastosowane rozwiązania są w stanie poprawić parametry jakości powietrza na terenach objętych projektem (redukcja średniej temperatury powietrza, zwłaszcza w odniesieniu do temperatur dobowych w czasie upałów, zwiększenie wilgotności powietrza, redukcja stężeń zanieczyszczeń powietrza), przyczynić się do zwiększenia wydajności retencji wód opadowych, a także zwiększenia bioróżnorodności na tych obszarach. Badania prowadzone są również w celu oszacowania wpływu nowo powstałych terenów zieleni (i pozostałych rozwiązań opartych na przyrodzie) na jakość parametrów środowiska w całym mieście, a w rezultacie zwiększenia adaptacji miasta do zmian klimatu.
dr Kornelia Kwiecińska
Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu