Program prezydenta Jacka Sutryka

• Podtrzymamy wydatki na program KAWKA+. Zakładamy, że w ciągu 10 lat wymienimy wszystkie piece węglowe na wrocławskich osiedlach, szczególnie tych położonych w centrum miasta. Zrobimy wszystko, aby ten plan zrealizować szybciej.
• Zadbamy o przygotowanie profesjonalnego doradztwa energetycznego i dotrzemy do wszystkich mieszkańców z informacją o ofercie miasta.
• Poprawimy wskaźniki czystości powietrza: powinniśmy mieć nie więcej, niż 35 dni w roku z przekroczeniami PM10 oraz średnioroczne stężenie PM2,5 poniżej 100% normy.
• Zdecydowanie postawimy na rozbudowę sieci ciepłowniczej – będziemy podłączać do niej kolejne budynki komunalne.
• Uruchomimy antysmogowy program edukacyjny, skierowany głównie do mieszkańców, którzy nie mają centralnego ogrzewania.
• Będziemy inwestować w termomodernizację budynków komunalnych, zwłaszcza w Śródmieściu, Kleczkowie, Przedmieściu Oławskim i Wielkiej Wyspie. Wszystkie gminne budynki publiczne (m. in. żłobki, przedszkola i szkoły) zostaną ocieplone.
• Wprowadzimy dalsze ograniczenia dla ruchu samochodów ciężarowych po mieście.

• Zadbamy o miejsce dla zieleni. Utworzymy lub rozbudujemy 42 parki i zieleńce. Zlokalizujemy je m.in. przy ulicach: Avicenny, Zwycięskiej, Kraszewskiego, na Pilczycach, Maślicach i Żernikach. Zieleńce powstaną m.in. przy ulicach: Stawowej, Ślężnej, Żmudzkiej.
• Utworzymy wielohektarowy zielony Klin Wojszycki na południu Wrocławia.
• Poprawimy dostępność parku Wschodniego.
• Będziemy udostępniać kolejne tereny miejskie na rzecz programu WROśnij we WROcław, który popularyzuje sadzenie drzew z okazji narodzin dzieci.
• Wrócimy do projektu zielonych tętnic miasta.
• Utworzymy specjalny fundusz dla tych ogródków działkowych, które zdecydują się otworzyć swoje alejki dla wszystkich mieszkańców. Wrocław nie zlikwiduje swoich terenów działkowych. Będą one w specjalny sposób chronione planami zagospodarowania przestrzennego.

• Będziemy promować i wspierać budowę estetycznych osłon śmietnikowych, podziemnych kontenerów oraz nową gospodarkę odpadami komunalnymi w mieście. Postawimy na współpracę z organizacjami ekologicznymi i przedsiębiorcami, z którymi wypracujemy efektywne metody zagospodarowywania odpadów i ich recyklingu.
• Podejmiemy skuteczną walkę z hałasem oraz z zanieczyszczeniami światłem.
• Będziemy dbać o czystość miasta, w tym o sprawną gospodarkę odpadami, usuwanie graffiti, ograniczanie populacji szczurów.

• Utworzymy miejsca parkingowe dedykowane samochodom elektrycznym.
• Przygotujemy punkty ładowania aut elektrycznych – do 2020 roku chcemy utworzyć co najmniej 210 nowych punktów w całym mieście.
• Stworzymy pierwszą linią autobusową obsługiwaną przez tabor w pełni elektryczny.

• Uruchomimy program szkoleń z dobrego życia w mieście – dla psów i ich właścicieli.
• Wesprzemy społecznych opiekunów zwierząt, zapewnimy im lepsze warunki działania.
• Przeznaczymy więcej pieniędzy z budżetu na sterylizowanie bezdomnych psów i kotów.
• Będziemy tworzyli wybiegi dla psów i kotów z pełną infrastrukturą sanitarną, nie tylko na osiedlach.
• We współpracy z Uniwersytetem Przyrodniczym usprawnimy opiekę nad chorymi zwierzętami dzikimi.

• Zdecydowanie zwiększymy liczbę nowo budowanych mieszkań komunalnych. Część z nich będzie w nowych, modelowych domach komunalnych. Konkretne lokalizacje są do przedyskutowania, ale zakładamy, że może to być zarówno centrum, jak i niektóre osiedla (jak Brochów, Psie Pole czy Leśnica). Część nowych mieszkań chcemy przekazywać najlepszym absolwentom naszych uczelni.
• Rozpoczniemy proces przekształcania należących do gminy pustostanów na mieszkania komunalne.
• Uruchomimy skuteczny system zamiany mieszkań komunalnych. Skrócimy czas oczekiwania na takie mieszkanie. Damy pierwszeństwo w przydzielaniu lokali komunalnych rodzicom samodzielnie wychowującym dzieci, ofiarom przemocy domowej, rodzinom wielodzietnym.
• Uruchomimy program pomocowy dla mieszkańców zasobu komunalnego. W jego założeniach zakładamy możliwość częściowego lub warunkowego umorzenia zaległości czynszowych dla osób najuboższych.
• W urzędzie miejskim scalimy w jednym pionie kompetencje w zakresie polityki mieszkaniowej miasta.
• Stopniowo będziemy zwiększali nakłady na politykę mieszkaniową, w tym likwidację substandardów mieszkaniowych (remonty częściowe i doraźne).
• Utworzymy stały program rewitalizacji kamienic. Wyremontujemy, w sposób kompleksowy z przyłączeniami do centralnego ogrzewania, co najmniej 150 kamienic.

• Utworzymy fundusz przeznaczony na inwestycje w małą infrastrukturę osiedlową dla spółdzielni.
• Zwiększymy budżet inicjatyw lokalnych do 10 milionów złotych.

• Wybrane osiedla objęte zostaną programami rozwoju (będzie to połączenie lokalnej strategii z dokumentem planistycznym). Będziemy je sporządzali we współpracy z ekspertami i mieszkańcami. Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego będą musiały być spójne z tymi programami rozwoju.
• Nowo realizowane osiedla będą musiały uwzględniać wszystkie potrzeby społeczne – np. infrastrukturę edukacyjną, prozdrowotną, handel i usługi czy mieszkania dla osób uboższych.
• Będziemy walczyli z chaosem przestrzennym, zadbamy o estetyczną atrakcyjność i krajobraz miasta.
• Chcemy uchwalić MPZP dla jak największej części Wrocławia.
  Będziemy dążyli do objęcia miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego maksymalnej możliwej powierzchni Wrocławia, nawet 100% miasta, jeśli pozwolą na to przepisy.

• Będziemy dostosowywać przestrzeń do potrzeb osób słabszych – głównie seniorów, osób z niepełnosprawnościami i dzieci. W tym celu powstanie mapa barier Wrocławia, która pokaże, co i gdzie należy usprawnić, naprawić, stworzyć.
• Będziemy jeszcze silniej otwierali miasto dla osób z niepełnosprawnościami. Powinny one mieć swobodny dostęp do obiektów publicznych, komercyjnych, sportowych, kulturalnych.
• Będziemy tworzyli komunalne mieszkania przyjazne osobom z niepełnosprawnościami – i to w różnych częściach Wrocławia.
• Stworzymy program wzmacniania spójności społecznej.

• Wyremontujemy podwórka na osiedlach okalających centrum: Przedmieściu Odrzańskim, Przedmieściu Oławskim, Ołbinie, Kleczkowie, pl. Grunwaldzkim, Przedmieściu Świdnickim, Księżu Małym, Księżu Dużym, Brochowie.
• Wyremontujemy istniejące place zabaw, np. plac zabaw we wnętrzu podwórza ul. Sienkiewicza–Minkowskiego–Grunwaldzka–Piastowska, który będzie gotowy w roku 2019.
• Zainwestujemy w place zabaw, aby dzieci miały przestrzeń do integracji, nawiązywania kontaktów i rekreacji na świeżym powietrzu – przeznaczymy na to dodatkowe środki.

• Zrewitalizujemy Wzgórze Partyzantów.
• Odnowimy nasze osiedlowe agory, miejsca spotkań, serca naszych małych wspólnot, np. pl. Piłsudskiego na wrocławskich Karłowicach.
• Uruchomimy program rewitalizacji 13 wrocławskich dawnych wsi i 3 miasteczek – m.in. Kowal, Swojczyc, Brochowa, Świniar i Praczy Odrzańskich
• Załatamy największą dziurę we wrocławskiej tkance komunalnej – zabudujemy pl. Społeczny.

• Chcemy tworzyć przestrzeń dla lokalnego rzemiosła i usług. Miasto ma dla takiej aktywności nrzędzia w postaci ulg podatkowych i preferencyjnego czynszu. Dedykujemy im uchwalone przez nas plany przestrzenne.
• Stworzymy warunki dla powstania małych targowisk, między innymi przy ul. Grochowej. Zmodernizujemy też targowisko przy ul. Skoczylasa w Leśnicy.

• Obejmiemy programem profilaktyki dentystycznej wszystkich uczniów w naszych szkołach podstawowych.
• Zadbamy o opiekę żłobkową, otwierając 2000 nowych miejsc opieki nad dziećmi do lat 3. Oznacza to otwarcie kilku nowych żłobków – zarówno miejskich, jak i prowadzonych przez podmioty zewnętrzne, np. przy ul. Sołtysowickiej, ul. Maxa Berga, ul. Sygnałowej.
• Rozbudujemy część żłobków, jak np. placówkę na Złotnikach, która zyska 100 nowych miejsc dla maluchów. W sumie będziemy dysponować bazą ponad 7500 miejsc, co pozwoli nam objąć opieką 45% dzieci (dla porównania średnia krajów Unii Europejskiej to 33% dzieci objętych opieką żłobkową).
• Dokonamy zdecydowanych zmian w zasadach finansowania miejsc żłobkowych – wszyscy zainteresowani będą płacić tyle samo za miejsce w żłobku (niezależnie od tego, czy będzie to placówka miejska, społeczna czy prywatna).
• Uzupełnimy opiekę przedszkolną, tworząc 2000 nowych miejsc w przedszkolach miejskich i prywatnych z dofinansowaniem z budżetu miasta, m.in. przy SP nr 91, ul. Sempołowskiej, SP nr 28, ul. Okulickiego, SP nr 39, ul. Przedwiośnie.
• Do końca pierwszej kadencji uruchomimy przynajmniej 5 nowych przedszkoli, zaspokajając w tym zakresie potrzeby mieszkańców.
• Każde dziecko w wieku przedszkolnym będzie miało, tak jak do tej pory, zapewnioną opiekę, jeśli tylko rodzice zdecydują się wysłać je do przedszkola. Dzięki naszym inwestycjom przedszkola znajdą się bliżej nowych osiedli. Jeśli rząd kolejnymi nierozważnymi reformami zmieni regulacje dotyczące opieki przedszkolnej, to tak pokierujemy naszym programem miejskim, aby wrocławskie rodziny tego nie odczuły.
• Będziemy przekonywał inwestorów, by tworzyli i prowadzili własne żłobki, przedszkola, punkty opieki zdrowotnej, zwłaszcza poza centrum miasta.

• Będziemy wspierać tworzenie oraz działanie instytucji i infrastruktury służących kobietom w ciąży, bezpiecznym i komfortowym porodom, swobodnemu korzystaniu z przestrzeni miasta przez matki z najmniejszymi dziećmi. Wprowadzimy program poprawy standardów opieki poporodowej.
• Będziemy stale rozwijać program wsparcia rodzin wielodzietnych. Zapewnimy atrakcyjne wyprawki dzieciom z ciąż mnogich.
• Wprowadzimy pakiety badań profilaktycznych w wybranych przychodniach dla poszczególnych grup wiekowych.

• Wzmocnimy 72 istniejące już kluby seniora, wesprzemy otwarcie nowych.
• Zwiększymy dostęp do usług dedykowanych seniorom, takich jak:
  • trener senioralny, który zadba o ich kondycję
  • taxi senior
  • wdrażany już projekt „Koperta życia”
  • wesprzemy sieć uniwersytetów trzeciego wieku
  • utworzymy uniwersytety czwartego wieku
  • zadbamy o organizację czasu wolnego
  • przystosujemy obiekty sportowe do potrzeb seniorów
  • poprawimy dostęp do usług geriatrycznych
  • zapewnimy doradztwo zawodowe dla seniorów, którzy będą chcieli pozostać aktywni na rynku pracy
  • uruchomimy program „Złota rączka” jako projekt wspierający potrzeby seniorów w drobnych pracach domowych
  • zapewnimy bezpłatne badania okresowe dla osób powyżej 65 roku życia
• Utworzymy Wrocławski Fundusz Senioralny – deklarujemy na ten cel przynajmniej 4 miliony złotych rocznie.
• Uruchomimy pogotowie gerontologiczne. Będziemy wspierać aktywizację zawodową seniorów.
• Wspomożemy finansowo opiekunów osób cierpiących na chorobę Alzheimera.
• Wrocławską opiekę geriatryczną doprowadzimy do standardów porównywalnych z niemieckimi: powinniśmy mieć ok. 2 geriatrów na 100 tysięcy mieszkańców oraz odpowiednią liczbę miejsc w domach opieki społecznej i w domach dziennego pobytu.
• Zwiększymy liczbę szczepionek przeciwko grypie dla osób powyżej 65. roku życia przynajmniej dwukrotnie.
• Zapewnimy bezpłatne badania okresowe dla osób powyżej 65. roku życia.
• Uruchomimy sieć osiedlowych punktów wsparcia i aktywności seniorów. Obejmiemy seniorów systemem kompleksowej, spersonalizowanej opieki gerontologicznej i psychogerontologicznej. Wspomożemy rodziny i opiekunów osób starszych.

Mieszkańcy zameldowani we Wrocławiu będą mogli otrzymać pakiet atrakcyjnych ulg na UrbanCard Premium.

• Wzmocnimy Wrocławski Budżet Obywatelski.
• Uzupełnimy ofertę osiedlową o domy kultury i Centra Aktywności Lokalnej. Utworzymy 8 nowych, m.in.: na Osobowicach–Rędzinie, Maślicach, Żernikach, w Świniarach i Nowych Żernikach.
• Utworzymy klastry aktywności lokalnej. Do 7 już istniejących dołączą wkrótce kolejne: Zajezdnia Dąbie (rozbudowana zajezdnia przy ul. Legnickiej), kamienica przy ul. Nasypowej i klaster na Przedmieściu Oławskim.
• Będziemy promować i wdrażać podpisaną w 2017 r. przez władze miasta Kartę Różnorodności, która zapobiega dyskryminacji i zapewnia równość szans w miejscu pracy. Wprowadzimy w szkołach specjalne zajęcia antydyskryminacyjne i przeciwdziałające wykluczeniom, w tym specjalny kurs przeciwdziałania przemocy rówieśniczej i budowania otwartości wobec różnorodności społecznej i kulturowej.

• Zapewnimy ulgi na usługi miejskie i bilety do miejskich instytucji.
• Rozwiniemy takie programy jak: Wrocław Koduje 2.0. Szkoleniem w ramach takich projektów trzeba objąć kolejnych 500–650 nauczycieli we Wrocławiu.
• Podniesiemy wysokość dodatków motywacyjnych dla nauczycieli, w szczególności dla wychowawców klas. Będziemy wspierać rozwój zawodowy wrocławskich nauczycieli.

• Będziemy wspierać pozyskiwanie kompetencji wymaganych w zawodach przyszłości.
• Umożliwimy zdobywanie wiedzy i umiejętności poprzez działania praktyczne, eksperymenty miejskie (np. Szkoła w mieście, Edukacja w miejscach pamięci) oraz wszelkie inicjatywy związane z edukacją obywatelską, prawami człowieka i łączeniem pokoleń oraz wielokulturową historią Wrocławia.
• Wprowadzimy program edukacji młodych wrocławianek i wrocławian na rzecz tolerancji, otwartości.
• Będziemy wspierać inicjatywy łączące edukację z rozwojem zawodowym ucznia, by ułatwiać młodym ludziom start na rynku pracy.
• Rozwiniemy w urzędzie miejskim oraz podległych mu jednostkach i spółkach program praktyk dla studentów, we współpracy z wrocławskimi uczelniami.
• Dostosujemy infrastrukturę placówek edukacyjnych do potrzeb współczesnej edukacji opartej na technologii cyfrowej oraz nowoczesnych metod pracy z uczniem.
• Będziemy rozwijać system stypendiów dla zdolnych studentów i uczniów.
• Zwiększymy nakłady finansowe na zajęcia dodatkowe dla uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych oraz na zajęcia pozalekcyjne.
• Będziemy oceniać jakość pracy szkoły poprzez wyniki egzaminów zewnętrznych i innych badań edukacyjnych (np. wskazujących na edukacyjną wartość dodaną).
• Będziemy wspierać prowadzenie półkolonii we Wrocławiu. Wszystkie wrocławskie dzieci powinny mieć możliwość skorzystania z miejskich półkolonii podczas wakacji.
• Będziemy wspierać programy nauki kreatywności w przedszkolach, szkołach i domach kultury.

• Będziemy wspierać finansowo uczelnie, które wezmą udział w ministerialnym programie Strategia Doskonałości – Uczelnia Badawcza, zwłaszcza w rozwoju infrastruktury naukowej istotnej dla wzmocnienia międzynarodowej pozycji uczelni, w tym w:
  • zakupie dostępu do bazy specjalistycznych czasopism i publikacji
  • składaniu szczególnie istotnych wniosków grantowych, wymagających wkładu własnego uczelni poprzez utworzenie funduszu celowego
  • dofinansowaniu kosztów publikacji naukowych w czasopismach międzynarodowych
  • współfinansowaniu staży naukowców za granicą, stypendiów dla naukowców, kierunków studiów z udziałem studentów zagranicznych.
• Będziemy rozwijali współpracę z uczelniami w obszarze nauk stosowanych, poprzez partnerstwo w projektach, których efekty mogą służyć naszemu miastu.

• Będziemy zabiegać o pełne zrealizowanie programu modernizacji i rozbudowy Opery Wrocławskiej, dokończenie modernizacji Muzeum Archidiecezjalnego oraz o nową siedzibę dla Muzeum Poczty i Telekomunikacji. Będziemy starać się przywrócić kulturze budynek dawnego kina Lwów.
• Będziemy wspierać wszelkie działania na rzecz wzmacniania relacji pomiędzy władzami samorządowymi a środowiskiem kulturalnym miasta.
• Miasto nada ulgi lokalom, które będą organizować występy wrocławskich artystów.
• Zaproponujemy władzom powiatów i gmin województwa uruchomienie programu uczestnictwa młodzieży szkół średnich z regionu we wrocławskich wydarzeniach kulturalnych.
• Będziemy wspierali rozwój czytelnictwa w mieście.

• Usprawnimy obsługę przedsiębiorców przez urząd miejski.
• Będziemy wspierać biznesowe wykorzystanie lokalnego designu i wzornictwa przemysłowego.
• Będziemy wspierać eksport wrocławskich produktów i usług oraz zagraniczne misje gospodarcze wrocławskich firm.
• Na potrzeby nowych stref przedsiębiorczości będziemy przeznaczać przede wszystkim nieuzbrojone tereny należące do gminy.
• Stworzymy przynajmniej 3 nowe tereny pod inwestycje i działalność gospodarczą, adresowane głównie do lokalnych przedsiębiorców.
• Specjalnym nadzorem obejmiemy takie obszary, jak tereny dawnego Pafawagu – a więc miejsca, gdzie mamy szczególnie dużo małych i średnich przedsiębiorstw. W porozumieniu z nimi będziemy wzmacniali te tereny infrastrukturalnie.

• Chcemy, by liczba działających start-upów we Wrocławiu systematycznie rosła. Dlatego będziemy wspierać koła naukowe wrocławskich uczelni oraz innowacyjne projekty tam powstające, a także stworzymy miejsca dla uczelnianych start-upów.
• Utworzymy nowe tereny inwestycyjne dedykowane biznesowi skupiającemu się na nowych zaawansowanych technologiach.
• Zapewnimy ulgi w podatku od nieruchomości tym parkom technologicznym i inkubatorom przedsiębiorczości, które przejdą międzynarodowe i rządowe procesy certyfikacji oraz będą przeznaczać swoje zyski na wsparcie lokalnych przedsiębiorstw.
• Będziemy wspierać prace nad tworzeniem i wprowadzaniem na rynek produktów i usług, które będą przyczyniały się do poprawy jakości naszego życia (np. w zakresie ograniczania smogu czy wspomagania osób starszych), a przy tym będą miały potencjał komercyjny.
• Uruchomimy Wrocławski Budżet Przedsiębiorczości i Innowacji – z procentu od zysków spółek miejskich.

