U nas żurek i mazurek, a co na Wielkanoc jedzą inni?

To, co znajdzie się w koszyczkach, z którymi pójdziemy w Wielką Sobotę do kościołów, ma swoje znaczenie symboliczne (zobacz, co i dlaczego wkładamy do święconki) i trafi następnego na…

Trudno określić, ile czasu powinniśmy spędzić przy stole zastawionym wielkanocnymi frykasami. Śniadanie przechodzi bowiem płynnie w obiad, czego symbolem jest niewątpliwie podawany na ciepło – zależnie od regionalnej i domowej tradycji – żurek z białą kiełbasą, biały barszcz z jajkiem, a także zupa chrzanowa „z wkładką”.

Ciepłym potrawom towarzyszą wystawione na półmiskach: wędliny (szynki, kiełbasy), mięsa na zimno (pieczone, faszerowane albo w galarecie), drób, pasztety, różne sałatki i jaja w rozmaitehj postaci: w majonezie, faszerowane, z kawiorem itp. Do tego obowiązkowo chrzan i ćwikła, które poza tym, że wybornie smakują, to dobrze radzą sobie z tłuszczem w naszych organizmach.

Wielkanocne biesiadowanie nie obejdzie się bez bab drożdżowych, mazurków, tortów czy paschy, zrobionej z twarogu, masła, cukru, mleka lub śmietany, która powinna być bardzo słodka (choć znana jest też wersja bezcukrowa). 

• 1 kg tłustego białego twarogu
• kostka miękkiego masła
• szklanka cukru
• szklanka 30-proc. śmietany
• 4 żółtka
• 4 całe jajka
• bakalie (ok. szklanki), np. różne orzechy, rodzynki, skórka pomarańczowa lub cytrynowa (mogą być kandyzowane)
• opakowanie cukru waniliowego

Włoskie święta są bardzo bogate, a menu zależy od tradycji regionalnych. Włosi zaczynają od obfitego śniadania, w składzie którego są m.in. rozmaite frittaty (rodzaj omletu) na bazie jajek z dodatkami, ale to obiad jest ważniejszy. Wytedy na stołach królują makarony i lekkie sosy z dodatkiem warzyw oraz sopressante, czyli świąteczna kiełbasa, a także baranina z rożna, cielęcina, kozie mięso, podawane z ziemniakami i pieczonymi karczochami.

W niektórych regionach robi się fiadoni – rodzaj dużych pierogów z drożdżowego ciasta, wypełnionych serem i pieczonych w piecu.

Prawdziwe włoskie przysmaki to także słone torty na bazie jajek, mąki, drożdży, wody, smalcu, z nadzieniem z jajek na twardo i owczego sera (casatiello) albo z salami i wieprzowymi skwarkami (tortano) czy miękkie ciasteczka – także z jajek i sera. Znaną potrawą są też jajka po neapolitańsku – z pomidorami, oliwkami i filecikami anchois.

 Colomba Pasquale, fot. Nicola from Fiumicino (Rome), Italy, CC BY 2.0, wikimedia 

Obfity obiad wieńczy deser na czele z Colomba Pasquale – ciastem drożdżowym, naszpikowanym z bakaliami, robionym na bazie cukru, ciasta i likieru migdałowego, któremu nadaje się kształt gołębicy w locie. 

Wielkanoce menu w Hiszpanii również zależy od regionalnych tradycji. Głównym daniem pozostaje potaje de garbanzos, czyli rodzaj zupy z cieciorki. Obowiązkowy jest też dorsz (bacalao) w czerwonym, pomidorowym sosie oraz szpinak z ciecierzycą.

Na wielkanocny hiszpański stół trafiają też kabanosy (longanizas de Pascua), bułki (pepitos) – po namoczeniu w mleku są faszerowane pomidorami, tuńczykiem i gotowanymi jajkami, a potem smażone na oleju.

Regionalnie przyrządza się również tortillę, nierzadko z dodatkiem młodych warzyw, a na słodko krem kataloński (przypomina popularny crème brûlée).

