Tak brzmiały warunki kapitulacji, żłożone dowódcy twierdzy Niehoffowi:
„Do Pana Komendanta twierdzy Wrocław generała piechoty Niehoffa
Zgodnie ze złożonym przez pana przyrzeczeniem honorowego poddania zamkniętych w kotle pańskiej twierdzy i jednostek fortecznych proponuję panu następujące warunki:
1. Wszystkie oddziały znajdujące się pod pańskim rozkazem wstrzymają działania bojowe z dniem 6 maja 1945 o godzinie 14.00 czasu moskiewskiego (13.00 czasu niemieckiego).
2. Przekaże pan stan osobowy, broń, wszelkie środki bojowe, środki transportu i urządzenia techniczne w stanie nieuszkodzonym.
3. Gwarantujemy panu, wszystkim oficerom i żołnierzom, którzy zaprzestali oporu, życie, wyżywienie, pozostawienie osobistego majątku i odznaczeń, a po zakończeniu wojny powrót do ojczyzny. Całemu korpusowi oficerskiemu zezwala się na noszenie białej broni.
4. Wszystkim rannym i chorym z naszych środków zostanie udzielona natychmiastowa pomoc medyczna.
5. Całej ludności cywilnej gwarantuje się bezpieczeństwo i normalne warunki życia.
6. Panu osobiście i innym generałom zostaną pozostawione samochody z obsługą, a także odpowiednia obsługa dla generałów w niewoli.
Chciałbym jeszcze dodać do wytycznych odnośnie do przekazania twierdzy, że zapewnione przeze mnie gwarancje dotyczące oficerów i jednostek rozciągają się również na Waffen-SS, która brała udział w obronie”.
(źródło: Hans von Ahlfen, Festung Breslau w ogniu, Hermann Niehoff, Agata Janiszewska, Tomasz Głowiński,: Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2008)
.jpg)
W tej willi, zbudowanej w 1905 r., podpisano akt kapitulacji, fot. fotopolska.eu
#kronikaWrocław 6.05.1945 podpisano akt kapitulacji Festung Breslau. Trzy miesiące walk zmieniły #wrocław na zawsze "Podczas mrocznych nocy umarło miasto #breslau. A wraz z nim umarliśmy my wszyscy, to były niezliczone śmierci ludzi, zwierząt, domów, wież dzwonów, drzew" #mmw pic.twitter.com/YyC6lPq1WK
— Muzeum Miejskie Wroc (@MuzeumWroc) 6 maja 2019
Wrocławskie bunkry
Wrocław był bardzo ważnym ośrodkiem miejskim II Rzeszy. Jego gospodarcze znaczenie i nieustanny rozwój zostały docenione wraz z objęciem władzy przez cesarza Wilhelma II. W 1889 roku dowództwo pruskiej armii podjęło decyzję o utworzeniu w mieście Twierdzy. W efekcie tego do 1914 roku powstało we Wrocławiu ponad 60 najnowocześniejszych w tym czasie obiektów wojskowych, mających na celu zatrzymanie ewentualnego ataku wojsk rosyjskich.
Fort Piechoty nr 6
Jednym z takich obiektów jest Fort Piechoty nr 6, znajdujący się w lasku przy ulicy Polanowickiej. Obiekt powstał w 1891 roku. W wyniku podjęcia decyzji o utworzeniu Festung Breslau został poddany rozbudowie, która zakończyła się dopiero w 1914 roku. Pomimo udziału w obronie miasta w 1945 roku, fort uniknął poważnych uszkodzeń. Po II wojnie światowej teren ten zajmowało Ludowe Wojsko Polskie, dostosowując go do swoich potrzeb. Obecnie Fort Piechoty nr 6 jest pod opieką Wrocławskiego Stowarzyszenia Fortyfikacyjnego.
Fort Piechoty nr 4
Historia Fortu Piechoty nr 4 jest bardzo zbliżona do historii Fortu nr 6. Również powstał w 1891 roku i został przebudowany do roku 1914. Nie ucierpiał podczas walk o Festung Breslau. Po II wojnie światowej obiekt, znajdujący się przy ulicy Przestrzennej, został przejęty przez Ludowe Wojsko Polskie, które stacjonowało w nim do końca lat 80. XX wieku. W późniejszym czasie fort został zrabowany i zdewastowany. Obecnie obiekt niszczeje.
Schron przeciwlotniczy na pl. Strzegomskim
Podczas II wojny światowej obawiające się bombardowań władze III Rzeszy rozpoczęły budowę obiektów, mających zapewnić bezpieczeństwo ludności cywilnej miasta. Jedny z nich jest schron przeciwlotniczy, znajdujący się na placu Strzegomskim. Wybudowano go w latach 1942-1943. Do 1945 roku pełnił funkcję szpitala fortecznego. Nie nosząc na sobie śladów walk, po wojnie stał się magazynem. W latach 90. działały w nim małe sklepiki i pub. Dziś ma w nim swoją siedzibę Wrocławskie Muzeum Współczesne.
Schron bliźniak przy ul. Ołbińskiej
Bliźniaczy obiekt schronu z pl. Strzegomskiego znajduje się na skrzyżowaniu ulic Ołbińskiej i Słowiańskiej. Powstał w 1941 roku. Jest widocznie mniejszy niż jego „brat”, ma za to grubsze ściany (grubość żelbetu miejscami osiąga 2 m). W związku z podobieństwem do budynków, które powstały na użytek hitlerowskiego programu nuklearnego w Miersdorf, zrodziło się wiele teorii co do faktycznej roli obu wrocławskich schronów. Tez z Ołbińskiej nie jest dostępny dla zwiedzających.
Schron przy ul. Białodrzewnej
Wybudowany w 1943 roku. Dwukondygnacyjna, żelbetowa budowla wyposażona była m.in w: pralnię, ambulatorium i osobne toalety na każdym z pięter oraz dwie śluzy gazoszczelne. Po II wojnie światowej wykorzystywany był jako magazyn Akademii Sztuk Pięknych.
Tekst i zdjęcia: Bartosz Gmera