Realizowane tam będą szkolenia z takich technologii, jak Big Data, Internet Rzeczy, 3D, chmura – dedykowane m.in. nauczycielom. W sieci będą m.in. fab laby. Sieć obejmie swoimi programami i działaniami 30 tysięcy osób w 4 lata.

• Wzmocnimy kontrolę władz miasta nad przetwarzanymi przez urząd miejski danymi cyfrowymi.
• Opracujemy i wdrożymy strategię cyfryzacji Wrocławia
• Wzmocnimy bezpieczeństwo cyfrowe Wrocławia
• Będziemy rozwijać lokalną e-administrację tak, by jak najwięcej spraw można było załatwiać przez internet.

• Stworzymy 4 nowe kompleksy sportowe. Zainwestujemy w renowację i stworzenie nowych boisk i obiektów rekreacyjnych. Najbliższą taką inwestycją, którą oddamy w roku 2019, jest boisko i plac zabaw przy ul. Ełckiej. Pozostałe: na Praczach Odrzańskich, kompleks przy ul. Lotniczej, a także boiska w Leśnicy.
• Stworzymy 5 nowych osiedlowych hal sportowych dla mieszkańców.
• Zbudujemy 4 nowe pływalnie, ich dokładne lokalizacje przedyskutujemy z mieszkańcami i uzależnimy od rozwiązań komunikacyjnych, które będą towarzyszyły pracom. Proponowane lokalizacje to: Psie Pole lub rejon Strachocina, Brochów, Gądów i rejon Leśnicy, Stabłowic lub Złotnik.
• Wyremontujemy istniejące baseny i pływalnie.

• Otworzymy marinę dedykowaną miłośnikom pływania.
• Uruchomimy tramwaj wodny.
• Stworzymy rekreacyjne pętle kajakowe na Niskich Łąkach i wokół Wielkiej Wyspy.
• Zrewitalizujemy przedwojenne kąpielisko na Niskich Łąkach.
• Stworzymy kąpieliska: przy ul. Połbina (obok stanicy fundacji Hobbit), w okolicach ul. Wejherowskiej, przy stanicy na Biskupinie, przy porcie węglowym u ujścia Oławy. Utworzymy tam centrum rekreacyjne i kajakowe.
• Stworzymy 10 slipów dla poprawy rekreacji i bezpieczeństwa (dla wędkarzy, WOPR i Straży Pożarnej), m.in. przy Kładce Zwierzynieckiej, przy stanicy na Biskupinie, na Osobowicach, w okolicach mostu Milenijnego po stronie Popowic, na Strachocinie, na Maślicach.
• Udostępnimy fosę kajakom, rowerom wodnym, smoczym łodziom – zwłaszcza na odcinku przy Wzgórzu Partyzantów.
• Stworzymy infrastrukturę dla taksówek rzecznych.

Zaproponujemy przedsiębiorcom ulgi podatkowe za sponsorowanie sportu.

Wprowadzimy program przeciwdziałania przemocy wobec kobiet, w tym uruchomimy specjalny całodobowy numer dla ofiar przemocy.

• Zwiększymy środki na sfinansowanie zadań bieżących realizowanych przez Komendę Miejską Policji w ramach „Programu Poprawy Bezpieczeństwa we Wrocławiu w latach 2017‒2020”.
• Zadbamy o to, by programy przygotowane na następne okresy były adekwatne do zmieniających się potrzeb i odpowiednio finansowane.

Będziemy rozwijać sieć monitoringu miejskiego, w tym również na osiedlach oddalonych od ścisłego centrum miasta.

• Wprowadzimy program zwiększania bezpieczeństwa na osiedlach, pojawią się na nich nowi strażnicy miejscy.
• Zadbamy o poprawę bezpieczeństwa dzieci i seniorów.
• Będziemy rozwijać sieć monitoringu miejskiego oraz zwiększać bezpieczeństwo na przejściach dla pieszych i skrzyżowaniach.
• Wzmocnimy Straż Miejską Wrocławia, także finansowo.
• Opracujemy i wdrożymy kilkuletni program działania i rozwoju Straży Miejskiej Wrocławia.
• Zadbamy o koordynację działań rad osiedli, strażników miejskich i dzielnicowych.

Będziemy wzmacniać i rozwijać służby odpowiedzialne za zarządzanie kryzysowe, bezpieczeństwo i obronę cywilną, w tym działalność Centrum Zarządzania Kryzysowego.