 Potaje de garbanzos, fot. by Tamorlan, CC BY 3.0, wikimedia

Wielkanocnym przysmakiem na Pólwyspie Iberyjskim są torrijas, czyli smażony chleb na słodko. W mleku, zagotowanym z dodatkiem cynamonu i skórki z cytryny i cukru, zanurza się pokrojony na kromki, trochę czerstwy chleb, potem obtacza go w surowym jajku i smaży na gorącej oliwie. Potem trzeba go obtoczyć w mieszance cukru z cynamonem i wystudzić. Można go jeść z miodem, winem albo jakimś słodkim syropem.

Popularne są także buñuelos – maleńkie pączki nadziane kremem waniliowym, a także tzw. małpa wielkanocna (mona de Pascua), czyli drożdżowe okrągłe ciasto z czekoladowym jajkiem w środku. Nieraz podawany jest też rodzaj gęstego budyniu (leche frita) – z mleka, jajek i mąki kukurydzianej, z dodatkiem cynamonu i cytrynowej skórki. 

Francuzi wolą biesiadować w Boże Narodzenie, które przedkładają ponad wielkanocną celebrę. Ale na ich stołach w Święto Zmartwychwstania nie zabraknie m.in. pasztetów i jajek, np. w koszulkach ze szpinakiem. W niektórych regionach piecze się również na śniadanie ciasta w kształcie baranka (Lamala) i bywa, że świętowanie zaczyna się od szampana i pasztetu z kaczych i gęsich wątróbek (foie gras). Na świąteczny obiad obowiązkowo musi natomiast być pieczony jagnięcy udziec (gigot d'agneau), często także ryba, jak halibut czy suszony solony dorsz.

Francuskie Pâques stoją jednak zajączkami, barankami, kurczaczkami czy dzwoneczkami – z czekolady. W wielkanocną niedzielę wszystkie dzieciaki szukają ukrytych przez rodziców czekoladowych jajek (oeufs de Pâques), a i dorośli obdarowują się tego dnia samodzielnie wykonanymi albo kupionymi u cukierników czekoladkami. 

 Świąteczny przysmak – kokoretsi, fot. Ptyx, CC BY-SA 4.0, wikimedia

W niedzielę odbywa się wielogodzinne pieczenie barana, podawanego następnie z ryżem i warzywami – sałatą i ziemniakami. Przyrządza się także kokoretsi, czyli wątrobę baranią, przyprawioną i upieczoną w jelitach – ten przysmak Grecy jedzą tylko podczas świąt wielkanocnych. Jako przystawki serwują ośmiornice, choriatiki (czyli typową sałatkę grecką), najróżniejsze oliwki oraz polaną oliwą fetę, popijając to dużą ilością białego lub czerwonego wina.

Na Wyspach posdtawą uroczystego śaniadania są jajka ugotowane na twardo. Na świątecznym obiedzie natomiast rządzi pieczona jagnięcina – z sosem miętowym, ziemniakami i zielonym groszkiem – która jest od wieków tradycyjną potrawą wielkanocną w krajach anglosaskich.

Na deser Anglicy spożywają tradycyjny pudding – w wersji wielkanocnej ma on formę tarty ze słodkim sosem angielskim (custard) – przyrządzanym na mleku i żółtkach, czasem z dodatkiem mąki, skrobi kukurydzianej lub żelatyny. Pudding posypuje się rodzynkami.

Cynamonowe bułeczki, ozdobione krzyżem, fot. wikimedia

Na stołach pojawia się również simnel cake, czyli lekkie ciasto owocowe w polewie marcepanowej, na którym umieszcza się 12 marcepanowych kulek, symbolizujących 12 apostołów. W zasadzie obowiązkowe są, wypiekane już w Wielki Piątek, drożdżowe bułeczki z owocami (hot cross buns) i cynamonem, na wierzchu ozdobionych krzyżem, co z kolei symbolizuje ukrzyżowanie Chrystusa.