Gdy w 1945 tworzył się „nowy” Wrocław, Tadeusz Tułasiewicz pytał w „Pionierze” a jakże chcemy budować polskość na tych ziemiach bez książki polskiej? W maju 1945 uruchomiono w mieście pierwsze drukarnie, rozpoczęto odtwarzanie Biblioteki Uniwersyteckiej, jesienią otwierano pierwsze księgarnie i wypożyczalnie, we wrześniu ukazała się we Wrocławiu pierwsza powojenna polska książka– Janko Muzykant.
W lipcu 1946 była już w mieście Biblioteka Ossolineum, a dopiero rok później – również w lipcu rozpoczęło swą wrocławską historię Wydawnictwo Ossolineum, najstarsza dzisiaj polska oficyna (działająca od 1828 we Lwowie).
W tym samym 1947 roku ukazała się pierwsza wrocławska książka wydana przez Ossolineum – tom słynnej serii „Biblioteka Narodowa” Młoda Polska. Wybór Poezyj. Pierwszą własną siedzibą oficyny była (w latach 1950-58), kamienica przy pl. Solnym 11.
Pl. Solny 11, pierwsza własna siedziba Wydawnictwa we Wrocławiu (1950-1958)
W 1953 Wydawnictwo Ossolineum zostało oddzielone od Biblioteki i stało się częścią Polskiej Akademii Nauk, w której funkcjonowało do końca 1994 roku. Przez te lata oficyna była renomowanym i drugim największym, obok PWN, wydawnictwem naukowym w Polsce – i co ciekawe, było to praktycznie jedyne wydawnictwo ogólnopolskie z siedzibą poza Warszawą.
Pierwsza książka Ossolineum we Wrocławiu (1947) – tom serii „Biblioteka Narodowa”
Ossolineum wydawało sporo publikacji związanych z Wrocławiem i Dolnym Śląskiem. W różnych momentach oficyna miała w Polsce 4 oddziały i 8 księgarni. W tym tę najbardziej nam znaną - księgarnię wrocławską - działającą w latach 1964-2004 w Kamienicy Pod Siedmioma Elektorami (Rynek 8).
Księgarnia Ossolineum, Rynek 8 – otwarcie X.1964
Po przełomie Wydawnictwo przechodziło kilka zmian strukturalnych i własnościowych – było przedsiębiorstwem państwowym (1995-), zostało następnie skomercjalizowane (2007), aby w 2015 stać się na powrót częścią fundacji Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, jako to było w czasach lwowskich.
Dzisiejsze nowoczesne Wydawnictwo Ossolineum kontynuuje tradycje edytorstwa naukowego, publikując m.in. prace dotyczące zbiorów i historii Zakładu Narodowego, a także współczesną eseistykę i literaturę piękną. I oczywiście serię „Biblioteka Narodowa”, którą znają i kojarzą niemal wszyscy. Seria, najstarsza w Polsce (jej 100-lecie obchodziliśmy w ubiegłym roku) liczy już 608 tomów, a od 2014 większość edycji ukazuje się także w formie e-booków.
Logo Wydawnictwa Ossolineum
Wydawnictwo, podobnie jak całe Ossolineum, już na trwale zrosło się z Wrocławiem, nie zapominając przy tym o swoich lwowskich korzeniach.
dr Marta Pękalska, ZNiO