Panie Przemysławie, wybieramy w tym roku spośród 173 projektów. To mniej niż połowa ze wszystkich zgłoszonych, których pierwotnie było aż 386. Pół żartem pół serio można powiedzieć, że urządziliście liderom niezły pogrom. Dlaczego aż tak dużo projektów przepadło?
Przemysław Leszyński: Gdyby porównać liczbę projektów zgłoszonych do biorących ostatecznie udział w głosowaniu to zobaczymy, że ten stosunek pozostaje od wielu edycji bardzo podobny. W głosowaniu bierze udział zazwyczaj trochę mniej niż połowa pierwotnej liczby projektów. Nie jest tak, że wszystkie zostają ocenione negatywnie przez urząd. Wiele jest wycofywanych przez liderów już po etapie oceny, kiedy ustalane są strategie głosowania i na osiedlach pozostają projekty, które mają największą szansę na wygraną.
Czasami liderzy zgłaszają wiele projektów, ale w trakcie głosowania zamierzają promować tylko jeden lub dwa, więc wycofują resztę żeby nie robić sobie konkurencji. Dodatkowo, co roku część projektów pokrywa się zakresem z inwestycjami planowanymi przez gminę do realizacji niezależnie od WBO. Pozostałe projekty nie biorą udziału w głosowaniu ponieważ zostały ocenione negatywnie z powodów formalnych albo merytorycznych.
Jakie były najczęstsze błędy liderów?
Z błędów formalnych najczęściej powtarza się niedostarczenie prawidłowej listy poparcia do projektu. Jest to wymóg wynikający bezpośrednio z ustawy o samorządzie gminnym i musimy go traktować bardzo poważnie. W przypadku, gdy zauważymy brak listy, wysyłamy do lidera wezwanie o jej uzupełnienie. Jeżeli jednak lista nie zostanie w terminie uzupełniona, projekt uznaje się za wycofany przez lidera.
Z błędów merytorycznych od dawna powtarza się zlokalizowanie projektu na działce, która nie należy do gminy oraz zgłaszanie projektów, których szacunkowy koszt przekracza kwotę 2 mln złotych. Jest to szczególnie częste w ostatnich edycjach, w związku z szybko wzrastającymi cenami inwestycji publicznych. Innymi częstymi błędami jest zgłaszanie projektów niezgodnych z Miejscowym Planem Zagospodarowania Przestrzennego albo wybieranie terenów zakwalifikowanych jako działki rolne, które przed jakąkolwiek inwestycją wymagają kosztownego odrolnienia.
Przenieśmy się na chwilę w czasie. Jest druga połowa października, mamy już rozstrzygnięte głosowanie, a zwycięskie projekty przydzielane są do realizacji odpowiednim jednostkom miejskim. Za chwilę pracę rozpoczną projektanci. Z regulaminu wynika, że zwycięzcy liderzy dwukrotnie będą mieli okazję do spotkania z projektantem: na początku oraz na koniec jego pracy. Jak wygląda takie pierwsze spotkanie? Odbywa się w terenie, czy za przysłowiowym biurkiem?
To zależy od charakteru projektu, jeśli np. porządkowany albo remontowany jest kompleksowo duży teren, to spotykamy się na miejscu i odbywamy spacer badawczy. Na pierwszym spotkaniu doprecyzowywany jest zazwyczaj zakres inwestycji, a jednostka realizująca informuje lidera o rozpoczęciu postępowania na wybór wykonawcy dokumentacji projektowej oraz jak będą wyglądały dalsze etapy postępowania. W zależności od specyfiki i złożoności projektu, spotkań może być więcej niż dwa. W takich przypadkach zawsze indywidualnie podchodzimy do sprawy.
Kto uczestniczy w takim spotkaniu? Czy lider może zaprosić na nie dodatkowe osoby, np. przedstawiciela rady osiedla, spółdzielni mieszkaniowej, albo – w przypadku wizji lokalnej – okolicznych mieszkańców? Czy możliwe jest zorganizowanie na tym etapie mikrokonsultacji, tak żeby projekt uwzględniał uwagi lokalnej społeczności?
Zazwyczaj w takim spotkaniu uczestniczy lider, jednostka realizująca, Wydział Partycypacji Społecznej oraz (w sytuacji, gdy jest już wybrany) projektant. Lider jest informowany o każdym zakończonym etapie inwestycji. Do Lidera należy też decyzja czy chce w spotkaniach uczestniczyć sam, czy dodatkowo zaprosić też inne osoby. W niektórych przypadkach konieczne jest też przeprowadzenie dodatkowych konsultacji społecznych w celu ustalenia szczegółów realizacji ze społecznością lokalną np. w przypadku podwórek albo na terenach, które są projektowane od podstaw.
Mamy rok 2021, a w Polsce rozpędza się inflacja. Ceny materiałów budowlanych też idą szybko w górę. Nietrudno sobie wyobrazić, że w tej sytuacji pierwotne wyceny projektów mogą się okazać niedoszacowane. Co się dzieje z projektem, który wygrał głosowanie, ale zabrakło na niego pieniędzy?
Żeby uniknąć takiej sytuacji, na etapie oceny projektów jednostki merytoryczne starają się uwzględnić przewidywany wzrost cen inwestycji. W przypadku kiedy okaże się, że złożone oferty na realizację przekraczają budżet zadania, wspólnie z liderem próbujemy ograniczyć lub etapować zakres projektu. Następnie ogłaszane jest ponowne postępowanie przetargowe, które zazwyczaj jest już rozstrzygane. Niestety wpływa na wydłużony czas realizacji projektu.
A co stanie się z wygranym projektem WBO jeśli jego lider umrze? Nikomu oczywiście tego nie życzymy, ale to nie jest niemożliwe.
Na szczęście nie mieliśmy jeszcze takiej sytuacji. Ale gdyby się przydarzyła, projekt byłby dalej realizowany w sposób jak najbardziej wierny jego opisowi. Realizacja i tak jest prowadzona przez właściwą jednostkę miejską, która w takim przypadku starałaby się zrealizować projekt zgodnie z pierwotnym założeniem.
